Η σημερινή μας αφήγηση ξεκινά από ένα καλλιτεχνικό δρώμενο του David Bowen [α]. Ξεκινά από ένα απλό καλλωπιστικό φυτό (φιλόδενδρο) που θα μπορούσε να βρει κανείς σε ένα σπίτι ή ένα μέσο χώρο αναμονής ιατρείου. Ξεκινά από την κινηματογραφική εικόνα των εξερευνητών που διέρχονται από ένα πυκνό δάσος κόβοντας τα φυτά που τους κλείνουν το δρόμο με ματσέτες. Μόνο που εδώ, το φυτό είναι που κρατάει και χειρίζεται τη ματσέτα αντί για εμάς.
Γράφει ο Έκτωρ-Ξαβιέ Δελαστίκ,
Εφαρμοσμένος Φυσικός, Υ.Δ. Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών
Η σημερινή μας αφήγηση ξεκινά από ένα καλλιτεχνικό δρώμενο του David Bowen [α]. Ξεκινά από ένα απλό καλλωπιστικό φυτό (φιλόδενδρο) που θα μπορούσε να βρει κανείς σε ένα σπίτι ή ένα μέσο χώρο αναμονής ιατρείου. Ξεκινά από την κινηματογραφική εικόνα των εξερευνητών που διέρχονται από ένα πυκνό δάσος κόβοντας τα φυτά που τους κλείνουν το δρόμο με ματσέτες. Μόνο που εδώ, το φυτό είναι που κρατάει και χειρίζεται τη ματσέτα αντί για εμάς.
Πιο συγκεκριμένα, στον τοίχο που φαίνεται στη φωτογραφία βρίσκονται στηριγμένα το φυτό και ένας μηχανικός βραχίονας. Ο μηχανικός βραχίονας, δε βρίσκεται υπό τον έλεγχο κάποιου προγραμματισμού με χορογραφημένες, συγκεκριμένες κινήσεις. Αντί αυτού, ηλεκτρόδια ενωμένα στο φιλόδενδρο μετρούν συνεχώς την ηλεκτρική αγωγιμότητα των φύλλων του, και μία μικρή πλακέτα μεταφράζει τις αλλαγές αυτής σε κινήσεις των αρθρώσεων. Κάθε φύλλο επί της ουσίας γίνεται δηλαδή ο “οδηγός” μίας άρθρωσης του βραχίονα.
Φυσικά, το φυτό δεν έχει συνείδηση του ρόλου του, ούτε και ελέγχει τα φύλλα του με γνώμονα την αισθητική μας απόλαυση. Ακριβώς όμως το γεγονός ότι τα τέσσερα φύλλα κινούν τις αρθρώσεις με τυχαίο τρόπο δημιουργεί αυτή την απροσδόκητη και ελαφρά υπνωτική κίνηση που συνοψίζεται σε ένα φυτό που μας απειλεί αντί να απειλείται.
Αυτή η μικρή εικόνα είναι ευκαιρία να δούμε πώς διασταυρώνονται οι τεχνολογίες που χρειάστηκαν για να δημιουργηθεί αυτό το δρώμενο. Αρχής γενομένης από τις γνώσεις μας για τα φυτά και την εσωτερική τους κυκλοφορία. Η αντίσταση των φύλλων ήταν μια μέτρηση ενδιαφέροντος ήδη από τις δεκαετίες του ‘70 και του ‘80 [β], καθώς επέτρεπε μια γρήγορη και συνοπτική μέτρηση της δραστηριότητας των φύλλων, οπότε και αναπτύχθηκε σχετική τεχνολογία και βιβλιογραφία για κάτι τέτοιο.
