Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Αν στην 70η επέτειο από τη γέννησή του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα ήθελε κάποια «δώρα» από τον πόλεμο στην Ουκρανία, μάλλον θα πρέπει να περιμένει τα Χριστούγεννα! Τα ξημερώματα του Σαββάτου- την επομένη των γενεθλίων του Ρώσου προέδρου-μια έκρηξη κατέστρεψε μερικώς την πιο «αγαπημένη» του υποδομή: Τη γέφυρα Κερτς, που συνδέει την Κριμαία με την ηπειρωτική Ρωσία.Μια γέφυρα, μήκους 19 χιλιομέτρων που είχε εγκαινιάσει ο ίδιος ο Πούτιν το 2018, ενώνοντας με συμβολικό τρόπο την προσαρτημένη χερσόνησο της Κριμαίας, με την «μητέρα Ρωσία».
Η γέφυρα Κερτς ήταν άλλωστε το σύμβολο της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, αλλά έχει επίσης μεγάλη στρατηγική σημασία. Η Ρωσία προμηθεύει τα στρατεύματά της στη νότια Ουκρανία μέσω αυτής της γέφυρας.
Η επίθεση στη γέφυρα Κερτς, ήρθε μάλιστα να συμπληρώσει αρκετές εβδομάδες απογοητεύσεων για τον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου στο Ουκρανικό μέτωπο. Το Κίεβο έχει ανακτήσει πολλές περιοχές στην ανατολική Ουκρανία και η Μόσχα δεν φαίνεται ακόμα να μπορεί να εκμεταλλευτεί την γενική επιστράτευση που κήρυξε ο Πούτιν. Σαφής ένδειξη της δυσαρέσκειας που επικρατεί στο Κρεμλίνο είναι το γεγονός ότι ο Πούτιν διόρισε νέο επικεφαλής της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, τον στρατηγό Σεργκέι Σουροβίκιν, 55 ετών, με «εμπειρία» στον πόλεμο της Συρίας.
Φυσικά, η Μόσχα θα προχωρήσει αμέσως στην επισκευή της γέφυρας, αλλά θα χρειαστούν όμως τουλάχιστον δύο μήνες, για την πλήρη αποκατάστασή της, λένε οι ειδικοί. Ακόμη και έτσι όμως, σε κάθε περίπτωση, το γόητρο του Ρώσου προέδρου έχει πληγεί. Ο Πούτιν πάντα υποστήριζε ότι η γέφυρα είναι ασφαλής παρά τις μάχες στην Ουκρανία. Η ερευνήτρια Ελίζαμπεθ Τσούρκοφ γράφει ότι «μόλις πριν από τρεις μήνες,η ρωσική προπαγάνδα ισχυρίστηκε ότι δεν μπορεί να εκδηλωθεί επίθεση στη γέφυρα της Κριμαίας γιατί διαθέτει 20 διαφορετικούς τρόπους προστασίας που την καλύπτουν». Σύμφωνα με τον βουλευτή της Δούμας Αλεξάντερ Τσινστέιν, η προστασία της γέφυρας είχε ανατεθεί σε τρεις υπηρεσίες:Το Υπουργείο Άμυνας ήταν υπεύθυνο για την επιτήρηση του εναέριου χώρου και η Εθνική Φρουρά «Rosgwardija» για την επιτήρηση της θάλασσας. Η διέλευση των αυτοκινήτων και των τρένων ελέγχονταν από το Υπουργείο Μεταφορών. Ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε πάντως εκ των υστέρων εντολή στη μυστική υπηρεσία FSB να ενισχύσει τα μέτρα ασφαλείας στη γέφυρα.
