Για περισσότερα από 70 χρόνια γνωρίζουμε πως το κάπνισμα είναι καταστροφικό για την υγεία και ότι η καλύτερη προσέγγιση για τον καθένα είναι να μην ξεκινήσει ποτέ το κάπνισμα, με δεύτερη καλύτερη επιλογή τη διακοπή του καπνίσματος. Τι γίνεται όμως με τις εκατοντάδες εκατομμύρια καπνιστές ανά τον κόσμο που δεν κατορθώνουν να διακόψουν το κάπνισμα; 1,3 δισεκατομμύριο άτομα εξακολουθούν σήμερα να καπνίζουν.
Για περισσότερα από 70 χρόνια γνωρίζουμε πως το κάπνισμα είναι καταστροφικό για την υγεία και ότι η καλύτερη προσέγγιση για τον καθένα είναι να μην ξεκινήσει ποτέ το κάπνισμα, με δεύτερη καλύτερη επιλογή τη διακοπή του καπνίσματος. Τι γίνεται όμως με τις εκατοντάδες εκατομμύρια καπνιστές ανά τον κόσμο που δεν κατορθώνουν να διακόψουν το κάπνισμα; 1,3 δισεκατομμύριο άτομα εξακολουθούν σήμερα να καπνίζουν.
Όλοι οι ομιλητές του 5ου Επιστημονικού Συνεδρίου για τη Μείωση της Βλάβης από τον Καπνό συμφωνούν πως οι καπνιστές που δεν μπορούν να σταματήσουν το κάπνισμα δεν θα πρέπει να εγκαταλείπονται στη μοίρα τους, τη στιγμή που υπάρχουν πιο ασφαλή προϊόντα που μειώνουν τη βλάβη που προκαλείται στην υγεία τους!
Μία σημαντική πρόκληση σήμερα είναι η δημιουργία επαρκών και ισχυρών δεδομένων, ώστε να μπορούμε να παρέχουμε έγκυρη πληροφόρηση σε καταναλωτές, ιατρούς, ρυθμιστικές αρχές και πολιτικούς σχετικά με όλα τα προϊόντα και τους συγκριτικούς κινδύνους τους.
Το κύριο συμπέρασμα που εξήχθη από το Συνέδριο είναι η ανάγκη να ενώσουμε όλοι τις δυνάμεις μας υπερασπίζοντας τη στρατηγική της Μείωσης της Βλάβης από τον Καπνό. «Πρέπει να πείσουμε τους πολιτικούς και τις ρυθμιστικές αρχές για την αξία της ενημερώνοντάς τους συνεχώς για τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία. Παρά την ύπαρξη πληθώρας επιστημονικών δεδομένων που καταδεικνύουν ότι τα καινοτόμα νέα καπνικά προϊόντα είναι λιγότερο επιβλαβή, το επιχείρημα που πάντοτε χρησιμοποιούν οι κρατικές αρχές είναι πως τα δεδομένα ακόμη δεν είναι επαρκή. Εντούτοις, η διεξαγωγή έρευνας για τη δημιουργία περισσότερων δεδομένων συναντά φραγμούς, κάτι που είναι ενάντια στις αρχές και τις αξίες της επιστημονικής δεοντολογίας. Η πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας Covid-19 μάς έδειξε πως η διακρατική συνεργασία είναι καίριας σημασίας για την ταχεία δράση και επίτευξη ενός στόχου. Πρέπει να αναπτύξουμε κοινά ερευνητικά πρωτόκολλα και να διεξάγουμε συνεχόμενες συγκριτικές μελέτες για την καταγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση των επιδράσεων των καινοτόμων αυτών προϊόντων».
Δυστυχώς, ο ΠΟΥ έχει υιοθετήσει μία πολύ δογματική ατζέντα, μετατρέποντας τον αγώνα ενάντια στο κάπνισμα σε αγώνα ενάντια στη νικοτίνη. Τα προϊόντα THR δεν έχουν μηδενικό κίνδυνο· ο σημαντικά ωστόσο μειωμένος κίνδυνος με τον οποίο συνδέονται μπορεί να σώσει ζωές! Η SCOHRE, η Διεθνής Εταιρεία για τον Έλεγχο του Καπνίσματος & τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα, διεκδικεί την ευκαιρία για δημιουργία περισσότερων δεδομένων και για περαιτέρω συζήτηση και καλεί τους οργανισμούς και ειδικούς THR να συνεργασθούν για να συντάξουν μια κοινή δήλωση υπέρ της Μείωσης της Βλάβης από τον Καπνό, ως επιστέγασμα των εργασιών του Συνεδρίου.