Ένα βήμα μετά, βρίσκουμε τους ίδιους τους μετρητές αντίστασης. Ως τεχνολογία, είναι μεν τετριμμένη, αλλά η ιδέα ακροδεκτών που σκοπό έχουν να ελέγξουν αρθρώσεις βρίσκεται συνεχώς στην αιχμή της έρευνας [γ]. Κάθε πρόοδος σε αυτόν τον τομέα αποτελεί άλμα στην επαναφορά των δυνατοτήτων ανθρώπων που έχουν χάσει μέρος της κινητικότητάς τους από ατυχήματα. Και κάθε πρόοδος σε αυτόν τον τομέα ανοίγει το ερώτημα του πώς θα φτάσει αυτή η τεχνολογία σε κάθε άνθρωπο που την έχει ανάγκη.
Αμέσως μετά βρίσκουμε την πλακέτα που μεταφράζει τα σήματα σε κινήσεις. Χωρίς να μπορούμε να μιλήσουμε με απόλυτη σιγουριά, φαίνεται να είναι ένα απλό “Arduino”. Μία πλακέτα δηλαδή που με κόστος λιγότερο από 10€ επιτρέπει σε οποιονδήποτε ερασιτέχνη να προγραμματίσει μια απλή συσκευή για οποιαδήποτε χρήση μπορεί να σκεφτεί. Από τον τηλεχειρισμό της τέντας του, έως τον έλεγχο του ρομποτικού χεριού. Μια δυνατότητα που φαντάζει τόσο απίστευτη ώστε κάνει απ’ ευθείας κατανοητό το πόσο σημαντικό για όλες τις τεχνολογικές δυνάμεις του πλανήτη είναι το νομικό καθεστώς της Ταϊβάν, της μεγαλύτερης παραγωγού μικροτσίπ [δ].
Στο τέλος της αφήγησής μας βρίσκουμε τον ίδιο το βραχίονα: ένα μοντέλο το οποίο απ’ όσο μπορούμε να αναγνωρίσουμε οπτικά είναι για ερευνητικές και εργαστηριακές εφαρμογές, ως μικρογραφία βιομηχανικών ρομποτικών βραχιόνων. Στο εργαστήριο και στην έρευνα εν γένει, η εισαγωγή των ρομποτικών βραχιόνων επέτρεψε την πολύ ασφαλέστερη διεξαγωγή πειραμάτων σε επικίνδυνες συνθήκες. Στη βιομηχανία από την άλλη πλευρά, η αλματώδης αύξηση της παραγωγής δημιουργεί και τη διελκυστίνδα της διαχείρισης της αντικατάστασης εργαζομένων στην αλυσίδα παραγωγής [ε].
Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δούμε μέσα σε ένα απροσδόκητο και το δίχως άλλο απροσδόκητο “ζωντανό γλυπτό” πολύ περισσότερα από αυτά που ίσως ο ίδιο ο καλλιτέχνης σκεφτόταν να αναδείξει. Μπορούμε να δούμε ένα μικρό μέρος της ιστορίας και των προσπαθειών εκατοντάδων ομάδων ανά τον κόσμο και ανά τις δεκαετίες. Προσπάθειες των οποίων οι καρποί μπορούν να διασταυρωθούν στα πιο απίθανα μέρη, με τους πιο απρόβλεπτους τρόπους.
[α] https://www.dwbowen.com/plant-machete
[β] Goudriaan, J. (1978). Relations between leaf resistance, CO2-concentration and CO2-assimilation in maize, beans, lalang grass and sunflower. Photosynthetica, 12(3), 241-249.
[γ] Taylor, C. R., Srinivasan, S. S., Yeon, S. H., O’Donnell, M. K., Roberts, T. J., Herr, H. M. (2021). Magnetomicrometry. Science Robotics, 6(57). https://doi.org/10.1126/scirobotics.abg0656
[δ] Mozur, P., Liu, J., Zhong, R. (2022, August 29). 'The eye of the storm': Taiwan is caught in a great game over microchips. The New York Times. Retrieved October 3, 2022, from https://www.nytimes.com/2022/08/29/technology/taiwan-chips.html
[ε] Peter Dizikes | MIT News Office. (n.d.). How many jobs do robots really replace? MIT News | Massachusetts Institute of Technology. Retrieved October 3, 2022, from https://news.mit.edu/2020/how-many-jobs-robots-replace-0504.