Το Κρεμλίνο βέβαια στο παρελθόν, είχε απειλήσει το Κίεβο με αντίποινα εάν οι ουκρανικές δυνάμεις επιτεθούν σε αυτήν ή σε άλλη υποδομή στην Κριμαία. Ο Ρώσος βουλευτής Όλεγκ Μορόζοφ, τον οποίο επικαλείται το πρακτορείο Ria Novosti, ζήτησε να υπάρξει «ανάλογη απάντηση». Διαφορετικά, όπως είπε- «αυτού του είδους οι τρομοκρατικές επιθέσεις θα πολλαπλασιαστούν».Και δεν είναι ο μόνος Ρώσος που αξιώνει σκληρά αντίποινα…
Αν και η Ουκρανία έχει βομβαρδίσει αρκετές γέφυρες στην κατεχόμενη από τους Ρώσους, περιοχή της Χερσώνας τους τελευταίους μήνες, αυτή τη φορά δεν έχει αναλάβει -επισήμως τουλάχιστον-την ευθύνη για την ανατίναξη. Η ουκρανική κυβέρνηση είχε επανειλημμένα πάντως περιγράψει τη Γέφυρα της Κριμαίας ως «νόμιμο στόχο» για στρατιωτική δράση, καθώς οι προμήθειες για τα ρωσικά στρατεύματα εισβολής στην Ουκρανία περνούν επίσης από εκεί. Το Κίεβο -όσο κι αν χάρηκε-δεν μπορεί όμως να αναλάβει επίσημα την ευθύνη για την επίθεση, ακόμη και αν την έκανε. Γιατί κάτι τέτοιο θα έδινε το έναυσμα και τη δικαιολογία στη Μόσχα να απαντήσει με ανάλογα αντίποινα σε πολιτικές δομές στην Ουκρανία. Η Ukrainskaya Pravda από το Κίεβο περιέγραψε βέβαια την πράξη ως ενέργεια των Ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, της SBU. Αλλά μια δημόσια ανάληψη ευθύνης δεν πρέπει να αναμένεται απαραίτητα, όσο κι αν ο πρόεδρος Ζελένσκι έσπευσε να πει ότι «συννέφιασε στην Κριμαία». Το Κίεβο έχει επίσης κρατήσει χαμηλό προφίλ σε προηγούμενες πολεμικές πράξεις, όπως στην ανατίναξη του Μασκβά-της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Οι Ουκρανοί δεν αποκλείουν πάντως και την ρωσική προβοκάτσια. Να ανατίναξαν οι ίδιοι οι Ρώσοι τη γέφυρα για να αξιοποιήσουν τις εικόνες, ώστε να ενισχύσουν τον πληγωμένο εσωτερικό εθνικισμό και να κλιμακώσουν τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, ένα λευκό φορτηγό εξερράγη στη γέφυρα. Ως αποτέλεσμα, επτά βυτιοφόρα βαγόνια με καύσιμα μιας εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, που διερχόταν εκείνη την ώρα στο συγκεκριμένο σημείο,πήραν φωτιά. Η Μόσχα προσπαθεί να αποδώσει την επίθεση σε αμέλεια ή δωροδοκία των φρουρών της γέφυρας. Το Κρεμλίνο έδωσε μάλιστα το σύνθημα στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης να μιλούν μόνο για «ζημιά» και όχι «καταστροφή» της γέφυρας.
Κάποια βίντεο δείχνουν ότι το επίμαχο φορτηγό ελέγχθηκε μόνο επιφανειακά από το προσωπικό ασφαλείας στην είσοδο της γέφυρας. Ένα σύστημα ανίχνευσης εκρηκτικών, το οποίο σύμφωνα με δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου φέρεται να υπάρχει στη γέφυρα, επίσης απέτυχε. Και ο οδηγός ανασύρθηκε νεκρός, με άλλα δύο άτομα, από τη θάλασσα.
Ο ειδικός στην Ανατολική Ευρώπη, Γκέρχαρντ Μάνγκοτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, θεωρεί το Κίεβο ως την αιτία των εκρήξεων και δίνει τη δική του διάσταση: «Δεδομένης της έκτασης της καταστροφής, ο εκρηκτικός μηχανισμός ήταν συνδεδεμένος με το τρένο που μετέφερε καύσιμα».
Ο πολιτικός επιστήμονας, από την άλλη, θεωρεί απίθανο η έκρηξη να έγινε με τη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, δυτικής κατασκευής. Στο παρελθόν, η στρατιωτική ηγεσία στο Κίεβο είχε ανακοινώσει ότι τα συστήματα γεφυρών θα βομβαρδιστούν μόλις ήταν διαθέσιμα τα όπλα που θα προμήθευε η Δύση. «Αν έχουν χρησιμοποιηθεί αμερικανικά πυραυλικά συστήματα «Himars», αυτό σίγουρα δεν θα ήταν προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών », λέει ο καθηγητής Μάνγκοτ. Ποια θα είναι λοιπόν η επόμενη μέρα; Θα μπορούσε το Κρεμλίνο να εκμεταλλευτεί την επίθεση στη γέφυρα για να χρησιμοποιήσει ακόμη και τακτικά πυρηνικά όπλα στο μέτωπο; Θα εκδηλωθούν νέες ρωσικές επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές των Ουκρανών με συμβατικά όπλα; Δυστυχώς, το ταμπλό ασφαλείας είναι γεμάτο με κόκκινα φώτα. Όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη…