Τρεις ήρωες, σε μία νέα κι αφιλόξενη πατρίδα, αποζητούν τη δική τους δικαίωση μετά τα δεινά που υπέστησαν. Δύο πλευρές, δύο διαφορετικές όψεις του δράματος συμβολίζουν τη -χωρισμένη στα δύο- κοινωνία εκείνης της εποχής. Θα καταφέρουν να δικαιωθούν;
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
«Η Δίκη των έξι», μια ιστορία - δύο πλευρές, της Δήμητρας Μπάσιου, θα παίζεται από σήμερα, Δευτέρα 24 Οκτωβρίου –και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, στο Θέατρο Αλκμήνη, σε σκηνοθεσία Νίκου Κρίκα [Αλκμήνης 8, Κάτω Πετράλωνα].
Στο ιστορικό δράμα, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στο θεατρικό σανίδι, η ιστορία συναντά τη μυθοπλασία, φωτίζοντας τα γεγονότα που ακολούθησαν την Καταστροφή της Μικράς Ασίας. Τρεις ήρωες, σε μία νέα κι αφιλόξενη πατρίδα, αποζητούν τη δική τους δικαίωση μετά τα δεινά που υπέστησαν. Δύο πλευρές, δύο διαφορετικές όψεις του δράματος συμβολίζουν τη -χωρισμένη στα δύο- κοινωνία εκείνης της εποχής. Θα καταφέρουν να δικαιωθούν; Πού βρίσκεται η αλήθεια και πόσο αντικειμενικά μπορούμε να κρίνουμε τόσο σημαντικά ζητήματα, όπως αυτό της Δίκης των έξι;
Η συγγραφέας –που επίσης ερμηνεύει, ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί μίλησαν μαζί μας.
Η Δήμητρα Μπάσιου, συγγραφέας του έργου, που κρατά τον ρόλο της Ευανθίας, μας είπε: «Είχα δημιουργήσει την περασμένη άνοιξη μαζί με τον Κώστα Στυλιανού και τον Ορέστη Μήλιο, ένα podcast, το “Με αγάπη από την Ανατολή”. Πρόκειται για ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ για το πώς φτάσαμε στη Μικρασιατική Καταστροφή. Το τελευταίο επεισόδιο αφορούσε την πολύκροτη Δίκη των Έξι. Να πούμε εδώ πως δικάστηκαν οκτώ άνθρωποι αλλά καταδικάστηκαν εις θάνατον οι έξι εξ’ αυτών. Κάνοντας, λοιπόν, το τελευταίο επεισόδιο, σκέφτηκα πως πραγματικά ήταν ένα γεγονός που άξιζε να μεταφερθεί στο θέατρο και να αποτελέσει ένα κίνητρο για τον κόσμο για να αναζητήσει τη δική του αλήθεια και να μάθει περισσότερα για αυτό το γεγονός που δίχασε και διχάζει την κοινωνία μας. Προσωπικά θα είμαι ευτυχής εάν βάλουμε ένα λιθαράκι, ώστε αυτό το γεγονός να γίνει πιο γνωστό στον κόσμο. Κι ίσως μάς κάνει να καταλάβουμε πως ο διχασμός, η αιώνια μάστιγα της κοινωνίας μας, είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ομαλή και υγιή εξέλιξή μας. Καλό θα ήταν αρχικά να κρίνουμε τους εαυτούς μας και μετά να λιθοβολήσουμε τους γύρω μας.
Η Ευανθία είναι μια νέα κοπέλα. Όσο ζούσε στη Σμύρνη ήταν ερωτευμένη και αρραβωνιασμένη με τον Σάββα και ονειρευόταν μια όμορφη ζωή μαζί του. Όμως, η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 την έκανε να χάσει για πάντα τόσο τον πατέρα της όσο και τον Σάββα, που τόσο αγαπούσε. Οι δυο τους χάνονται στην Καταστροφή και ξαναβρίσκονται μετά από λίγους μήνες, με αφορμή τη Δίκη των Έξι, όπου πια βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα.
Η Ευανθία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, κάτι που αποδεικνύεται αρκετά δύσκολο, καθώς δεν έχει ξεκαθαρίσει μέσα της τα πράγματα. Η Ευανθία όπως κι η Δόμνα συμβολίζουν στο έργο την πλευρά της κοινωνίας του τότε, που ζητούσε εκδίκηση για τα όσα δεινά υπέστη, που αποζητούσε εξιλαστήρια θύματα».
Ο σκηνοθέτης Νίκος Κρίκας ανέφερε: «Το έργο, όπως είναι γραμμένο από τη συγγραφέα, αποτελείται από μικρές σκηνές όπου παρακολουθούμε στιγμιότυπα της ζωής των ηρώων του τότε, από την έναρξη μέχρι το τέλος της επονομαζόμενης “Δίκης των Έξι”. Αυτό με οδήγησε να το προσεγγίσω με ένα κινηματογραφικό πρίσμα. Κάθε σκηνή και άλλη μέρα. Και κάθε μέρα ένας νέος αγώνας για επιβίωση. Κεντρικό πρόσωπο του έργου, όμως, είναι η αφηγήτρια, που εκπροσωπεί την τρίτη γενιά και, μοιραία, την απόσταση από τα πραγματικά γεγονότα. Μία βαλίτσα ανοίγει και μαζί της ζωντανεύουν οι αναμνήσεις, οι διηγήσεις του παππού Σάββα και όλα τα πρόσωπα της ιστορίας μας. Στόχος μου είναι ο θεατής να πάρει μια γεύση από τα ιστορικά γεγονότα, να ταυτιστεί, να θυμηθεί και εν τέλει να ψάξει και να μάθει τη δική του αλήθεια».
