Η Σααντέτ και Φατμαγκιούλ, συνήθιζαν κάθε Κυριακή πρωί να παίρνουν το kahvalti -το πλούσιο πρωινό τους- στη βεράντα ενός καφέ με θέα τον Βόσπορο, στην συνοικία Ουσκαντάρ της Κωνσταντινούπολης. Οι δύο κοπέλες λένε ότι η τιμή του πρωϊνού ανέβηκε μέσα σε ένα χρόνο από τις 120 τουρκικές λίρες στις 300 (17 ευρώ) και πλέον το kahvalti στο Βόσπορο, γίνεται μια απαγορευτική συνήθεια.
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η Σααντέτ και Φατμαγκιούλ, συνήθιζαν κάθε Κυριακή πρωί να παίρνουν το kahvalti -το πλούσιο πρωινό τους- στη βεράντα ενός καφέ με θέα τον Βόσπορο, στην συνοικία Ουσκαντάρ της Κωνσταντινούπολης. Οι δύο κοπέλες λένε ότι η τιμή του πρωϊνού ανέβηκε μέσα σε ένα χρόνο από τις 120 τουρκικές λίρες στις 300 (17 ευρώ) και πλέον το kahvalti στο Βόσπορο, γίνεται μια απαγορευτική συνήθεια.
«Με μισθό 6.000 λιρών (340 ευρώ), η κατάσταση έχει επιδεινωθεί πολύ », λέει η Φατμαγκιούλ, που φυσικά δεν εντυπωσιάστηκε από την ανακοίνωση της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας (TURKSTAT) ότι ο πληθωρισμός τρέχει με 73,5% σε ετήσια βάση. «Τα πράγματα έχουν ξεφύγει», προσθέτει η Σααντέτ. Δεν την ξαφνιάζει επίσης ούτε η ανακοίνωση της ανεξάρτητης Ομάδας Οικονομικών Ερευνών (ENAG) που υποστηρίζει ότι ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 160% σε ετήσια βάση. «Οι τιμές στα τρόφιμα έχουν διπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο», λένε τα δύο κορίτσια.
«Η τηλεόραση μας λέει ότι ο πληθωρισμός είναι υπό έλεγχο. Βλέπουμε όμως ότι δεν πάνε στο σούπερ μάρκετ», λέει ειρωνικά η Σααντέτ.
Είναι κοινό μυστικό άλλωστε στους κύκλους των οικονομολόγων στην Πόλη, ότι τα επίσημα στοιχεία του Ερντογάν για τον πληθωρισμό, ουδεμία σχέση με την πραγματικότητα έχουν. Αλλωστε, πριν λίγες ημέρες, είχε ανακοινωθεί η παραίτηση του επικεφαλής της στατιστικής υπηρεσίας που μετρά τον πληθωρισμό και το κόστος ζωής. «Επισήμως, η κυβέρνηση τόνισε ότι ο επικεφαλής της στατιστικής υπηρεσίας παραιτήθηκε για λόγους υγείας. Στα παρασκήνια της πολιτικής λένε όμως αναγκάστηκε να παραιτηθεί γιατί δεν μπορούσε να αντέξει την πίεση να δημοσιεύει ψευδή στοιχεία», λέει ο γνωστός δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν, πρώην διευθυντής της αγγλόφωνης Huriyet.
Η κυβέρνηση του προέδρου Ερντογάν έχει αυξήσει πάντως δύο φορές τον κατώτατο μισθό που ανέρχεται πλέον σε 4.250 λίρες για έναν άγαμο χωρίς παιδιά, αλλά αυτό το ποσό μεταφράζεται σε μόλις 240 ευρώ , καθώς η λίρα έχει καταρρεύσει μέσα σε έναν χρόνο: Από 7,3 λίρες το ευρώ τον Μάιο του 2020 σε 17,5 λίρες το ευρώ τον Μάιο του 2022.
«Δολαριοποίηση» της οικονομίας
Η τεράστια υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος είναι αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που ακολουθεί τη λεγόμενη «κινεζική συνταγή»- κρατά δηλαδή, χαμηλά τα επιτόκια για να τονώσει την ανάπτυξη και τις εξαγωγές.
Ο Ερντογάν απέδωσε τη στρατηγική του για μείωση των επιτοκίων σε… θρησκευτικούς λόγους, στο Ισλάμ που απαγορεύει τα επιτόκια. Την άνοιξη, προτίμησε να επιτεθεί ως «αιτία του κακού» στους έξι εκατομμύρια πρόσφυγες (μεταξύ των οποίων και στους 3,6 εκατομμύρια Σύρους) τους οποίους απειλεί να στείλει στα σπίτια τους.