Συνιστά ειρωνεία το ότι ο ΠΟΥ είχε θέσει υπό την προστασία του την αυτονομία και τη δικαιοσύνη, δύο αρχές της Βιοηθικής και μάλιστα, το 1986 δήλωνε πως «πρέπει να παρέχουμε όλα τα μέσα και τις πληροφορίες στους πολίτες προκειμένου να αναλάβουν τον έλεγχο της ίδιας τους της υγείας», υπενθύμισε στους συνέδρους ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φαρσαλινός. Η προσέγγιση «εμείς γνωρίζουμε τι χρειάζεστε καλύτερα από εσάς», την οποία έχει υιοθετήσει ο ΠΟΥ όσον αφορά το κάπνισμα και τη στρατηγική Μείωσης της Βλάβης από τον Καπνό, είναι αντίθετη με την παραπάνω δήλωση και εμποδίζει την αυτονομία του ατόμου. Όπως είπε ο David T Sweanor «δυστυχώς, στους τομείς της νικοτίνης και του καπνίσματος, υπάρχει σαφής αποτυχία σε θέματα ηθικής και δεοντολογίας. Υπάρχει μια τάση στο πλαίσιο της δημόσιας υγείας να λέγονται “ευγενή ψέματα” προς τους πολίτες γιατί πιστεύεται ότι είναι για το καλό τους. Με τον τρόπο αυτό οι αρχές δημόσιας υγείας έχουν καταστρέψει την αξιοπιστία τους».
Ο Lion Shahab, στην κεντρική του ομιλία, κατέληξε πως υπάρχουν σαφή δεδομένα πως το ηλεκτρονικό τσιγάρο (αλλά και το snus και άλλα προϊόντα μειωμένου κινδύνου από τον καπνό) είναι ευεργετικά για τους ήδη καπνιστές, ενώ τα στοιχεία ύπαρξης φαινομένου «πύλης εισόδου» στο κάπνισμα είναι ελάχιστα. Φυσικά, για την υιοθέτηση των καταλληλότερων προϊόντων από τους καπνιστές και τους νέους, χρειάζεται ακριβής πληροφόρηση και η σωστή νομοθεσία υπέρ του ηλεκτρονικού τσιγάρου (έναντι του συμβατικού), και παράλληλα μείωση της γοητείας που συνδέεται με μια μόδα «lifestyle».
Η Marewa Glover, Director of the Centre of Research Excellence: Indigenous Sovereignty & Smoking, New Zealand, σε μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα τοποθέτηση, ανέφερε πως οι χώρες που επιθυμούν να μειώσουν τη βλάβη που σχετίζεται με το κάπνισμα θα κληθούν αναπόφευκτα να αντιμετωπίσουν τις ακόλουθες προκλήσεις: α) μία εκστρατεία παραπληροφόρησης για τον σχετικό κίνδυνο της νικοτίνης, β) την απώλεια της ακαδημαϊκής ελευθερίας, γ) την αύξηση του «φιλελεύθερου πατερναλισμού», και δ) τον περιορισμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων για αυτονομία, αξιοπρέπεια & συναίνεση του ατόμου, π.χ. σε ιατρικές πράξεις. Προειδοποίησε ότι οι χώρες θα πρέπει να είναι ενήμερες για τις ψευδείς πληροφορίες & τις εκστρατείες προπαγάνδας υπέρ της απαγόρευσης των προϊόντων μείωσης της βλάβης, καθώς και για τις πολιτικές οι οποίες δεν βασίζονται σε επιστημονικές μελέτες στην πραγματική ζωή που να αποδεικνύουν τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις και συνέπειες. Η μακροχρόνια παρακολούθηση και αξιολόγηση είναι καίριας σημασίας, δήλωσε.
Ο Fernando Fernández Bueno (Platform for the Reduction of Harm due to Tobacco Consumption, Ισπανία) δήλωσε πως στην Ισπανία τα συμβατικά τσιγάρα και τα προϊόντα THR αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, η τρέχουσα κυβέρνηση της χώρας αρνείται να συνομιλήσει με τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ οι ιατροί και οι επιστήμονες που συνηγορούν υπέρ της THR υφίστανται παρενόχληση και πίεση από τις αρχές. Η κατάσταση αυτή πρέπει να αλλάξει: το κοινό και η ιατρική κοινότητα είναι αναγκαίο να μπορούν να λαμβάνουν έγκυρη πληροφόρηση σχετικά με τις πραγματικές διαφορές μεταξύ των προϊόντων.
Ο Charles Gardner, Εκτελεστικός Διευθυντής του INNCO, ενός οργανισμού ο οποίος εκπροσωπεί 112 εκατομμύρια ενηλίκους παγκοσμίως που χρησιμοποιούν ασφαλέστερα προϊόντα νικοτίνης προκειμένου να αποφύγουν τις τοξικές μορφές του καπνού, τόνισε πως σήμερα, που υπάρχουν εναλλακτικές ασφαλέστερες από τα κλασικά τσιγάρα, το να μην συνιστώνται σε άτομα που τις έχουν ανάγκη αποτελεί ουσιαστικά «ανθρωποκτονία εξ αμελείας» (“negligent homicide”). Όπως δήλωσε ο David Sweanor, «πριν από αρκετά χρόνια μηνύσαμε την καπνοβιομηχανία για ελλιπή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τους κινδύνους του καπνίσματος για την υγεία των χρηστών. Σήμερα, έχουμε τις κυβερνήσεις και ρυθμιστικές αρχές να απαγορεύουν την δημοσιοποίηση των πληροφοριών σχετικά με τα λιγότερο επιβλαβή ή δυνητικά λιγότερο επιβλαβή προϊόντα καπνού και νικοτίνης στο κοινό».
Ο εκπρόσωπος της ETHRA (European Tobacco Harm Reduction Advocates), μιας Ευρωπαϊκής ομάδας πίεσης που εκπροσωπεί περίπου 27 εκατομμύρια χρήστες σε όλη την ΕΕ, στηρίζει την αύξηση της προσβασιμότητας των καπνιστών στα προϊόντα THR, τα οποία ενισχύουν σημαντικά τις πιθανότητες διακοπής του καπνίσματος. Οι κανονιστικές ρυθμίσεις πρέπει να λαμβάνουν πάντα υπόψη ότι τα προϊόντα μειωμένης βλάβης συνοδεύονται από ελάχιστους κινδύνους συγκριτικά με τους μεγάλους κινδύνους που ενέχει το κάπνισμα συμβατικών τσιγάρων, εξήγησε ο Tom Gleeson, και είναι εξαιρετικά σημαντικό τα προϊόντα THR να αξιολογούνται σε σύγκριση με τα συμβατικά τσιγάρα και όχι με τον καθαρό αέρα.
Ο Βασίλης Κοντοζαμάνης, πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, τόνισε ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να υιοθετήσουν μία ρεαλιστική οπτική στη δημόσια υγεία. Ενόσω παρακολουθούμε τη χρήση των νέων καπνικών προϊόντων και μελετάμε περαιτέρω τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους, δήλωσε, θα πρέπει παράλληλα να φροντίσουμε και όλους εκείνους που καπνίζουν και δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να διακόψουν τη χρήση νικοτίνης.
«Οι καλύτερα ενημερωμένοι ιατροί οδηγούν σε καλύτερα θεραπευμένους ασθενείς», ανέφερε ο Manuel Pais-Clemente, εκπρόσωπος του European Medical Association, και ο Emil Toldy-Schedel, (Hungarian Scientific Association for Harm Reduction and Environmental Diseases, Ουγγαρία) πρότεινε τη διεξαγωγή εκστρατειών ενημέρωσης σε όλες τις χώρες.
Κοινός στόχος της SCOHRE και των οργανισμών Μείωσης της Βλάβης από τον Καπνό που συμμετείχαν στο 5ο Επιστημονικό Συνέδριο είναι να ξεκινήσουν έναν ανοιχτό και εποικοδομητικό διάλογο ώστε να βρεθεί μια καλύτερη προσέγγιση για τη μείωση της παγκόσμιας επιβάρυνσης που προκαλεί το κάπνισμα, να παρέχουν σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς βασισμένη στην επιστήμη και ισορροπημένη πληροφόρηση σχετικά με τις επιδράσεις της νικοτίνης, να ενημερώνουν το ευρύτερο κοινό για τις διαθέσιμες γνώσεις σχετικά με τη Μείωση της Βλάβης, να αντλούν όφελος από την ήδη υπάρχουσα επιστημονική γνώση και εμπειρία σε πολλές χώρες και να θέσουν την THR υψηλότερα στην ατζέντα των πολιτικών και των ρυθμιστικών αρχών.
Όλα τα νέα προϊόντα πρέπει να αξιολογούνται ορθώς και να ρυθμίζονται, σχολίασε ο Ιγνάτιος Οικονομίδης (Πρόεδρος της SCOHRE), δεν μπορείς ωστόσο να συγκρίνεις τα νέα προϊόντα THR με τον καθαρό αέρα· θα πρέπει να συγκρίνονται με τα τσιγάρα. Συνεπώς, χρειαζόμαστε συγκριτικές μελέτες μεταξύ των προϊόντων THR και των καιόμενων τσιγάρων.
Το Συνέδριο παρακολούθησαν με φυσική παρουσία 167 συμμετέχοντες και διαδικτυακά 127 συμμετέχοντες, από 43 χώρες!
Αλβανία, Αλγερία, Αυστρία, Βραζιλία, Βουλγαρία, Καναδάς, Κροατία, Κύπρος, Δανία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ινδονησία, Ιρλανδία, Ιταλία, Καζακστάν, Λιβερία, Λιθουανία, Μαλαισία, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Μαρόκο, Νέα Ζηλανδία, Δημοκρατία Βόρειας Μακεδονίας, Νορβηγία, Ζιμπάμπουε, Φιλιππίνες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ρωσία, Σενεγάλη, Σερβία, Νότια Αφρική, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Τυνησία, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.