«Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα», σημείωσε η κα Μενδώνη, «αυτή η Κυβέρνηση έχει δουλέψει εξαιρετικά συστηματικά για το θέμα της επιστροφής και της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει συντελέσει στη μεταστροφή της διεθνούς κοινής γνώμης, της βρετανικής κοινής γνώμης, των πλέον συντηρητικών Μέσων Ενημέρωσης της Βρετανίας.»
«Τα αρχιτεκτονικά Γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο ως προϊόν κλοπής. Επομένως, η Ελλάδα δεν μπορεί να αναγνωρίσει οποιοδήποτε δικαίωμα κυριότητας, κατοχής και νομής επ’ αυτών. Αντίθετα υποχρεούται συνταγματικά και νομιμοποιείται ηθικά με κάθε πρόσφορο τρόπο να αξιώνει την επανένωση τους εν ονόματι του δικαίου και της ηθικής τάξης, προκειμένου να αποκατασταθεί η ακεραιότητα του μνημείου», είπε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, απαντώντας στη Βουλή, σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή ΜΕΡΑ 25 Κρίτωνα Αρσένη που ενώ ήταν για το αγαλματικό σύμπλεγμα του Δαμοφώντα, στη Λυκόσουρα, αναφέρθηκε και στα αρχιτεκτονικά μέλη των Γλυπτών του Παρθενώνα.
«Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα», σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, «αυτή η Κυβέρνηση έχει δουλέψει εξαιρετικά συστηματικά για το θέμα της επιστροφής και της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει συντελέσει στη μεταστροφή της διεθνούς κοινής γνώμης, της βρετανικής κοινής γνώμης, των πλέον συντηρητικών Μέσων Ενημέρωσης της Βρετανίας. Ποιος Πρωθυπουργός, κύριε βουλευτά, έθεσε το θέμα τόσο ξεκάθαρα, όσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τον Νοέμβριο του 2021, στον Μπόρις Τζόνσον; Δηλαδή, με τον πιο επίσημο τρόπο και στο κυβερνητικό επίπεδο; Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο προηγούμενο. Απλώς εσείς αισθάνεστε ενόχληση για όλο αυτό. Και τι κάνετε; Ταυτίζεστε απολύτως με τις θέσεις των Βρετανών».
Σε ό,τι αφορά το αγαλματικό σύμπλεγμα, το οποίο προέρχεται από το ιερό των Μεγάλων Θεαινών της Δήμητρας και της Δέσποινας, στη Λυκόσουρα, της Αρκαδίας και αποκαλύφθηκε το 1889 και το 1890, η Υπουργός ανέφερε ότι από το ΥΠΠΟΑ εκπονείται η ψηφιακή μελέτη και ψηφιακή αναπαράσταση του συμπλέγματος, προκειμένου να λυθούν μια σειρά επιστημονικών προβλημάτων, ώστε να συμπληρωθούν τα θραύσματα του.
«Το ψηφιακό ερευνητικό πρόγραμμα της αναπαράστασης εξετάζει», είπε η Υπουργός, «πώς το συγκεκριμένο αγαλματικό σύμπλεγμα μπορεί να παρασταθεί ελεύθερο. Επειδή πρόκειται για υπερφυσικών διαστάσεων σύμπλεγμα, χρειάζεται πολύ συγκεκριμένο χώρο. Το Μουσείο της Λυκόσουρας είναι μικρό, μονόχωρο, λίγων τετραγωνικών μέτρων κτήριο. Ηδη, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, μαζί με τον Δήμο Μεγαλόπολης, σχεδιάζει την ίδρυση του νέου Μουσείου της Μεγαλόπολης. Όταν ολοκληρωθεί η μελέτη, το σύμπλεγμα θα εκτεθεί στον κατάλληλο χώρο και με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, συνολικά και όχι αποσπασματικά».
Πλήρες κείμενο απάντησης
Πρωτολογία
Κύριε Βουλευτά,
Στον προφορικό σας λόγο έχετε διαφοροποιηθεί από τη γραπτή σας ερώτηση. Εγώ όμως θα σας θυμίσω τι λέτε στην γραπτή σας ερώτηση και πώς στην προσπάθειά σας να υποβαθμίσετε και να υποβιβάσετε τη δυναμική που έχει αποκτήσει διεθνώς το θέμα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα με τις ενέργειες που έχει κάνει η Κυβέρνηση, συγχέετε δύο εντελώς ανόμοιες περιπτώσεις.
Ξεκαθαρίζω κ. Βουλευτά, από την αρχή τα πράγματα, για ακόμη μια φορά: Τα αρχιτεκτονικά Γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο ως προϊόν κλοπής. Επομένως, η Ελλάδα δεν μπορεί να αναγνωρίσει οποιοδήποτε δικαίωμα κυριότητας, κατοχής και νομής επ’ αυτών.
Αντίθετα υποχρεούται συνταγματικά και νομιμοποιείται ηθικά με κάθε πρόσφορο τρόπο να αξιώνει την επανένωση τους εν ονόματι του δικαίου και της ηθικής τάξης, προκειμένου να αποκατασταθεί η ακεραιότητα του μνημείου.
Στην περίπτωση του συμπλέγματος του Δαμοφώντα έχουμε ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα, καθώς είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ. Είναι ένα εύρημα πολύ σημαντικό, του 19ου αιώνα. Αποκαλύφθηκε σε δύο ανασκαφικές περιόδους, το 1889 και το 1890. Όμως δεν πρόκειται για αρχιτεκτονικό γλυπτό, για να δούμε καταρχήν τις διαφορές.
Χαρακτηρίζετε στο γραπτό κείμενο σας, το οποίο αυτή τη στιγμή το ξεχάσατε, τις θετικές εξελίξεις για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ως “αφήγημα” και “επικοινωνιακά πυροτεχνήματα”.
Προφανώς αγνοείτε ή δεν θέλετε να λάβετε υπόψη σας την ιστορική Απόφαση της 29ης Σεπτεμβρίου του 2021, όταν η UNESCO παίρνει σαφή θέση και χαρακτηρίζει το αίτημα της Ελλάδας δίκαιο και νόμιμο και το ζήτημα διακυβερνητικό. Αυτό το ξεχνάτε. Αναφέρεστε στην ερώτηση σας στο θραύσμα Fagan από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο και λέτε στο γραπτό σας κείμενο ότι πρόκειται για αντιδάνειο. Προφανώς δεν είστε και εδώ ενημερωμένος, διότι μετά τη συμφωνία της Ελληνικής Κυβέρνησης και του Υπουργείου Πολιτισμού με την Αυτόνομη Κυβέρνηση της Σικελίας και με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας, το συγκεκριμένο θραύσμα, το οποίο εσείς θεωρείτε αντιδάνειο, παραμένει πλέον μόνιμα (sine die) στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Για να ξαναδούμε το Σύμπλεγμα του Δαμοφώντα: Προέρχεται από το ιερό των Μεγάλων Θεαινών της Δήμητρας και της Δέσποινας στη Λυκόσουρα της Αρκαδίας. Όπως είπα, αποκαλύφθηκε το 1889 και το 1890. Είναι ένα Αγαλματικό Σύμπλεγμα λατρευτικών αγαλμάτων.
Ήδη από την εποχή της πρώτης ανασκαφής του 1889, οι κεφαλές της Δήμητρας, της Αρτέμιδος και του Άνυτου, του Τιτάνα που είναι μαζί, μαζί με τμήμα του ιματίου της Δέσποινας και τα αγάλματα τεσσάρων Τριτωνίδων που κοσμούσαν τον θρόνο, μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πράγματι, τα υπόλοιπα τμήματα, τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1890, βρίσκονται στο μονόχωρο Μουσείο της Λυκόσουρας. Εάν το έχετε επισκεφθεί, θα έχετε διαπιστώσει για τι μέγεθος μιλάμε. Σήμερα εκπονείται η ψηφιακή μελέτη και η ψηφιακή αναπαράσταση του συμπλέγματος, διότι πρέπει να λυθούν μια σειρά επιστημονικών προβλημάτων, προκειμένου να μπορέσουν τα θραύσματα αυτού του μοναδικού αγαλματικού συμπλέγματος να συνενωθούν, να συμπληρωθούν. Η έρευνα αυτή, η οποία από τον 19ο αιώνα δεν είχε ξεκινήσει, αλλά ξεκίνησε το 2021 από αυτή την Κυβέρνηση και από το Υπουργείο Πολιτισμού, θα μελετηθεί από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού για να δουν πώς και που θα εκτεθούν τα συγκεκριμένα γλυπτά.