Αλλά η ανάπτυξη που υπόσχεται ο Τούρκος πρόεδρος δεν υπάρχει. «Μόνο φτώχεια υπάρχει», γράφει στην εφημερίδα Sozcu ο γνωστός δημοσιογράφος Ραχμί Τουράν. «Η φτώχεια έχει ζώσει τη χώρα σαν φωτιά», προσθέτει. Η κατάρρευση του νομίσματος ευνοεί σίγουρα τις εξαγωγές, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 33% το 2020. Όμως το κόστος παραγωγής επιβαρύνεται από την αύξηση της τιμής των εισαγόμενων ανταλλακτικών και πρώτων υλών. Αλλά και όσοι Τούρκοι της μεσαίας τάξης έχουν κάποια χρήματα, τα κάνουν δολάρια για να μην δουν τις οικονομίες τους να εξανεμίζονται μαζί με τη λίρα. Η «δολαριοποίηση» της οικονομίας δεν είναι φυσικά νέο φαινόμενο στη Γείτονα: «Το 60% των τραπεζικών λογαριασμών είναι ήδη εκφρασμένα σε δολάρια», λέει ο Ντενίζ Ουνάλ, οικονομολόγος στο Κέντρο Προοπτικών Μελετών και Διεθνών Πληροφοριών (Cepii).
Αυτό δημιουργεί κρίση μέσα στην κρίση: «Στα τέλη του 2021, όταν η τιμή του τουρκικού νομίσματος έπεσε στις 18 λίρες το δολάριο ,η κυβέρνηση Ερντογάν ενέκρινε τη δημιουργία λογαριασμών σε τουρκικές λίρες των οποίων το επιτόκιο αναπροσαρμόζεται με βάση το δολάριο», τονίζει ο Ντενίζ Ουνάλ. «Το Δημόσιο Ταμείο δεσμεύεται να καλύψει τυχόν ζημίες που σχετίζονται με την υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος. Αυτό είναι όμως παγίδα για τα δημόσια οικονομικά », προσθέτει ο Τούρκος οικονομολόγος. Αυτή η απόφαση από μόνη της αντανακλά τον παραλογισμό της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής του Ερντογάν. «Ο Τούρκος πρόεδρος υποστηρίζει ότι θα αναπαράξει το κινεζικό βιομηχανικό θαύμα, αλλά αυτό είναι παράλογο: η Τουρκία δεν διαθέτει ούτε τον ίδιο μηχανισμό παραγωγής ούτε το ίδιο κόστος εργασίας.
Η αγωνία του Ερντογάν
Καθώς πλησιάζουν οι βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2023, ο Ερντογάν γίνεται όλο και πιο επιθετικός και αυταρχικός. Αφού δεν μπορεί να αλλάξει την άσχημη καθημερινότητα των πολιτών, επιχειρεί να εμποδίσει τον κόσμο να μάθει αυτή την πραγματικότητα! Πέρα από τις συνεχείς διώξεις των ολιτικών του αντιπάλων- ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου δικάζεται και πάλι για ασήμαντη αφορμή- ο Ερντογάν εξαπολύει νέα επίθεση στα ανεξάρτητα Μέσα Ενημέρωσης. Για να μπορέσει να λογοκρίνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,τα οποία δεν μπορεί να ελέγξει, η βουλή αναμένεται να ψηφίσει τις επόμενες ημέρες νόμο που θα τιμωρεί με φυλάκιση έως και τριών ετών όποιον «διαδίδει παραπλανητικές πληροφορίες». Και ποιος αποφασίζει ποιες πληροφορίες είναι παραπλανητικές; Φυσικά, οι διορισμένοι και ελεγχόμενοι από τον Ερντογάν , δικαστές.
Την ίδια ώρα επέβαλε βαριά πρόστιμα σε τέσσερις τηλεοπτικούς σταθμούς γιατί μετέδωσαν δήλωσης του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το «εγκλημά» τους; Μετέδωσαν τη δήλωση «χωρίς να ερευνήσουν αν είναι σωστή»! Πριν λίγες ημέρες συνελήφθη μάλιστα, δημοσιογράφος γιατί αποκάλυψε τους βανδαλισμούς στην Αγιά Σοφιά!
Πριν από περίπου δύο χρόνια, ο Ερντογάν μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί μήπως και κερδίσει την εύνοια των συντηρητικών ψηφοφόρων που του γυρίζουν την πλάτη. «Αν δεν έχεις ψωμί, φάε την …Αγιά Σοφιά», είχε γράψει τότε η γερμανική Frankfurter Allgemeine Zeitung.Και τώρα έγινε και αυτό ,κυριολεκτικά: Πριν από λίγες μέρες αποκαλύφθηκε ότι κάποιοι επισκέπτες της Αγιά Σοφιάς έσπαζαν μικρά κομμάτια από τις πόρτες και τους τοίχους και τα …έτρωγαν , θεωρώντας τα «ιερά»!