Πούτιν: Θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά στην Ουκρανία;

Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
[email protected]

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο, με την Μόσχα από τη μία να προσαρτά ουκρανικά εδάφη που δεν ελέγχει καν πλήρως απειλώντας με τη χρήση πυρηνικών όπλων σε περίπτωση που απειληθεί αυτό που πλέον ονομάζει «ρωσικά εδάφη» και τις δυνάμεις του Κιέβου από την άλλη να έχουν πάρει το πάνω χέρι στις συγκρούσεις ανακαταλαμβάνοντας εδάφη και κομβικής σημασίας περιοχές. 

«Παρόλο που η Ρωσία σε αυτή τη φάση διαθέτει περισσότερα εδάφη από ό,τι πριν από την εισβολή, τα πράγματα δεν πάνε καλά για τη Μόσχα», σχολιάζει το gzeromedia, εξηγώντας τι εννοεί: Ο Πούτιν αναγκάστηκε να προχωρήσει σε μερική επιστράτευση, η προσάρτηση των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών αμφισβητήθηκε αμέσως, και πλέον είναι έτοιμος τώρα να «πουλήσει» στον ρωσικό λαό την ιδέα ότι βρίσκεται σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ και τη Δύση. Σε ένα ρωσικό λαό που πλέον εκφράζει δυσαρέσκεια και ακούει κριτική για την πορεία του πολέμου. 

Αυτή η εμμονή του Πούτιν να κερδίσει τον πόλεμο με κάθε κόστος, θα μπορούσε σύντομα να τον αναγκάσει να κάνει μια πολύ σοβαρή και δυνητικά τρομακτική επιλογή, σημειώνει το gzeromedia: «Πρέπει να δώσει ένα μεγάλο πλήγμα, οπότε ποιο είναι το μεγαλύτερο πλήγμα από όλα; τα πυρηνικά όπλα».

Η χρήση πυρηνικών όπλων έχει ήδη υπαινιχθεί πολλές φορές- είτε ως μπλόφα, είτε ως απλή αναφορά είτε ως κεκαλυμμένη απειλή-, με την πιο ξεκάθαρη τοποθέτηση ωστόσο να έρχεται από το στόμα του ηγέτη των Τσετσένων και στενού συμμάχου του Ρώσου προέδρου, Ραμζάν Καντίροφ, ο οποίος υποστήριξε ότι η Μόσχα θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικού όπλου «μικρής ισχύος» στην Ουκρανία. Το Κρεμλίνο κράτησε έπειτα αποστάσεις από τον Καντίροφ, λέγοντας ότι η Ρωσία τάσσεται υπέρ μιας «ισορροπημένης προσέγγισης» στο θέμα των πυρηνικών όπλων η οποία δεν βασίζεται στο συναίσθημα. Την ίδια ώρα Ουάσιγκτον και ΝΑΤΟ εξετάζουν τι θα μπορούσαν να κάνουν ως απάντηση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. 

Τι είναι τα πυρηνικά όπλα «μικρής ισχύος»;

Ο Τσετσένος αναφέρεται στα «τακτικά» πυρηνικά.  Πρόκειται για εκρήξεις χαμηλής απόδοσης αρκετά μεγάλες ώστε να εξαλείψουν μια θέση ουκρανικού στρατού ή έναν εφοδιαστικό κόμβο, αλλά είναι πολύ «μικρές» για να εξαφανίσουν μια ολόκληρη πόλη. Τα «στρατηγικά» πυρηνικά όπλα, από την άλλη, είναι αρκετά ισχυρά για να εξαφανίσουν ολόκληρες πόλεις χιλιάδες μίλια από οποιοδήποτε πεδίο μάχης.

«Αυτές οι μικρότερες πυρηνικές κεφαλές προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης και έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν στόχους σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Ακόμα κι έτσι, πολλές από τις κεφαλές είναι πιο ισχυρές από την ατομική βόμβα που έριξαν οι ΗΠΑ στη Χιροσίμα, η οποία είχε εκρηκτική απόδοση ισοδύναμη με περίπου 20 χιλιοτόνους δυναμίτη», εξηγούν οι Financial Times. 

«Οι λεγόμενοι τακτικοί πυρηνικοί πύραυλοι για χρήση στο πεδίο της μάχης έχουν απόδοση γενικά μεταξύ ενός και 50 χιλιοτόνων [δυναμίτη] ... είναι καταστροφικοί σε περιοχές συνήθως δύο τετραγωνικών μιλίων», δήλωσε στο BBC τη Δευτέρα ο στρατηγός Σερ Ρίτσαρντ Μπάρονς.

Οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση διατηρούσαν κάποτε τεράστια αποθέματα, αλλά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ τα παράτησαν όλα εκτός από 230, πιστεύοντας ότι «τα ολοένα και πιο αποτελεσματικά συμβατικά όπλα θα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά καλύτερα», σύμφωνα με μια ανάλυση του 1989. Η Ρωσία διατήρησε περίπου 2.000 τακτικές πυρηνικές κεφαλές. Μπορούν να τοποθετηθούν σε διάφορα συστήματα, όπως πύραυλοι κρουζ Kalibr ή βαλλιστικοί πύραυλοι Iskander, και μπορούν να εκτοξευθούν από ξηρά ή θάλασσα.

Τι κερδίζει ο Πούτιν με την χρήση πυρηνικών; 

Η χρήση ενός πυρηνικού όπλου θα μπορούσε να ανατρέψει την πορεία του πολέμου προς όφελος της Ρωσίας, εξηγεί το gzeromedia:

• Ακόμη και ένα μικρό πυρηνικό χτύπημα θα μπορούσε να εξαφανίσει ολόκληρες μονάδες του στρατού της Ουκρανίας μέσα σε λίγα λεπτά.

• Θα έδινε επίσης χρόνο στους Ρώσους να ανασυγκροτήσουν τις δυνάμεις τους για να απωθήσουν την συνεχιζόμενη ουκρανική αντεπίθεση.
• Θα έδινε χρόνο στη Μόσχα για να κατευνάσει τους σκληροπυρηνικούς που κρίνουν ότι η Ρωσία δεν έχει κάνει αρκετά για να κερδίσει στην Ουκρανία.
• Προτού φτάσει, ωστόσο, στο πυρηνικό χτύπημα, ο Πούτιν έχει ακόμα κάποιες άλλες επιλογές. Θα μπορούσε να ζητήσει κυβερνοεπιθέσεις, δολιοφθορές ευρωπαϊκών ενεργειακών συνδέσεων ή πιο έντονες συμβατικές επιθέσεις σε πόλεις και υποδομές της Ουκρανίας. «Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν έχει την αξία του σοκ που έχει ένα και μόνο πυρηνικό όπλο, που θα μπορούσε απλώς να τρομάξει το Κίεβο να αποδεχτεί τους όρους της Ρωσίας για ''ειρήνη'' - όπως η αρπαγή γης από τον Πούτιν του 15% της Ουκρανίας». 
• Ο Πούτιν ίσως πιστεύει ότι μπορεί να ξεφύγει (σχετικά) αλώβητος. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα απαντήσουν, αλλά μάλλον δεν θα τον αναγκάσουν να «πληρώσει στο ίδιο νόμισμα». 

Πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν

Οι ειδικοί βλέπουν τρεις τρόπους με τους οποίους η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα. 

1. Επίδειξη, με μια πυρηνική βολή που δεν αφήνει νεκρούς. Θα μπορούσε να είναι μια έκρηξη υπόγεια, πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, ίσως κάπου ψηλά στον ουρανό πάνω από την Ουκρανία ή σε μια ακατοίκητη τοποθεσία όπως το Φιδονήσι. 

Ο ηλεκτρομαγνητικός παλμός της έκρηξης θα έκαιγε απροστάτευτο ηλεκτρονικό εξοπλισμό και ραδιενέργεια, αν και αρχικά μεγάλη, θα έπεφτε περίπου στο 1% της αρχικής σε 48 ώρες. Το μεγαλύτερο μέρος της ραδιενεργής σκόνης που αναρροφήθηκε από το σύννεφο της έκρηξης θα επέστρεφε στη γη εντός 24 ωρών από το χτύπημα και θα μπορούσε να είναι ένας ακραίος βιολογικός κίνδυνος. Άλλα σωματίδια μπορεί επίσης να μεταφερθούν από τους επικρατούντες ανέμους και να καθίσουν σε πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις σε μεγάλα μέρη του πλανήτη.

2. Χτύπημα σε ουκρανικό στρατιωτικό στόχο ή σημαντικό κομμάτι της υποδομής - για παράδειγμα, ένα χτύπημα με πυραύλους στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.

3. Η πιο επικίνδυνη κίνηση θα ήταν ένα χτύπημα σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. 

