Τα οργισμένα παιδιά

Έπεσαν από τα σύννεφα αρμόδιοι και αναρμόδιοι με τις καταγγελίες του αναπληρωτή καθηγητή που παραιτήθηκε καταγγέλλοντας την κατάσταση στο ΕΠΑΛ που διορίστηκε. Κατ’ αρχάς να πω ότι πιστεύω μέχρι την τελευταία λέξη όσα καταγγέλλει ο εκπαιδευτικός. Προ δεκαπενταετίας είχα βρεθεί σε ανάλογες καταστάσεις, πολύ πιο ήπιες φυσικά, διότι ήταν άλλες οι εποχές˙ δεν είχε εκτραχυνθεί τόσο πολύ η κοινωνία μας, όσο τα τελευταία χρόνια.

Αξίζει ένα μεγάλο μπράβο σ’ αυτό τον εκπαιδευτικό, διότι πιστεύει το αυτονόητο: ότι πληρώνεται για να κάνει μία δουλειά και αν δεν μπορεί να την κάνει παραιτείται. Προφανώς αυτή του η απόφαση θα έχει συνέπειες στην επαγγελματική του σταδιοδρομία, αφού για δύο χρόνια δεν θα έχει δουλειά  και θα μείνει πίσω στους πίνακες διορισμών. Πληρώνει, δηλαδή, πολύ ακριβά την ευσυνειδησία του. Τι κρίμα, δυστυχώς όμως, έχει γίνει κοινός τόπος στην Ελλάδα να την πληρώνουν, σχεδόν πάντα, οι ευσυνείδητοι.

Το ερώτημα που προκύπτει αβίαστα είναι γιατί αυτά τα παιδιά δεν θέλουν να κάνουν μάθημα και γιατί είναι τόσο βίαια; Η απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη. Κανένα παιδί δεν θέλει να κάνει μάθημα, διότι είναι πολύ κουραστική η μάθηση. Ας θυμηθούμε από τα νιάτα μας πόσες φορές ευχηθήκαμε ο καθηγητής μας να έχει αρρωστήσει και να χάσουμε το μάθημα. Βλέπετε οι ανάγκες της εφηβείας είναι πολύ διαφορετικές από τη γνώση που παρέχεται από το σχολείο. Το να μη θέλουν να κάνουν μάθημα είναι αναμενόμενο. Το να το επιβάλλουν είναι το πρόβλημα.

Πολλές είναι οι παράμετροι που οδηγούν σε παρόμοιες ακραίες συμπεριφορές, που δεν αφορούν, βέβαια, όλους τους μαθητές, ούτε όλα τα ΕΠΑΛ. Κατ’ αρχάς πρόκειται για παιδιά που, συνήθως, δεν έχουν καλές επιδόσεις στο σχολείο και επιλέγουν τα ΕΠΑΛ ως τον ευκολότερο δρόμο για ένα επάγγελμα που θα τους επιτρέψει να κερδίσουν τα προς το ζην. Κάποιοι τα θεωρούν και ευκολότερο τρόπο για την πρόσβαση στα ΑΕΙ. Τα παιδιά αυτά δεν έχουν καλές επιδόσεις, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, από μικρές ηλικίες˙ από το Δημοτικό ή το Γυμνάσιο. Είναι πολλοί οι λόγοι που μπορεί να έχουν συντείνει σ’ αυτό: το σχολείο δεν είναι ελκυστικό, κάποιος κακός δάσκαλος μπορεί να βρέθηκε στο δρόμο τους και να έχασαν το βηματισμό τους, προβλήματα στην οικογένεια, πιθανές μαθησιακές δυσκολίες, οικονομικές δυσκολίες δεν επέτρεψαν να έχουν κάποια βοήθεια για να “πάρουν μπρος”. Μπορεί να είναι τύποι πρακτικοί, που θέλουν να δουλεύουν με τα χέρια, και δεν τους φαίνεται ελκυστικό το διάβασμα. Το θέμα είναι ότι για διάφορους λόγους έχασαν το τρένο της γνώσης και η επιλογή των ΕΠΑΛ έγινε αναγκαστική.

Στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης το ποσοστό των μαθητών της Τεχνικής Εκπαίδευσης είναι μεγάλο διότι η επιλογή της δεν είναι αναγκαστική. Είναι υποχρεωτική, διότι αν δεν έχεις από κάποια βαθμολογία και πάνω πας υποχρεωτικά στην Τεχνική Εκπαίδευση. Στην Ελλάδα δεν είναι υποχρεωτική, αλλά είναι αναγκαστική, αν δεν έχεις καλές επιδόσεις, αφού δεν είναι τόσο εύκολο να σταθείς πια στο Γενικό Λύκειο, όσο ήταν παλαιότερα.

Όντας μαθητές των ΕΠΑΛ θα μπορούσαν να κάνουν τα μαθήματά τους, να πάρουν το απολυτήριο και το πτυχίο της ειδικότητάς τους και να πορευτούν στη ζωή. Έτσι γίνεται για αρκετά παιδιά. Τι κάνει, όμως, πολλά άλλα να βγάζουν τόση οργή; Πέρα από την οικονομική κρίση που τσάκισε κάποιες οικογένειες και τον εγκλεισμό που μας τρέλανε όλους, τα παιδιά αυτά νιώθουν ότι δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα άλλα παιδιά για να διεκδικήσουν μία αξιοπρεπή εργασία και ένα καλό μισθό. Για να περάσουν στο Πανεπιστήμιο πρέπει να αντιμετωπίσουν τράπεζα θεμάτων σε όλες τις τάξεις του Λυκείου, Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής στις Πανελλαδικές, ενώ αν ήταν πλουσιόπαιδα δεν θα χρειάζονταν τίποτε από όλα αυτά. Η φοίτηση σε κάποιο κολέγιο δεν έχει καμία προϋπόθεση πέρα από το απολυτήριο Λυκείου, Γενικού ή ΕΠΑΛ. Νιώθουν λοιπόν παιδιά β κατηγορίας, που δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα άλλα παιδιά, που οι γονείς τους έχουν χρήματα. Θα μου πείτε πάντα έτσι δεν ήταν; Νομίζω ότι έχει παραγίνει τώρα πια. Είναι αυτό που λένε κομψά ότι αυξήθηκαν οι κοινωνικές ανισότητες.

Ο τρόπος που εξωτερικεύουν αυτό το συναίσθημα έχει να κάνει με τον τρόπο που εκφράζεται η κοινωνία μας συνολικά, αφού το σχολείο μία μικρογραφία της κοινωνίας είναι. Αντιγράφουμε συστηματικά την αμερικάνικη κοινωνία, παρόμοιες συμπεριφορές θα υιοθετήσουν και τα παιδιά μας. Η αμερικάνικη κοινωνία είναι μία από τις πλέον προβληματικές βίαιες και αποτυχημένες κοινωνίες. Κάθε τόσο κάποιος εισβάλει σε ένα σχολείο και σκοτώνει όποιον βρει μπροστά του. Πρόκειται για μία κοινωνία που οι ανισότητες έχουν λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Αναμενόμενο είναι να υπάρχει βίαιη αντίδραση από αυτούς που είναι χαμένοι. Εμείς αντιγράφουμε τα πάντα. Μέχρι και το Halloween ετοιμάζονται κάποιοι να γιορτάσουν στην Ελλάδα, χωρίς φυσικά να ξέρουν τι είναι. Αντιγράφουμε, λοιπόν, τα πάντα. Ευτυχώς η οπλοφορία δεν επιτρέπεται στην Ελλάδα, συνεπώς δεν περιμένουμε να εισβάλουν οπλισμένοι στα σχολεία μας, τόσο εύκολα όσο στις ΗΠΑ. Μαχαίρια, όμως, ήδη βγαίνουν στα σχολεία μας ακόμη και από μαθητές του Δημοτικού.

Μεγαλώνοντας μέσα στη βία που καθημερινά βλέπουν στην τηλεόραση και το διαδίκτυο, η βία τους φαίνεται κάτι φυσιολογικό. Η βία εγκαταστάθηκε στην κοινωνία μας για τα καλά. Δεκάδες οι γυναικοκτονίες τα τελευταία χρόνια˙ χιλιάδες τα περιστατικά χωρίς λόγο βίας.

