Ο ρόλος της κερδοσκοπίας στην αύξηση των τιμών των καυσίμων ήταν ένα από τα σημαντικότερα σημεία διαφωνίας κατά τη σύνοδο των παραγωγών και καταναλωτριών χωρών που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας. Στη διάρκεια αυτής της συνόδου, ο βασιλιάς Αμπντάλα της Σαουδικής Αραβίας εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον των «κερδοσκόπων που διαταράσσουν την αγορά για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους». Το κεφάλαιο, απάντησε ο αμερικανός υπουργός Ενεργείας Σάμιουελ Μπόντμαν, ακολουθεί την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, δεν την προκαλεί.
Πού βρίσκεται λοιπόν η αλήθεια; Ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος της κερδοσκοπίας στην «τρελή πτήση» του πετρελαίου;
Κατά την άποψη του γάλλου καθηγητή Φρανσίς Περέν, που διευθύνει το διμηνιαίο περιοδικό «Petrole et Gaz arabes», ο αμερικανός υπουργός έχει δίκιο. Οι κερδοσκόποι μάλλον ακολουθούν παρά προηγούνται. Είδαν ότι η τιμή του πετρελαίου ακολουθούσε αυξητική πορεία, μελέτησαν το φαινόμενο κι έφτασαν στο συμπέρασμα ότι υπήρχε ακόμη σημαντικό περιθώριο αύξησης της τιμής, αφού η ζήτηση εξακολουθούσε να αυξάνεται, ενώ η προσφορά ίσως αύριο να μην μπορεί να την καλύψει. «Επαιξαν» έτσι με βάση αυτή την αύξηση.
Οι χρηματιστές δεν είναι όλοι κερδοσκόποι. Οι δεύτεροι ενδιαφέρθηκαν για το πετρέλαιο, επειδή έκριναν ότι είναι ένας τρόπος να κερδίσουν βραχυπρόθεσμα χρήματα. Οι πρώτοι, θέλοντας να απεμπλακούν από την κρίση των ακινήτων που έχει ξεσπάσει στην Αμερική, στράφηκαν προς την αγορά των πρώτων υλών, και συγκεκριμένα προς το πετρέλαιο, το οποίο γίνεται ελκυστικό από το γεγονός ότι η ζήτηση αυξάνεται συνεχώς.
Η βασική εξήγηση για την αύξηση της τιμής είναι λοιπόν η έλλειψη ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης; «Θα έλεγα ότι είναι η συνειδητοποίηση πως υπάρχει σημαντικός κίνδυνος μιας ανισορροπίας στο μέλλον», απαντά ο Φρανσίς Περέν. «Τον ερχόμενο μήνα, η Διεθνής Υπηρεσία Ενεργείας θα δώσει στη δημοσιότητα τις μεσοπρόθεσμες εκτιμήσεις της. Αυτό που θα πει είναι ότι μέσα στην ερχόμενη πενταετία υπάρχει κίνδυνος να μην μπορεί πια η προσφορά να καλύπτει τη ζήτηση, λόγω της ανεπάρκειας επενδύσεων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η ζήτηση έχει ελαφρώς μειωθεί, το ίδιο και στην Ευρώπη, αλλά παντού αλλού, στην Κίνα, στην Ινδία, στη Μέση Ανατολή, στη Λατινική Αμερική, αυξάνεται διαρκώς...»
Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι επιδοτήσεις, συνεχίζει ο γάλλος ειδικός. Αν οι τιμές είναι τόσο υψηλές, γιατί η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται σε αυτές τις χώρες; Επειδή οι τιμές των πετρελαϊκών προϊόντων επιδοτούνται προκειμένου να διατηρηθεί μια υψηλή ανάπτυξη (και τα οφέλη της ανάπτυξης είναι για τις κυβερνήσεις μεγαλύτερα από το κόστος των επιδοτήσεων). Τουλάχιστον ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός ζει σε χώρες όπου οι τιμές των πετρελαϊκών προϊόντων επιδοτούνται. Και οι επιδοτήσεις φτάνουν συχνά το 10% ή και το 20% του κρατικού προϋπολογισμού! Με τις τιμές του πετρελαίου να πετούν βέβαια στα ύψη, πολλές κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να μειώσουν λίγο τις επιδοτήσεις.
Αν δεν υπήρχαν αυτές οι επιδοτήσεις, τονίζει ο Περέν, οι τιμές του πετρελαίου δεν θα γνώριζαν αυτή την αύξηση. Τα χρήματα των ανθρώπων κάποτε τελειώνουν, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μόνο το σύστημα των επιδοτήσεων επιτρέπει στη ζήτηση πετρελαίου να συνεχίσει να αυξάνεται. Και οδηγεί το σύστημα στα όρια της έκρηξης.
Γιατί όμως οι χώρες που παράγουν πετρέλαιο δεν αυξάνουν την προσφορά τους; «Μα επειδή δεν μπορούν! Η διαφορά ανάμεσα στη δυνατότητα παραγωγής και την παραγωγή δεν υπερβαίνει σήμερα τα 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (από τα οποία τα 1,7 εκατομμύρια αφορούν τη Σαουδική Αραβία), ποσότητα πολύ μικρή σε σύγκριση με μια κατανάλωση 87 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα! Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος της αύξησης των τιμών. Καθώς τα περιθώρια είναι πολύ μικρά, μια και μόνη καταστροφή -για παράδειγμα ένας κυκλώνας στον κόλπο του Μεξικού- μπορεί να οδηγήσει την τιμή του πετρελαίου πάνω από τα 200 δολάρια το βαρέλι. Επιπλέον, το συμφέρον της Σαουδικής Αραβίας είναι οι τιμές να είναι αρκετά υψηλές ώστε τα κέρδη της να είναι μεγάλα, αλλά όχι τόσο υψηλές, ώστε να οδηγήσουν τις καταναλώτριες χώρες στη μείωση της κατανάλωσης. Εξ ου και οι τακτικές προτάσεις της χώρας αυτής για ελαφρά αύξηση της προσφοράς. Μπορεί όμως η ισορροπία της πετρελαϊκής αγοράς, και κατά συνέπεια του πλανήτη, να εξαρτάται αποκλειστικά από τη Σαουδική Αραβία;»
Πηγή: Liberation, ΑΠΕ