Κορωνοϊός: Από πού θα μπορούσαν να προκύψουν νέες παραλλαγές- Γιατί δεν συνιστούν πηγή ανησυχίας

Την Δευτέρα έγινε γνωστό ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες BioNTech και Pfizer θα ξεκινήσουν αυτόν τον μήνα κλινικές δοκιμές ενός εμβολίου κατά του Covid-19 προσαρμοσμένο στα στελέχη BA.4 και BA.5 της παραλλαγής Όμικρον. Μία μέρα μετά, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε την κυλιόμενη αξιολόγηση προσαρμοσμένου στις παραλλαγές εμβολίου των δύο εταιρειών.

Μετά από 2,5 χρόνια σε συνθήκες πανδημίας, και παρόλο που ο πλανήτης έχει περάσει στη φάση συμβίωσης με τον ιό, υπάρχει πλέον εξοικείωση με τη συνεχή εμφάνιση νέων παραλλαγών. Οι ιοί αλλάζουν συνεχώς μέσω των μεταλλάξεων και μερικές φορές αυτές οι μεταλλάξεις καταλήγουν σε μια νέα παραλλαγή του ιού. Ορισμένες παραλλαγές εμφανίζονται και εξαφανίζονται ενώ άλλες επιμένουν. Μερικές δεν αποτελούν πρόβλημα, ενώ άλλες καταφέρουν να εμποδίσουν την ανοσία από τα εμβόλια και τις προηγούμενες λοιμώξεις, βελτιώνοντας την ικανότητά τους να διαταράσσουν την καθημερινότητά μας.

Νέες παραλλαγές θα συνεχίσουν να εμφανίζονται, γι’ αυτό και οι αρμόδιοι οργανισμοί δημόσιας υγείας παρακολουθούν όλες τις παραλλαγές του ιού που προκαλεί ο Covid-19, τις κατατάσσουν ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου όταν χρειαστεί.  Αλλά από πού όμως προέρχονται πραγματικά οι νέες παραλλαγές(;), διερωτάται το Conversation. 

Ο κανόνας

Οι παραλλαγές αναπτύσσονται μέσω αλλαγών στον γενετικό κώδικα του ιού. Αυτό συμβαίνει συνήθως μέσω μεταλλάξεων, που ουσιαστικά είναι σφάλματα αντιγραφής στις γενετικές πληροφορίες του ιού. Οι παραλλαγές «ανησυχίας» είναι παραλλαγές που έχουν εντοπιστεί ότι έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη μεταδοτικότητα, τη σοβαρότητα της νόσου ή την ανοσία, που ενδέχεται να αλλάξουν την επιδημιολογική κατάσταση της πανδημίας.

Κάθε φορά που μολυνόμαστε από τον SARS-CoV-2 (τον ιό που προκαλεί τον Covid-19), το σώμα μας παράγει μεγάλο αριθμό σωματιδίων ιού που φέρουν γενετικές διαφορές από τον αρχικό ιό αλλά και μεταξύ τους. Πολλές από αυτές τις μεταλλάξεις δεν θα έχουν καμία επίδραση στον ιό.

Περιστασιακά, ωστόσο, θα προκύψουν μεταλλάξεις που δίνουν στον ιό ένα πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, η παραλλαγή Δέλτα ήταν πιο μεταδοτική από τις προηγούμενες λόγω μιας μετάλλαξης στην πρωτεΐνη ακίδα του που επέτρεψε στον ιό να μολύνει τα κύτταρά μας πιο εύκολα.

Παρόλο που είναι πολλά στοιχεία γνωστά για το πώς προκύπτει μια μετάλλαξη, είναι απίστευτα δύσκολο να εντοπιστεί από πού προήλθαν. Πρόσφατες μελέτες έχουν διερευνήσει πιθανές πηγές νέων παραλλαγών του SARS-CoV-2.

Μεταξύ αυτών είναι:

Οι άνθρωποι που εμφανίζουν χρόνιες λοιμώξεις Covid

Ως άτομο με χρόνια λοίμωξη ορίζεται κάποιος που μολύνεται ενεργά με SARS-CoV-2 για μεγάλο χρονικό διάστημα, και είναι διαφορετική περίπτωση από το long Covid, όπου τα συμπτώματα επιμένουν αρκετά μετά την ανάκαμψη του ασθενή από την αρχική μόλυνση.

