Κατάταξη της Σαγκάης: Παραμένει στο 1,3% των καλύτερων πανεπιστημίων παγκοσμίως το ΕΚΠΑ

Στα τετρακόσια κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως συγκαταλέγεται το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (θέσεις 301-400), βάσει της «Κατάταξης της Σαγκάης» που ανακοινώθηκε από τον ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό οργανισμό ShanghaiRanking Consultancy.

Σύμφωνα με τη λίστα το ΕΚΠΑ αναδεικνύεται κορυφαίο ελληνικό πανεπιστήμιο, ενώ ακολουθούν: το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στις θέσεις  501-600, το Πανεπιστήμιο Κρήτης στις θέσεις 601-700, και τo Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στις θέσεις 801-900.

Η εν λόγω κατάταξη θεωρείται ως μία από τις τρεις σημαντικότερες παγκόσμιες κατατάξεις. Μεθοδολογικά αξιολογείται κάθε Πανεπιστήμιο που διαθέτει αποφοίτους και καθηγητές βραβευμένους με Νόμπελ ή άλλα σημαντικά βραβεία, ερευνητές των οποίων τα άρθρα έχουν υψηλή επιστημονική απήχηση και επίδραση, και άρθρα και δημοσιεύσεις στα σημαντικά περιοδικά Natureκαι Science. Επιπλέον, στον πίνακα βρίσκονται Πανεπιστήμια με σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων που έχουν συμπεριληφθεί στη βάση Science-Citation Index-Expanded (SCIE) και στη βάση Social Science Index Citation Index (SSCI).

Από το 2003 που ξεκίνησε η δημοσίευση της κατάταξης περισσότερα από 2000 πανεπιστήμια αξιολογούνται κατατάσσονται και από αυτά δημιουργείται ο πίνακας με τα καλύτερα 500. Από την κατάταξη του 2019 και πέρα, αξιολογούνται συνολικά 2500 Πανεπιστήμια που συγκεντρώνουν την υψηλότερη βαθμολογία και  δημοσιεύεται πίνακας με τα 1000 καλύτερα Πανεπιστήμια παγκοσμίως.

Τα Πανεπιστήμια κατατάσσονται με βάση έξι δείκτες ακαδημαϊκής και ερευνητικής επίδοσης. Για κάθε δείκτη το “καλύτερο” ίδρυμα βαθμολογείται με 100, οπότε κάθε άλλο ίδρυμα βαθμολογείται με το ποσοστό που υπολείπεται της βαθμολογίας του πρώτου. Οι δείκτες αυτοί είναι οι εξής:

1. Δείκτης ALUMNI: Ο αριθμός αποφοίτων που έχουν λάβει βραβεία (Nobel, Field) με βάρος 10%,

2. Δείκτης AWARD: Ο αριθμός μελών ΔΕΠ που έχουν λάβει βραβεία (Nobel, Field ) με βάρος 20%,

3. Δείκτης HiCi: Ο αριθμός μελών ΔΕΠ που συμπεριλαμβάνονται σε λίστες ερευνητών με πολύ μεγάλο αριθμό ετερο-αναφορών με βάρος 20%,

4. Δείκτης Ν&S:Ο αριθμός δημοσιεύσεων στα περιοδικά Nature και Science από το  2017 έως το 2021 με βάρος 20%,

5. Δείκτης PUB: Ο αριθμός δημοσιεύσεων που συμπεριλαμβάνονται στις βάσεις δεδομένων Science Citation Index and Social Sciences Citation Index με βάρος 20%,

6. Δείκτης PCP: Η Κανονικοποιημένη κατά κεφαλή ακαδημαϊκή επίδοση, η οποία προκύπτει από το σταθμισμένο άθροισμα των παραπάνω δεικτών διά του αριθμού των μελών ΔΕΠ, με βάρος 10%.

Η συμπερίληψη στον πίνακα κατάταξης της Σανγκάης αποτελεί μεγάλη επιτυχία τόσο για το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όσο και για τα υπόλοιπα τρία ελληνικά Πανεπιστήμια.  Στη συγκεκριμένη κατάταξη το 30% της συνολικής βαθμολογίας  προκύπτει από απόφοιτους και καθηγητές που έχουν κερδίσει βραβείο Νόμπελ ή και FIELD METAL στο πεδίο των μαθηματικών, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη άλλα σημαντικά βραβεία, μετάλλια και προσωπικές τιμές. Συνεπώς τα ελληνικά Πανεπιστήμια στα συγκεκριμένα κριτήρια κάθε χρόνο παίρνουν μηδέν.