Η Μαρία Λάμπρου, αφηγήτρια της παράστασης, μας είπε: «Η αφηγήτρια του έργου αυτού, όπως και τόσοι αφηγητές και αφηγήτριες σε τόσα άλλα έργα, φέρει την ιδιότητα που η έννοια της λέξης μαρτυρά. Πολύ απλά αφηγείται μια ιστορία. Φυσικά, οι τρόποι που αυτό μπορεί να επιτευχθεί είναι αμέτρητοι. Εμείς επιλέξαμε μια αφηγήτρια γήινη, ανεπιτήδευτη, ενίοτε παρατηρητή της ιστορίας που αφηγείται. Όλα τα ανακαλύπτει και τα οριοθετεί με την αθωότητα του ανθρώπου που δεν έζησε το γεγονός μα προσπαθεί να συνδεθεί με αυτό με τον δισταγμό της απόστασης και μια βαθιά ανάγκη κατανόησης. Τις φορές που αυτό επιτυγχάνεται στην πρόβα, νιώθω κάτι από την παιδική αναρώτηση, νιώθω πως τίποτα δεν είναι ένα και μόνο πράγμα, όλα είναι μετακινήσιμα, όλα ζωντανά».
Τη Δόμνα ερμηνεύει η Φαίδρα Παπανικολάου που μας είπε: «Tο έργο μας, μας μεταφέρει στο χρονικό της Δίκης των Έξι, μια στιγμή όπου οι ήρωες βρίσκονται στη δίνη πολύ σημαντικών γεγονότων στην εξέλιξη της παγκόσμιας ιστορίας. Το1914, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, το1917 η Σοσιαλιστική Επανάσταση με το πρώτο εργατικό κράτος, δυο Βαλκανικοί Πόλεμοι, το νεοσυσταθέν τουρκικό κράτος που επιβάλλεται με τη σφαγή, πληθυσμοί που ξεριζώνονται ένθεν κι ένθεν. Οι ήρωες του έργου είναι μάρτυρες αυτών των γεγονότων.
Η ηρωίδα που υποδύομαι, η Δόμνα Αμανατίδου, έχει ξεριζωθεί μια φορά από τον Πόντο καταφεύγοντας στη Σμύρνη κι έρχεται δεύτερη φορά πρόσφυγας στην Ελλάδα με την καταστροφή της. Έχει χάσει τα πάντα, εκτός από μια ανιψιά και μια φωτογραφία. Γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι θύμα των πολέμων και των μεγάλων συμφερόντων, όμως θα βρει τρόπο και δύναμη να ανταπεξέλθει. Ο μόνος τρόπος να προσεγγίσω αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες απ’ τις οποίες πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι, είναι να κοιτάξω γύρω μου τους δικούς μας πρόσφυγες, της δικής μου καθημερινότητας, που υφίστανται κάθε λογής βία κι εξευτελισμό, μέχρι να χάσουν ό,τι ανθρώπινο έχουν. Έτσι η προσέγγιση γίνεται, όσο μου επιτρέπεται, μια εσωτερική συγγνώμη για όσα υποφέρουν στις χώρες μας και ένα στίγμα ότι δίνω τον δικό μου αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο».
Για τον ρόλο του Σάββα που ερμηνεύει, μας μίλησε ο Γιάννης Τσόρβας: «Ο ρόλος του Σάββα αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος σε αυτή την υπόθεση της Δίκης των Έξι. Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος έζησε τα γεγονότα του 1922 από απόσταση, καθότι δεν πολέμησε στο μέτωπο. Δεν βίωσε τη φρίκη αυτή και κατά συνέπεια τις απώλειες που έφερε αυτός ο πόλεμος. Αυτό και μόνο αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο για την προσέγγιση του ρόλου. Δεν είναι ο κακός της υπόθεσης αλλά βλέπει και ζει τα γεγονότα αυτά από άλλη οπτική ματιά. Για να προσεγγίσεις, να βιώσεις έναν ρόλο και να προσπαθήσεις να μπεις στην ψυχοσύνθεσή του, αρκεί να διαβάσεις καλά το κείμενο και με βάση αυτό αρχίζεις να τον δημιουργείς, του δίνεις ζωή. Όσο καλύτερα καταλάβεις τι λέει ο ρόλος μέσα στο κείμενο, τόσο καλύτερη θα είναι και η προσέγγισή του».
Ταυτότητα Παράστασης
Κείμενο: Δήμητρα Μπάσιου
Δραματουργική επεξεργασία: Καίτη Αναστασίου
Σκηνοθεσία: Νίκος Κρίκας
Μουσική: Χρήστος Συρμακέζης
Κοστούμια: Πελαγία Βουτζουλίδου
Σχεδιασμός φώτων: Νίκος Κρίκας
Ηχητικά εφέ - επεξεργασία ήχου: Κώστας Στυλιανού
Φωτογράφιση: Κατερίνα Αρβανίτη
Παραγωγή: ΜΗΡΚΑ ΑΜΚΕ
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Διανομή:
Μαρία Λάμπρου
Φαίδρα Παπανικολάου
Δήμητρα Μπάσιου
Γιάννης Τσόρβας
Ηχογραφημένες φωνές:
Ορέστης Μήλιος
Νίκος Κρίκας