Η τιμωρία είναι απαραίτητη και ως παιδευτικό εργαλείο, καθώς οι έφηβοι δοκιμάζουν τα όριά τους και τα όριά μας. Η ατιμωρησία εκτραχύνει την κατάσταση και, δυστυχώς, έχει επικρατήσει στα σχολεία μας. Φυσικά η τιμωρία δεν αποτελεί λύση κανενός προβλήματος. Απλά δείχνει τί είναι ανεκτό και τί όχι και έχει την αξία της. Διότι μία μικρή τιμωρία όταν είναι στην αρχή μπορεί να δείξει, σε κάποιους μαθητές, ποιες συμπεριφορές δεν είναι ανεκτές και να προφυλάξει τα παιδιά από μεγαλύτερες κακοτοπιές αργότερα. Το να υπάρχουν κανόνες και η απαίτηση να γίνονται σεβαστοί είναι εκ των ων ουκ άνευ στην κοινωνική ζωή. Είναι απαραίτητο να το μαθαίνουν τα παιδιά μας στο σπίτι και στο σχολείο.

Οι εκπαιδευτικοί έχουν απαξιωθεί. Αφού περάσαμε κάμποσα χρόνια να τους κατηγορούν ότι είναι τεμπέληδες, κανείς πια δεν σέβεται τον κόπο τους. Φυσικά υπάρχουν και τεμπέληδες, αλλά σε ποια δουλειά δεν υπάρχουν και τεμπέληδες; Η έλλειψη σεβασμού που διακατέχει την κοινωνία μας συνολικά απέναντι στους εκπαιδευτικούς εντείνει τη βία στα σχολεία, αφού τα παιδιά, όπως και η κοινωνία μας, δεν θεωρούν το έργο τους σημαντικό, ούτε θεωρούν ότι αξίζουν το σεβασμό τους. Βέβαια ο σωστός δάσκαλος, τελικά, πάντα κερδίζει το σεβασμό των μαθητών του.

Το Υπουργείο Παιδείας δεν γνώριζε τίποτα, καθώς δεν υπάρχει καμία σχετική αναφορά προς τα υψηλότερα κλιμάκια, όπως ανακοίνωσε. Φαίνεται ότι πιστεύουν στο Υπουργείο Παιδείας ότι πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό. Φαίνεται ότι δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει στα σχολεία μας. Είναι και αυτό ένα μεγάλο πρόβλημα. Παίρνουν αποφάσεις για την Εκπαίδευση άνθρωποι που δεν έχουν μπει ποτέ σε αίθουσα ή έχουν πολλές δεκαετίες να μπουν. Δεν γνωρίζουν την πραγματικότητα γι’ αυτό και, πολλές φορές, οι αποφάσεις τους φαίνονται εξωπραγματικές. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους αποτυχίας κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, χωρίς να είναι ο μόνος. Δεν γνωρίζουν αυτοί που αποφασίζουν τι συμβαίνει στα σχολεία μας, οπότε οι αποφάσεις τους αποτελούν ασκήσεις επί χάρτου.

Τι θα γίνει με αυτό τον αναπληρωτή; Θα παραμείνει εκτός πινάκων δύο χρόνια; Μου φαίνεται άδικο διότι αυτή η ποινή αφορά αυτούς που αρνούνται να διδάξουν. Εδώ έχουμε ένα άνθρωπο που αρνείται να μην διδάξει˙ πρόκειται ακριβώς για το αντίθετο. Δεν είναι ίδια η περίπτωση με οποιονδήποτε αποφασίζει να αρνηθεί το διορισμό του. Αυτός ο άνθρωπος έκανε ένα μεγάλο καλό: Αφαίρεσε τη δυνατότητα από το Υπουργείο Παιδείας να κάνει ότι δεν γνωρίζει, να κάνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Δεν μπορεί να κρυφτεί άλλο το πρόβλημα, που φυσικά δεν αφορά σε ένα σχολείο μόνο.