Στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τον Φεβρουάριο του 2013 κυκλοφορούν οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα, τα οποία αν και δεν είναι αλεξίσφαιρα μπορούν να τους σώσουν τη ζωή. Οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα και τα γλυκά χαμογελαστά μάτια είναι οι πωλητές της «σχεδίας» του μοναδικού ελληνικού περιοδικού δρόμου και μέλους του Διεθνούς Δικτύου Εφημερίδων Δρόμου (International Network of Street Papers-INSP). Οι πωλητές προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά πληθυσμιακές ομάδες: άστεγοι, άνεργοι και γενικώς άνθρωποι που αποδεδειγμένα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Της Δανάης Αλεξάκη
dalexaki@naftemporiki.gr
Στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τον Φεβρουάριο του 2013 κυκλοφορούν οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα, τα οποία αν και δεν είναι αλεξίσφαιρα μπορούν να τους σώσουν τη ζωή.
Οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα και τα γλυκά χαμογελαστά μάτια είναι οι πωλητές της «σχεδίας» του μοναδικού ελληνικού περιοδικού δρόμου και μέλους του Διεθνούς Δικτύου Εφημερίδων Δρόμου (International Network of Street Papers-INSP). Οι πωλητές προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά πληθυσμιακές ομάδες: άστεγοι, άνεργοι και γενικώς άνθρωποι που αποδεδειγμένα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το περιοδικό «σχεδία» δεν αποτελεί μονάχα μια διέξοδο για τους ωφελούμενους πωλητές στην κατεύθυνση της εξασφάλισης ενός ελάχιστου εισοδήματος για την κάλυψη βασικών αναγκών επιβίωσης, αλλά κυρίως υποστηρίζει την επαφή με το άλλον άνθρωπο, αποτελεί το «βήμα» προς την επανένταξη και το έναυσμα για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης και της αξιοπρέπειας.
«Η «σχεδία» είναι ένας χώρος, μια δομή μοναδική έγνοια της οποίας είναι να δημιουργεί ευκαιρίες σε συνανθρώπους μας που, πια, δεν έχουν ευκαιρίες. Να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις εκείνες για την ενεργοποίηση, την ενδυνάμωση, την παροχή εκπαιδευτικών ευκαιριών και, εν τέλει, τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης για κάποιους έστω από τους πιο φτωχούς από τους φτωχούς του τόπους μας, για εκείνους που βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό σε ακραίες μορφές. Βέβαια, και προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση, «σχεδία» δεν είναι μόνο το περιοδικό, αλλά ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από χορωδία μέχρι γιόγκα, από επισκέψεις σε μουσεία μέχρι την ποδοσφαιρική ομάδα αστέγων και το πετάνκ, μέσα από τις οποίες επιδιώκεται να γαληνέψει, καταρχάς, η ψυχή κάποιων ανθρώπων που έχουν χάσει τα πάντα (και μέσα στα «πάντα», πέρα από τη δουλειά, το σπίτι, την οικογένεια, περιλαμβάνεται, πολλές φορές, η πίστη στον ίδιο τον εαυτό), να νιώσουν καλύτερα, να νιώσουν καλά, να ξαναπιστέψουν στον εαυτό τους, να εμπιστευτούν ξανά την κοινωνία, να ξανασυνδεθούν με τον κόσμο γύρω τους και μέσα τους και, εν τέλει, να φύγουν από τη «σχεδία» μας, να ξαναπάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. «Σχεδία» είναι οι ανθρώπινες ιστορίες. Ο άνθρωπος» αναφέρει στην «Ν» ο κ. Χρήστος Αλεφάντης Διευθυντής σύνταξης του περιοδικού.
Το ταξίδι της «σχεδίας» μετρά εννέα χρόνια γεμάτα αλληλεγγύη, κοινωνική προσφορά, ισότητα, στήριξη, ενδυνάμωση, αυτοβελτίωση, συμπερίληψη, εξέλιξη και κυρίως αγάπη για τον «άλλον άνθρωπο».
Εξάλλου, αιτία και αφορμή της δημιουργίας της «σχεδίας» ήταν αυτός ο «άλλος άνθρωπος» που ζει δίπλα μας και ταυτόχρονα στο περιθώριο. Ο άνθρωπος που βιώνει τη σκληρή πλευρά της ζωής, που η καθημερινότητά του είναι γεμάτη σκιές και αναζητά τη λιακάδα της ελπίδας, που δίνει μάχη με τα δικά του φαντάσματα, που δυσκολεύεται να εμπιστευτεί ξανά τον εαυτό του αλλά ταυτόχρονα φοβάται τον κόσμο. Τον «άλλον άνθρωπο», ο οποίος προσδοκά την στήριξη και την αποδοχή για να ξεκινήσει ξανά και να γίνει η καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
Στα εννέα αυτά χρόνια περισσότεροι από 600 άνθρωποι έχουν περάσει από το δίκτυο πωλητών της «σχεδίας» ενώ 153 έχουν καταφέρει να βρουν εργασία και 52 άνθρωποι έχουν νοικιάσει σπίτι από την πώληση του περιοδικού.
