«Το καράβι των ανόητων»

Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected] 

Εκτός ελέγχου, η πορεία του πληθωρισμού στην ευρωζώνη και φυσικά στη χώρα μας. Στο 12% σκαρφάλωσε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο, από 11,4% τον Αύγουστο. Στο 10% κατά μέσο όρο, κυμαίνεται στην ευρωζώνη. Βασική αιτία φυσικά,το υψηλό ενεργειακό κόστος, που βάζει φωτιά στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.

Η ΕΚΤ- ο νομισματικός φύλακας της ευρωζώνης - ελάχιστα πράγματα φαίνεται ότι μπορεί να κάνει. Αυξάνοντας συνεχώς τα επιτόκια για να ακριβήνει το χρήμα και να μειώσει την κατανάλωση, απλά αυξάνει τον κίνδυνο ύφεσης.

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό παραδέχτηκε σήμερα ότι ο στόχος της ΕΚΤ για τη  μείωση του πληθωρισμού στον στόχο του 2%, θα χρειαστούν «δύο - τρία χρόνια». Και η ευρωζώνη είναι φυσικά πολύ μακριά από αυτόν τον στόχο.Ιδιαίτερα, όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος...

Με αυξήσεις των βασικών επιτοκίων προσπαθούν άλλωστε όλες οι κεντρικές τράπεζες στον κόσμο να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό. Κάπου 100 κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων. Τέτοια συντονισμένη δράση δεν έχει παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970 και εξηγεί γιατί το 2022 αποδεικνύεται μία από τις χειρότερες χρονιές στην ιστορία των χρηματοοικονομικών επενδύσεων. 

Συμβαίνει και κάτι  άλλο επίσης σπάνιο: Υποχωρούν ταυτόχρονα τα ομόλογα και οι μετοχές  και μάλιστα για δύο συνεχόμενες χρονιές. σ Αυτή είναι η χειρότερη πτώση από το 1931 για αυτό το σημείο αναφοράς. Ωστόσο, η ιστορία διδάσκει ότι πολύ σπάνια ένας τέτοιος συνδυασμός - ομόλογα και μετοχές που σχετίζονται και και οι δύο πέφτουν - συμβαίνει για δύο συνεχόμενα χρόνια.Η τελευταία φορά  που συνέβη κάτι τέτοιο ήταν το 2001-2002. Και προηγουμένως το 1973-1974, στη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης.  Και η πρόσφατη ανακοίνωση του ΟΠΕΚ+, για μείωση κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου , θα πληγώσει ακόμη περισσότερο την παγκόσμια οικονομία.

 Το πρόβλημα δεν είναι βέβαια μόνο ευρωπαϊκό. Και η αμερικανική οικονομία βρίσκεται σε «ένα ανώμαλο ταξίδι προς έναν καλύτερο προορισμό», λέει ο διάσημος οικονομολόγος Μοχάμεντ ελ Εριάν, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz.  Ο ελ Εριάν επικρίνει μάλιστα την Fed ότι με τους χειρισμούς της θα οδηγήσει και την Αμερική σε ύφεση και όχι μόνο. Γιατί ο κόσμος είναι πλέον δολαριοκεντρικός. Εδώ παίζεται το παιχνίδι. Σε έναν κόσμο με επίκεντρο το δολάριο, η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το χρονοδιάγραμμα που υπαγορεύει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Όσο αυξάνει τα επιτόκια, δεν κάνει τίποτα άλλο από το να ανεβάζει το δολάριο αναγκάζοντας άλλους να το ακολουθήσουν, για να αποφευχθεί η εισαγωγή πληθωρισμού από το φαινόμενο της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Με απλά λόγια; Η Αμερική εξάγει πληθωρισμό παντού. 

Γιατί, αποφασίζοντας η Fed να δανειστεί ακόμη περισσότερο, αυξάνει τα βασικά επιτόκια των δανείων. Aντλεί δηλαδή χρήματα από όλο τον κόσμο, καθώς όλοι δανείζονται με υψηλά επιτόκια. Ως αποτέλεσμα, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες με τα υπόλοιπα βασικά νομίσματα πέφτουν- η περιπέτεια του ευρώ είναι ενδεικτική- η οικονομία επιβραδύνεται και ο πληθωρισμός αυξάνεται παντού. Βέβαια, αυξάνεται και το χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών, δημόσιο και ιδιωτικό.

Το αμερικανικό δημόσιο χρέος  ξεπέρασε τα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια. Συνολικά μάλιστα , είναι μεγαλύτερο  από το χρέος της Κίνας, της Βρετανίας, της Ιαπωνίας και της Γερμανίας, μαζί. Η  κυβέρνηση Μπάιντεν, συγκεκριμένα, δανείστηκε τον τελευταίο χρόνο 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια και ενέκρινε νέο δημοσιονομικό έλλειμμα 4,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμη και η Wall Street Journal εμφανίζεται τρομοκρατημένη: Δεν  είναι  πλέον δυνατό να στοιβάζουμε ένα βουνό χρέους, γράφει η αμερικανική εφημερίδα και εξηγεί: Οι τόκοι που πρέπει να δαπανηθούν για την εξυπηρέτηση του αμερικανικού δημόσιου χρέους , ανέρχονται  ετησίως σε 1,06 τρισεκατομμύρια δολάρια. Και φυσικά το χρέος αυξάνεται , καθώς η αμερικανική κυβέρνηση  πρέπει να δανείζεσαι όλο και περισσότερα, μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει το παλιό χρέος.

Και καλά η Αμερική. Ουδείς φαίνεται ότι θα πληρώσει ποτέ για το χρέος. Οι αρχές δεν έχουν πρόβλημα να τυπώνουν δολάρια. Η Ευρώπη τι κάνει; Πόσο μπορεί να αντέξει αυτόν τον εισαγόμενο πληθωρισμό λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των αυτοκτονικών κυρώσεων; Με χιλιάδες βιομηχανίες να κινδυνεύουν με πτώχευση και το ενεργειακό κόστος να αυξάνεται, ο ευρωπαϊκός κουμπαράς θα αδειάσει!  Και οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις,αλλά και η ίδια η ΕΕ,ακολουθώντας την Αμερική ως υπνοβάτες, θα μπαίνουν σε όλο και μεγαλύτερους μπελάδες. Η Ευρώπη θυμίζει πλέον το «Καράβι των ανόητων», όπως γράφει ο διάσημος Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ.