Το 1572 ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ ντε Μοντέιν, παρατήρησε ότι «κάποιοι άνθρωποι θεραπεύονται στη θέα και μόνο του φαρμάκου». Με την πάροδο των αιώνων, παστίλιες ζάχαρης και πικρά τονωτικά χάπια διαφόρων ειδών δίνονταν σε ασθενείς με την πεποίθηση ότι μπορούν να τους κάνουν καλό χωρίς να τους βλάψουν. Οι ιατροί, στη συντριπτική τους πλειονότητα, συνταγογραφούν τα εικονικά φάρμακα στους ασθενείς τους χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν. Πολλοί είναι αυτοί που επικρίνουν τους ιατρούς ότι εξαπατούν τους ασθενείς και θεωρούν τη θεραπεία με πλασέμπο ανήθικη.
Σύμφωνα με την έρευνα της ομάδας του Τζον Τίλμπουρτ που δημοσιεύτηκε στο Βρετανικό Ιατρικό Περιοδικό (BMJ), περισσότεροι από τους μισούς εκ των 679 ερωτηθέντων ιατρών παραδέχθηκαν ότι εφαρμόζουν ενίοτε «θεραπείες πλασέμπο», τις οποίες θεωρούν ηθικά αποδεκτή πρακτική.
Υπάρχουν δύο λόγοι που εξηγούν γιατί τα πλασέμπο είναι τόσο δημοφιλή. Ο πρώτος είναι ότι έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά και έχει αρχίσει πλέον να κατανοείται ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν. Ο Φαμπρίτσιο Μπενεντέτι από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τορίνο, ο οποίος εξέδωσε πρόσφατα σχετικό βιβλίο, υποδεικνύει πλήθος εργασιών που εξηγούν ποια μέρη του εγκεφάλου εμπλέκονται στις αντιδράσεις που προκαλούνται από το πλασέμπο. Στην προσωπική του μελέτη παρουσιάζει την επίδραση του «φαινομένου πλασέμπο» στα εγκεφαλικά κύτταρα ασθενών που πάσχουν από τη Νόσο του Πάρκισον. Είναι πεπεισμένος ότι οι επιστήμονες θα κατορθώσουν σύντομα να περιγράψουν «ολόκληρο το νευρολογικό σύστημα που επηρεάζεται από τις θεραπείες πλασέμπο».
Παρότι οι επιμέρους παράμετροι παραμένουν αδιευκρίνιστες, είναι σαφές πλέον ότι η ουσία του φαινομένου πλασέμπο βρίσκεται στην «προσδοκία για επιβράβευση» που έχουν οι ασθενείς, σύμφωνα με τον Νίκο Nτίτριχ, νευρολόγο στο Centre Hospitalier de Luxembourg.
Παρατηρεί ότι η χρήση των πλασέμπο έχει ως αποτέλεσμα την έκκριση μια χημικής ουσίας στον εγκέφαλο των ασθενών με Πάρκισον η οποία ονομάζεται ντοπαμίνη (η συγκεκριμένη νόσος χαρακτηρίζεται από την απουσία κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη). Τα πλασέμπο συμβάλλουν στην απελευθέρωση παυσίπονων ουσιών από τον ίδιο τον οργανισμό των νοσούντων.
Όλα αυτά ακούγονται υπέροχα, υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος που η συνταγογράφηση των πλασέμπο προσκρούει στους κανόνες της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης: Οι εξαντλημένοι από τις υπερωρίες ιατροί χορηγούν τα πλασέμπο για να «ξεφορτωθούν» τους κουραστικούς ασθενείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό είναι νόμιμο. Όταν ένας ιατρός υποψιάζεται ότι ένας ασθενής υποφέρει εξαιτίας συμπεριφορικών ή ψυχολογικών και όχι οργανικών αιτιών, μπορεί να χρησιμοποιήσει το πλασέμπο ως διαγνωστικό μέσο. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, ωστόσο, τα κίνητρα είναι λιγότερο ευγενή. Στην περίπτωση μιας εγκάρδιας σχέσης μεταξύ θεράποντα και θεραπευομένου θεωρείται ότι το φαινόμενο πλασέμπο θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα, πλην όμως οι γιατροί δεν πληρώνονται για να κρατούν το χέρι των ασθενών, σχολιάζει ο κ. Τίλμπουρτ. Ωστόσο, θεωρεί ότι το πλασέμπο είναι πολλές φορές ένας αποτελεσματικός τρόπος να στείλεις έναν γκρινιάρη ασθενή στο σπίτι του.
Η διαμάχη μεταξύ υποστηρικτών και πολέμιων των πλασέμπο δεν αναμένεται να λήξει σύντομα.
Πηγή: Εconomist