To 1992 είχε συγκινήσει, παίζοντας για μήνες το βιολοντσέλο του στο πολιορκημένο Σαράγεβο. Σήμερα, ο Βέντραν Σμαϊλοβιτς, ο «βιολοντσελίστας του Σαράγεβο», θα ήθελε να γιορτάσει την έκδοση του Ράντοβαν Κάρατζιτς στη Χάγη.
Εχουν περάσει 16 χρόνια από όταν 22 Μουσουλμάνοι σκοτώθηκαν από σερβοβοσνιακά πυρά, ενώ περίμεναν να αγοράσουν ψωμί. Ο Σμαϊλοβιτς, πρώτος τσελίστας της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης, είδε τη σκηνή από το παράθυρο, κατέβηκε αμέσως στο δρόμο κι άρχισε να παίζει το «Αντάτζιο» του Αλμπινόνι στα ερείπια της έκρηξης. Συνέχισε να το κάνει για μέρες ως φόρο τιμής στα θύματα. «Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να κλαίω, και οι γείτονές μου με συμβούλεψαν να βγω στους δρόμους του Σαράγεβο για να εξωτερικεύσω τα συναισθήματά μου. Συνέχισα να παίζω για μήνες, επειδή ο κόσμος μού έλεγε ότι αν σταματούσα, το Σαράγεβο θα έπεφτε».
Τα τελευταία χρόνια ζει στη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά κατά σύμπτωση βρισκόταν στην πόλη του όταν ανακοινώθηκε η σύλληψη του Κάρατζιτς. «Πολλοί Σέρβοι που γνωρίζω άκουσαν την είδηση με μεγάλη ανακούφιση».
Ο Σμαϊλοβιτς θα ήθελε να αποδοθεί αυτή τη φορά δικαιοσύνη. Τι πιστεύει για τον ισχυρισμό των Σέρβων ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ακολουθεί δύο μέτρα και δύο σταθμά; «Εγώ ξέρω ποια είναι τα θύματα. Υπό πολιορκία ήταν το Σαράγεβο, όχι το Βελιγράδι ή το Νόβι Σαντ. Και οι Ορθόδοξοι του Σαράγεβο υπέστησαν τις ίδιες συνέπειες από τον πόλεμο με τους Καθολικούς και τους Μουσουλμάνους».
Ο βόσνιος τσελίστας δεν είναι αισιόδοξος. Μέχρι τώρα, λέει, το Δικαστήριο δεν έδειξε αποτελεσματικότητα στη δουλειά του. «Οι ποινές του Δικαστηρίου της Χάγης είναι διψήφιες, καμιά δεκαριά χρόνια πίσω από τα κάγκελα. Για τέρατα σαν τον Κάρατζιτς, χρειάζονται έξι εκατομμύρια χρόνια φυλακή». Οσο για τον Ράτκο Μλάντιτς, δεν πιστεύει ότι θα συλληφθεί ποτέ. Προκειμένου να κλειστεί στη φυλακή, θα προτιμήσει να αφαιρέσει τη ζωή του.
Εχει σκεφτεί να επιστρέψει στο Σαράγεβο; «Οχι. Ολοι μου οι φίλοι, άλλωστε, έχουν σκορπιστεί σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Εζησα 49 ημέρες σε ένα καταφύγιο, οι αναμνήσεις μου είναι πολύ δυσάρεστες. Ο μόνος λόγος που βρέθηκα αυτές τις ημέρες στο Σαράγεβο είναι επειδή μου το ζήτησε η Τζόαν Μπαέζ, που ήθελε να συναντηθεί ξανά με τους ανθρώπους που είχε γνωρίσει τότε. Αλλιώς δεν θα είχα επιστρέψει. Το Σαράγεβο δεν είναι πια η πόλη που ήταν. Μόνο τα σπίτια είναι ίδια, αλλά οι άνθρωποι που κατοικούν σ'αυτά είναι άρρωστοι μέσα τους. Είναι αρκετός ο ήχος μιας βόμβας για να σου αλλάξει τη ζωή για πάντα και να σε κάνει να χάσεις τα λογικά σου».
Πηγή: La Repubblica, ΑΠΕ-ΜΠΕ