Η ελληνική γλώσσα στα Ιμαλάια

Διεθνές Συνέδριο Τεκμηρίωσης Γλωσσών και Παράδοσης, με επίκεντρο τους Καλάς των Ιμαλαΐων θα πραγματοποιηθεί από τις 7 έως και τις 9 Νοεμβρίου 2008, στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στόχος του Συνεδρίου είναι η τεκμηρίωση, περιγραφή και αναβίωση γλωσσών υπό εξαφάνιση, με επίκεντρο τη γλώσσα των Καλάς των Ιμαλαΐων. Στο Συνέδριο θα συζητηθούν μεθοδολογίες επιτόπιας έρευνας – fieldwork) καθώς και πρακτικές αναβίωσής τους, όπως καταγραφή λεξικών και Γραμματικής αλλά και γλωσσικών εγχειριδίων. Επίσης, θα γίνουν ανακοινώσεις που αφορούν στη γλώσσα και παράδοση των Καλάς σε σχέση με την Αρχαία Ελληνική γλώσσα και πολιτισμό.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας της Επίκουρης Καθηγήτριας του Αγγλικού Τμήματος του Α.Π.Θ., Ελισάβετ Μελά-Αθανασοπούλου, σχετικά με τους Καλάς των Ιμαλαΐων.

Μέσω του Προγράμματος του ΥΠΕΠΘ «Μορφοφωνολογική Περιγραφή της Γλώσσας των Καλάς ως μία Ινδο-¶ρια Γλώσσα με Αρχαίες Ελληνικές Ρίζες», η κ. Μελά-Αθανασοπούλου πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα (fieldwork) στην περιοχή του Βορειοδυτικού Πακιστάν με τα σύνορα του Αφγανιστάν όπου βρίσκονται οι Κοιλάδες των Καλάς, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2007. Έζησε με τις οικογένειες των Καλάς, κατέγραψε τη γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τις καθημερινές ασχολίες τους και τις λατρευτικές τελετές τους. Η έρευνά της διακόπηκε προσωρινά για ένα τετράμηνο λόγω βαριάς ασθένειάς της από τοπικό πυρετό. Μετά την ανάρρωσή της συνέχισε την έρευνα και τις αναλύσεις των στοιχείων που κατέγραψε με τη συνεργασία φυσικού ομιλητή Καλάς που δέχτηκε να έρθει στην Ελλάδα για να τη βοηθήσει να καταγράψει και να σώσει μια γλώσσα που κινδυνεύει άμεσα να εξαφανιστεί.

Από την ανάλυση των μέχρι τώρα στοιχείων αποδεικνύεται επιστημονικά η άμεση επαφή που είχε η Ελληνική γλώσσα με τις τοπικές λαλιές των λαών που κατέκτησε ο Μέγας Αλέξανδρος. Στη γλώσσα των Καλάς διαφαίνεται η επίδραση στο λεκτικό μέρος με αρχαιοελληνικές λέξεις που έχουν διασωθεί στη γλώσσα με την αρχαία σημασία τους. Στο συντακτικό μέρος υπάρχει ένα μεγάλο τμήμα με πολλαπλές ομοιότητες στην κλίση των ρημάτων και σε γραμματικά φαινόμενα όπως η γενική απόλυτη. Δυστυχώς, η απομόνωση των Καλάς στις Κοιλάδες σε υψόμετρο μεταξύ 3.000 και 3.800 μέτρων, η πίεση από τους γύρω πληθυσμούς και η ανάγκη για εργασία λόγω του φτωχού φυσικού περιβάλλοντος, τους έφερε σε επαφή με πολλούς λαούς και άλλες γλώσσες με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλαπλά δάνεια στη γλώσσα γεγονός που καθιστά δύσκολη τη διεξαγωγή της έρευνας.

Συγκεκριμένα, στο Συνέδριο θα γίνουν 2 ανακοινώσεις της Επ. Καθηγήτριας του Α.Π.Θ. Ελισάβετ Μελά Αθανασοπούλου: 1. «Μορφοφωνολογική Ανάλυση της Γλώσσας των Καλάς ως μια Ινδο-¶ρια γλώσσα με Αρχαίες Ελληνικές Ρίζες» και 2. «Η Καλάσα Γυναίκα Σήμερα». Θα προηγηθεί βίντεο που θα παρουσιάσει την Καλασική πραγματικότητα όσον αφορά στο θηλυκό πληθυσμό.

Επίσης, σε συνεργασία με τον γλωσσικό της συνεργάτη, Καλάσα συγγραφέα, κ. Talim Khan Bazik, η Επ. Καθηγήτρια του Α.Π.Θ. Ελισάβετ Μελά Αθανασοπούλου θα παρουσιάσει την τελευταία δημογραφική έρευνα πάνω στον αριθμό των Καλάς, με τίτλο “How many are we?”, που πραγματοποιήθηκε από τον Ιούνιο 2008 έως και το Σεπτέμβριο 2008.

Οι εργασίες του Συνεδρίου θα διεξαχθούν σύμφωνα με δύο παράλληλες κατευθύνσεις, (α) η Γλωσσολογική και (β) η Πολιτιστική και Λαογραφική. Για το λόγο αυτό, το Συνέδριο απευθύνεται σε ακαδημαϊκούς και φοιτητές από τα τμήματα Γλωσσολογίας, Λαογραφίας, αλλά και Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Πολιτισμού και Εκπαίδευσης αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Προσκεκλημένοι Ομιλητές του Συνεδρίου είναι άνθρωποι της επιστήμης, της έρευνας, καταγραφής και αναβίωσης Γλωσσών υπό Εξαφάνιση. Ο Peter Austin (SOAS, Μεγάλη Βρετανία), ο Nikolaus Himmelmann (Universitaet Muenster, Γερμανία), η Elena Bashir (University of Chicago, ΗΠΑ), ο Augusto Cacopardo (Universita’ di Firenze, Ιταλία) και ο Jan Heegard Petersen (University of Copenhagen, Δανία), μαζί με άλλους 45 ομιλητές από Ελλάδα και εξωτερικό τα αποτελέσματα των πρωτότυπων ερευνών που διεξάγουν σε διάφορα σημεία του πλανήτη και για τις μεθόδους που ακολουθούν.

Όσον αφορά στις Ελληνικές διαλεκτούς-γλώσσες υπό εξαφάνιση, οι Ελληνικές ανακοινώσεις αναφέρονται κυρίως στα Βλάχικα του Μετσόβου, στα Ποντιακά και στα Σμυρναίικα, στα Πομάκικα της Θράκης, στα Γκρίγκο της Κάτω Ιταλίας.

Οι κκ Peter Austin και Nikolaus Himmelmann θα κάνουν δωρεάν σεμινάρια στους φοιτητές του Α.Π.Θ. κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται, επίσης διαλέξεις, σε ευρύ κοινό, παρουσίαση νέων βιβλίων, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ταξίδια σε Αρχαιολογικούς χώρους, επισκέψεις σε Μουσεία.