Στη Δευτερολογία της, η Λίνα Μενδώνη ανέφερε τα εξής:
Κύριε βουλευτά,
Λυπάμαι, αλλά έρχεστε στον Κοινοβουλευτικό έλεγχο και συζητάτε θέματα, για τα οποία δεν είστε καν ενημερωμένος. Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα, αυτή η Κυβέρνηση έχει δουλέψει εξαιρετικά συστηματικά για το θέμα της επιστροφής και της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει συντελέσει στη μεταστροφή της διεθνούς κοινής γνώμης, της βρετανικής κοινής γνώμης, των πλέον συντηρητικών Μέσων Ενημέρωσης της Βρετανίας. Αυτά προφανώς, όλα, τα αγνοείτε.
Μιλάτε για επικοινωνιακές φιέστες. Ποιες είναι οι επικοινωνιακές φιέστες, όταν η Ελλάδα δηλώνει παντού ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο ως προϊόν κλοπής και ουδέποτε μπορεί να τεθεί ζήτημα νομής, κατοχής και κυριότητας;
Και ποιος Πρωθυπουργός, κύριε βουλευτά, έθεσε το θέμα τόσο ξεκάθαρα, όσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τον Νοέμβριο του 2021, στον Μπόρις Τζόνσον; Δηλαδή, με τον πιο επίσημο τρόπο και στο κυβερνητικό επίπεδο; Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο προηγούμενο. Απλώς εσείς αισθάνεστε ενόχληση για όλο αυτό. Και τι κάνετε με αυτά που λέτε σήμερα εδώ; Ταυτίζεστε απολύτως με τις θέσεις των Βρετανών, οι οποίοι, παρά το γεγονός ότι η UNESCO έχει ζητήσει από τον Σεπτέμβριο του 2021 τη συζήτηση και τη συνάντηση των Υπουργών Πολιτισμού, έφεραν την πρόσκληση στις 29 Απριλίου. Δεν βρέθηκε ημερομηνία μέχρι τις 17 Μαϊου και ήδη συζητάμε πότε θα ξεκινήσουν αυτές οι συνομιλίες. Τι αμφισβητείτε, αυτά που αμφισβητούν οι Βρετανοί; Στην ερώτησή σας μιλάτε για αντιδάνειο του Fagan. Όταν το θραύσμα, με ειδική συμφωνία της Ελληνικής Κυβέρνησης, μένει πλέον για πάντα στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Από εκεί και πέρα, δεν θέλω να απασχολώ τη Βουλή για ανόμοια θέματα, τα οποία θίγετε. Το ένα είναι η απαίτηση του χάσκοντος μνημείου να επανενωθεί με τα Γλυπτά του, τα αρχιτεκτονικά του Γλυπτά. Αυτό ζητάει ο Παρθενώνας. Το άλλο, είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό εύρημα, ένα πάρα πολύ σημαντικό σύμπλεγμα, αγαλματικό, μεμονωμένο, κινητό, ανεξάρτητο στο χώρο.
Παρ΄όλα αυτά, μετά από ενάμισι αιώνα, έρχεται σήμερα το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και κάνει το ψηφιακό ερευνητικό πρόγραμμα της αναπαράστασης, για να δει πώς τα θραύσματα, τα οποία βρίσκονται στη Λυκόσουρα και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μπορούν να ενωθούν, να συμπληρωθούν όπου χρειάζεται, για να παρασταθεί το συγκεκριμένο αγαλματικό σύμπλεγμα ελεύθερο και συνολικά στο χώρο.
Αυτό το σύμπλεγμα, επειδή είναι υπερφυσικών διαστάσεων, χρειάζεται πολύ συγκεκριμένο χώρο. Το Μουσείο της Λυκόσουρας είναι μικρό, μονόχωρο, λίγων τετραγωνικών μέτρων κτήριο. Δεν μπορεί να το φιλοξενήσει. Ηδη λοιπόν, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, μαζί με τον Δήμο Μεγαλόπολης, συζητά την ίδρυση του νέου Μουσείου της Μεγαλόπολης. Όταν ολοκληρωθεί η μελέτη – επαναλαμβάνω, μετά από έναν αιώνα, σήμερα ανετέθη αυτή η μελέτη- τότε το σύμπλεγμα θα εκτεθεί στον κατάλληλο χώρο και με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, συνολικά και όχι αποσπασματικά.