Η θετική εκτίμηση για τη θέση των ελληνικών πανεπιστημίων και ειδικότερα του ΕΚΠΑ στη συγκεκριμένη κατάταξη, ενισχύεται από τα εξής δεδομένα:  Σύμφωνα  με τον Δρ. Isidro Aguillo, o οποίος είναι επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας της Webometrics, δραστηριοποιούνται παγκοσμίως 31.097 Πανεπιστήμια. Οι περισσότερες κατατάξεις συγκεντρώνουν και επεξεργάζονται στοιχεία για αυτό τον αριθμό Πανεπιστημίων. Με βάση συγκεκριμένα και προκαθορισμένα κριτήρια υπολογίζουν δείκτες και τη συνολική βαθμολογία κάθε Πανεπιστημίου. Εν συνεχεία θα επιλέξουν τα 500 ή τα 1000 πρώτα Πανεπιστήμια και δημιουργήσουν τον πίνακα της κατάταξης. Με βάση τα ανωτέρω αδιαμφισβήτητα δεδομένα, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών  που βρίσκεται στα top 400 με απλή αναγωγή σε ποσοστό βρίσκεται περίπου στο 1,3% των καλύτερων Πανεπιστημίων Παγκοσμίως.  Υπολογίζοντας αντίστοιχα τη θέση των υπόλοιπων ελληνικών πανεπιστημίων το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης βρίσκεται στο 1,9% , το Πανεπιστήμια Κρήτης στο 2,25% και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στο 2,9% των καλύτερων πανεπιστημίων παγκοσμίως. Τηρουμένων των αναλογιών και των συνθηκών η επίτευξη τέτοιων επιδόσεων αποτελούν σημαντική επιτυχία για τα ελληνικά πανεπιστήμια.

Τα Πανεπιστήμια από τις Ηνωμένες Πολιτείες κυριαρχούν στη φετινή κατάταξη, με 8 πανεπιστήμια μεταξύ των κορυφαίων 10, 39 Πανεπιστήμια μεταξύ των κορυφαίων 100, 127 Πανεπιστήμια μεταξύ των κορυφαίων 500 και 196 Πανεπιστήμια  μεταξύ των κορυφαίων 1000. Η Κίνα διαθέτει 186 πανεπιστήμια που κατατάσσονται στα Top 1000, 83 Πανεπιστήμια στα Top 500, και 9 στα κορυφαία 100. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει 63 Πανεπιστήμια στα Top1000 πανεπιστήμια,  με 38  από αυτά στα Top 500, 8 στα Top 100 και 2 Πανεπιστήμια στα 10 καλύτερα Πανεπιστήμια παγκοσμίως.  

Στην πρώτη θέση της κατάταξης βρίσκεται το Χάρβαρντ, για 20η συνεχόμενη χρονιά, και ακολουθεί το Στάνφορντ. Την πρώτη τριάδα συμπληρώνει το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), ενώ στην 4^η θέση  συναντάμε το πρώτο μη Αμερικανικό και Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, αυτό του Κέιμπριτζ. Στην πέμπτη θέση βρίσκεται το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και στην έκτη θέση το Πρίνστον. Την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το Κολούμπια, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας, και στη 10^η θέση το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

Το πρώτο ευρωπαϊκό και μη βρετανικό πανεπιστήμιο της πρώτης εικοσάδας είναι το νεοσύστατο Γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris -Saclay στην 16^η θέση και ακολουθεί το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Ζυρίχης, στη 20η θέση. Τα Πανεπιστήμια του Τόκιο (Ιαπωνία - 24^η θέση παγκοσμίως) και Tsinghua (Κίνα - 26^η θέση), ηγούνται των Πανεπιστημίων της Ασίας. Από την Ωκεανία το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης βρίσκεται στην υψηλότερη θέση μεταξύ των Πανεπιστημίων Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας (32^η θέση παγκοσμίως). Από την Αφρικανική Ήπειρο την καλύτερη θέση καταλαμβάνει  από τη Νότια Αφρική, το Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν  (θέση 201-300 παγκοσμίως).

Ένα σημαντικό στοιχείο που θα πρέπει να επισημανθεί για τη θέση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι η επιβεβαίωση της υψηλής ερευνητικής επίδοσης του Ιδρύματος, όπως αυτή αποτυπώνεται στην βαθμολογία των επιμέρους δεικτών την τελευταία εξαετία. Σύμφωνα με τα συνολικά στοιχεία για την περίοδο 2017-2022, όπως αυτά αποτυπώνονται στον πίνακα 2, το ΕΚΠΑ για το 2022:

1. Επιτυγχάνει βαθμολογική άνοδο και στα 4 ερευνητικά κριτήρια, σε σχέση με το 2021
2. Στα κριτήρια (α) του αριθμού δημοσιεύσεων στα περιοδικά Nature και Science και (β) του αριθμού δημοσιεύσεων που συμπεριλαμβάνονται στις βάσεις δεδομένων Science Citation Index and Social Sciences Citation Index το ΕΚΠΑ επιτυγχάνει την υψηλότερη βαθμολογία του την τελευταία εξαετία.
3. Παραμένει στο 1,3% των καλύτερων Πανεπιστημίων παγκοσμίως με σαφείς ανοδικές τάσεις.