Τα πυρηνικά όπλα ενέχουν κινδύνους και για τον Πούτιν

Πόση καταστροφή, και παρατεταμένη ακτινοβολία, θα προέκυπτε από ένα πυρηνικό πλήγμα εξαρτάται από παράγοντες όπως το μέγεθος του όπλου και οι άνεμοι. βέβεια ακόμη και μια μικρή πυρηνική έκρηξη θα μπορούσε να προκαλέσει χιλιάδες θανάτους και να καταστήσει μια βάση ή μια περιοχή στο κέντρο της πόλης ακατοίκητη για χρόνια.

Ωστόσο, οι κίνδυνοι από τη χρήση πυρηνικών, έστω και τακτικών, για τον Πούτιν θα μπορούσαν εύκολα να «σβήσουν» τυχόν κέρδη, σημειώνουν οι New York Times. 

• Η Ρωσία θα μπορούσε να γίνει διεθνής παρίας, και ο Πούτιν θα μπορούσε να χάσει τους δύο πιο ισχυρούς φίλους του αν πατήσει το κουμπί. Αν και γνωρίζουμε ότι τόσο ο Σι Τζινπίνγκ της Κίνας όσο και ο Ναρέντρα Μόντι της Ινδίας είναι δυσαρεστημένοι με το πώς εξελίσσεται ο πόλεμος, δεν ξέρουμε τι είπαν πρόσφατα στον Πούτιν για το πώς θα αντιδρούσαν σε ένα ρωσικό πυρηνικό χτύπημα. Αλλά αν ο Πούτιν το κάνει, τότε η λήψη των αποφάσεών του σίγουρα θα επηρεάσει το τι συμβαίνει στο Πεκίνο και το Νέο Δελχί.
• Η Δύση θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το πυρηνικό πλήγμα για να υιοθετήσουν η Κίνα και η Ινδία, και άλλες χώρες που αγοράζουν ακόμα ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο,  κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας.
• Η απάντηση της Κίνας ή της Ινδίας θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, από μια επίπληξη στον ΟΗΕ έως τη διακοπή των οικονομικών σχέσεων με τη Μόσχα. Και μόνο η απειλή της παύσης του ρωσικού πετρελαίου και του φυσικού αερίου που χρειάζεται να πουλήσει ο Πούτιν για να διατηρήσει την πολεμική του μηχανή σε λειτουργία θα πρέπει να δώσει στον Ρώσο ηγέτη ένα λόγο να μην προχωρήσει.
• Υπάρχει επίσης το πρόβλημα των ανέμων: Η ακτινοβολία που απελευθερώνεται από τα ρωσικά όπλα θα μπορούσε εύκολα να μεταφερθεί στο ρωσικό έδαφος.
• Για τη Ρωσία, ακόμα μια απάντηση της Δύσης που δεν περιέχει πυρηνικά μπορεί να είναι σχεδόν τόσο κακή όσο μια αντίδραση με χρήση πυρηνικών. Οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ θα μπορούσαν να εξαφανίσουν το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών δυνάμεων εντός της Ουκρανίας και να βυθίσουν ολόκληρο τον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα. 
• Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, η χρήση πυρηνικών θα ήταν ένα τεράστιο στοίχημα με περιορισμένα κέρδη που δεν θα επιτύγχαναν τους δεδηλωμένους πολεμικούς στόχους του Πούτιν. «Στην καλύτερη περίπτωση, θα διατηρούσε τις γραμμές του μετώπου στην τρέχουσα θέση τους και θα επέτρεπε στο Κρεμλίνο να διατηρήσει το κατεχόμενο έδαφός του στην Ουκρανία». Ακόμη και αυτό, όμως θα απαιτούσε «πολλαπλά τακτικά πυρηνικά όπλα» που δεν θα έφερναν ολόκληρη την Ουκρανία στον έλεγχο της Ρωσίας. 

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, στοιχείο στο υποθετικό σενάριο της χρήσης πυρηνικών είναι ότι δεν υπάρχει επιστροφή μετά από αυτό. «Εάν ο Πούτιν περάσει αυτή τη γραμμή, όλες οι άλλες επιλογές παύουν να υπάρχουν. Χάνει τον έλεγχο του αφηγήματος γιατί έχει κάνει το αδιανόητο. Και πάλι, ίσως ο Ρώσος ηγέτης είναι ήδη τόσο στρυμωγμένος στη γωνία, που όλα είναι απλώς θέμα όχι εάν αλλά πότε θα διατάξει την πρώτη πυρηνική επίθεση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο», καταλήγει το gzeromedia.