• Οι χρόνιες περιπτώσεις είναι σπάνιες και, μέχρι σήμερα, όλες οι τεκμηριωμένες περιπτώσεις ήταν σε άτομα με σοβαρά κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτά μπορεί να είναι άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο ή μετά από μεταμόσχευση οργάνων, για παράδειγμα.
• Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το ποσοστό μετάλλαξης σε αυτούς τους ασθενείς είναι υψηλότερο από εκείνους που έχουν μολυνθεί για μικρότερο χρονικό διάστημα. Οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς έχουν μειωμένη ανοσολογική απόκριση στη λοίμωξη και συχνά υποβάλλονται σε μια σειρά θεραπειών. Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι που πιστεύεται ότι επιτρέπουν την ανάπτυξη ευρύτερης ποικιλίας μεταλλάξεων. Αυτό επιδεινώνεται από το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για το οποίο μπορεί να μολυνθούν.
• Ενώ οι νέες παραλλαγές του κορωνοϊού φαίνεται πιο πιθανό να σχηματιστούν σε ασθενείς με χρόνιες λοιμώξεις, τα καλά νέα είναι ότι δεν φαίνεται να αποτελούν σημαντική απειλή. Σε πρόσφατη μελέτη που εξέτασε 27 χρόνια μολυσμένους ασθενείς, δεν υπήρχε σαφές πρότυπο μεταλλάξεων. Και όταν συγκρίνονται μεταλλάξεις που εντοπίστηκαν σε χρόνιους ασθενείς με υπάρχουσες παραλλαγές ανησυχίας, οι χρόνιες λοιμώξεις συχνά δεν είχαν βασικές μεταλλάξεις που εντοπίζονται επανειλημμένα στις παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία.
• Οι ερευνητές προτείνουν ότι η πλειονότητα των παραλλαγών που προέρχονται από χρόνια μολυσμένους ασθενείς ενισχύουν την αναπαραγωγή του ιού, αλλά δεν χαρακτηρίζονται από βελτιωμένη μετάδοση. Αυτό σημαίνει ότι είναι καλοί στην αναπαραγωγή σε ένα μολυσμένο άτομο, αλλά όχι τόσο καλοί στο να μεταδίδονται από άτομο σε άτομο.
• Η μελέτη έδειξε ότι δεν υπήρχαν ενδείξεις περαιτέρω μετάδοσης από ασθενείς με χρόνιες λοιμώξεις σε άλλα άτομα, κάτι που θα ήταν απαραίτητο για να αποκτήσει μια νέα παραλλαγή και να γίνει μια παραλλαγή «ανησυχίας». Βέβαια οι επιστήμονες σημειώνουν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται περισσότερο στην ανθρώπινη συμπεριφορά, παρά στην εξέλιξη του ιού, καθώς οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς είναι πιθανό να τηρούν περισσότερο τα μέτρα παραμένοντας στο σπίτι τους.

Το συμπέρασμα: Οι περισσότερες παραλλαγές «ανησυχίας» διαθέτουν μεταλλάξεις που ενισχύουν τη μετάδοση παρά την αναπαραγωγή, επομένως φαίνεται απίθανο αυτοί οι ασθενείς να αποτελούν σημαντικές πηγές παραλλαγών ανησυχίας.

Τα ζώα

Ο SARS-CoV-2 είναι πιθανό να είχε αρχικά μεταδοθεί στους ανθρώπους μέσω μιας αγοράς θαλασσινών και άγριων ζώων στην Κίνα και καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, μάθαμε ότι ο ιός μπορεί να μολύνει διάφορα ζώα. Μια άλλη εκτίμηση είναι ότι τα ζώα θα μπορούσαν να είναι η πηγή νέων παραλλαγών SARS-CoV-2. Η ιδέα είναι ότι μολύνονται τον ιό από τον άνθρωπο, ο οποίος στη συνέχεια μεταλλάσσεται κατά τη διάρκεια της μόλυνσης στον ζώο ξενιστή, πριν εξαπλωθεί ξανά στους ανθρώπους.

• Το άλμα αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν ευθυγραμμίζονται πολλοί παράγοντες. Αυτοί περιλαμβάνουν ιολογικούς παράγοντες (για παράδειγμα, μεταλλάξεις που επιτρέπουν μόλυνση ανθρώπινων κυττάρων) και περιβαλλοντικούς παράγοντες (για παράδειγμα, στενή επαφή με μολυσμένα ζώα). Η ζωονόσος δεν είναι συχνή, αλλά γίνεται πιο τακτική λόγω της κλιματικής αλλαγής και της αποψίλωσης των δασών, που φέρνουν περισσότερα ζώα σε επαφή με τον άνθρωπο.
• Μελέτη ανέλυσε τον γενετικό κώδικα της παραλλαγής Όμικρον και έδειξε υψηλά επίπεδα ομοιότητας στην πρωτεΐνη ακίδα με αυτή των κορνοϊών των ποντικών. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η παραλλαγή Όμικρον μπορεί να προέκυψε ως αποτέλεσμα μόλυνσης ποντικιού από άνθρωπο, μετάλλαξη στο μολυσμένο ποντίκι, ακολουθούμενη από μετάδοση στον άνθρωπο.
• Αλλά συχνά, όταν ένας ιός μολύνει έναν νέο ξενιστή, όπως έναν άνθρωπο, δεν μπορεί να μεταδοθεί περαιτέρω σε άλλους ανθρώπους. Ο ιός πρέπει να προσαρμοστεί γρήγορα για να του επιτρέψει να ευδοκιμήσει στον νέο ξενιστή και να συνεχίσει να μολύνει άλλους. Πράγματι, στις φάρμες βιζόν όπου συνέβη η μετάδοση από ζώο σε άνθρωπο, ενώ είδαμε τον ιό να μεταλλάσσεται, δεν υπήρχαν στοιχεία περαιτέρω μετάδοσης από τους εργάτες της φάρμας στην ευρύτερη κοινότητα. Ομοίως, έχουμε παρατηρήσει πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που μολύνθηκαν από γρίπη των πτηνών μέσω παρατεταμένης στενής επαφής με πτηνά. Αλλά υπήρξαν πολύ λίγα γεγονότα περαιτέρω μετάδοσης σε άλλους ανθρώπους.

Το συμπέρασμα: Παρόλο που μπορεί να σχηματιστούν νέες παραλλαγές σε ζώα περιστασιακά, φαίνεται απίθανο να επαναμεταδοθούν στον άνθρωπο και να εξαπλωθούν.

«Με τόσους πολλούς ανθρώπους να μολύνονται ταυτόχρονα, πολλοί να ζουν σε πυκνοκατοικημένες πόλεις και να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, οι πιθανότητες εξέλιξης του ιού και περαιτέρω εξάπλωσης νέων μεταλλάξεων αυξάνονται. Εάν συνεχιστούν μεγάλοι αριθμοί λοιμώξεων παγκοσμίως, θα συνεχίσουν να εμφανίζονται περισσότερες παραλλαγές», καταλήγει το Conversation.

naftemporiki.gr