«H «σχεδία» είναι κομμάτι της ψυχής μου. Συνιστά ένα μάθημα ζωής και ενσυναίσθησης και για μένα. Προσπαθώ να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό, τόσο δημοσιογραφικά όσο και αναφορικά με την επιμέλεια του περιοδικού, καθώς, πέρα από το γεγονός πως το νιώθω ως κάτι «δικό μου», ως κάτι «δικό μας», αισθάνομαι υπόλογος στους ανθρώπους που το διανέμουν. Είναι μεγάλη ευθύνη να γνωρίζεις πως, αν δεν κάνεις καλά τη δουλειά σου, δυσκολεύεις τον βιοπορισμό και την καθημερινότητα συμπολιτών μας που έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη, που για αυτούς η πώληση του περιοδικού είναι η ίδια τους η ζωή. Είναι, ωστόσο, και μεγάλη η ικανοποίηση ότι έχω βάλει ένα λιθαράκι για να γίνει, έστω και ελάχιστα, καλύτερη η ζωή τους. Ανθρώπων που θεωρώ «συνοδοιπόρους», και όχι «ευάλωτους» που χρειάζονται βοήθεια «φιλανθρωπικού τύπου». Όπως, επίσης, μεγάλη είναι και η ικανοποίηση ότι συμβάλλω στην έκδοση ενός περιοδικού βαθιά κοινωνικού στη θεματολογία του, που υπηρετεί τις αρχές της ανεξάρτητης και ερευνητικής δημοσιογραφίας. Με έχει βοηθήσει, πάρα πολύ, να εξελιχθώ τόσο ως άνθρωπος όσο και ως επαγγελματίας» σημειώνει μιλώντας στη «Ν» ο κ. Σπύρος Ζωνάκης δημοσιογράφος της ομάδας της «σχεδίας».
Η «σχεδία» το φετινό Μάιο συμπλήρωσε τα εκατό τεύχη. Το περιοδικό μολονότι διατίθεται αποκλειστικά μέσω των πωλητών του σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και μέσω των συνδρομών αλληλεγγύης έχει καταφέρει να έχει 20- 25.000 πωλήσεις μηνιαίος, ενώ από το Δεκέμβριο του 2021 επιδιώκοντας πάντα να κάνει το «αόρατο» ορατό γίνεται το πρώτο και μοναδικό ελληνικό περιοδικό που εκδίδεται και στον κώδικα Μπράιγ (Braille) ανοίγοντας το δρόμο της πρόσβασης στην απόλαυση της ανάγνωσης αλλά και της ενημέρωσης στις ομάδες των ατόμων με οπτική αναπηρία.
Παράλληλα, η «σχεδία» πέρυσι το καλοκαίρι κυκλοφόρησε και σε αγγλική έκδοση, φιλοξενώντας και έναν πολυσέλιδο ένθετο οδηγό υπεύθυνου τουρισμού – τυπωμένο σε οικολογικό χαρτί- που περιείχε προτάσεις με δομές και δράσεις αλληλεγγύης, κοινωνικές επιχειρήσεις και ευκαιρίες για εθελοντισμό. Η αντίστοιχη φετινή αγγλική έκδοση θα κυκλοφορήσει τον Ιούνιο.
Με σκοπό να μετρηθεί η αντίληψη του κοινού γύρω από το συνολικό έργο της «σχεδίας», το Μάιο του 2020, η ierax analytix διεξήγαγε μια διαδικτυακή πανελλαδική έρευνα, σύμφωνα με την οποία το ποσοστό αναγνωρισιμότητας του ελληνικού περιοδικού δρόμου διαμορφώνεται στο 82%. Tο 89% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει αγοράσει έστω μια φορά το περιοδικό, ενώ η υποστήριξη στους πωλητές αναδείχθηκε ο βασικός λόγος αγοράς του περιοδικού (87%) ωστόσο, περίπου 2/3 των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το «αγοράζει λόγω περιεχομένου». Το 85% των ερωτηθέντων τοποθετεί υψηλά την συνεισφορά της «σχεδίας» στη βελτίωση της ζωής των πωλητών (54% πάρα πολύ και 31% πολύ) ενώ το 89% των ερωτώμενων αποδέχεται ότι η στήριξη του περιοδικού «σχεδία» στους πωλητές δεν είναι μόνο υλική αλλά και ψυχολογική. Ιδιαίτερα σημαντικό όμως είναι το αποτύπωμα του περιοδικού στους ίδιους τους αναγνώστες με το 74% των ερωτηθέντων να δηλώνει πως η «σχεδία» τους βοηθάει να αντιληφθούν την ελληνική πραγματικότητα σε ζητήματα φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ το 20% αναφέρει ότι τους ώθησε να συμμετάσχουν πιο ενεργά σε κοινωνικές πρωτοβουλίες και το 18% να γίνουν πιο ενεργοί πολίτες.
Το αποτύπωμα της «σχεδίας» δεν περιορίζεται μονάχα στη δημιουργία του περιοδικού δρόμου καθώς η βασική προσπάθεια όλης της ομάδας είναι η διαρκής αναζήτηση βέλτιστων πρακτικών αυτοβελτίωσης ολόκληρης της κοινωνίας γιατί όπως σημειώνει στην «Ν» η κα Δώρα Μασλίντση Υπεύθυνη Διαφήμισης & Συνδρομών «Η «σχεδία» για μένα είναι ένα μεγαλείο. Δημιουργεί όλες τις συνθήκες στους ευάλωτες συνανθρώπους για να “ανθίσουν” και “ανθίζουν”».
Η πρώτη κοινωνική πρωτοβουλία με τον τίτλο «Γκολ στη Φτώχεια» είναι η ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα αστέγων, στόχος της οποίας είναι η υποστήριξη ευπαθών ομάδων συμπολιτών μας, όπως και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και, εν τέλει, η κινητοποίηση των πολιτών ενάντια σε κάθε μορφή κοινωνικού αποκλεισμού. Άνθρωποι όλων των ηλικιών και των δύο φύλων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, άστεγοι, τα άτομα που ήταν εξαρτημένα από ψυχοτρόπες ουσίες και οι πρόσφυγες είναι οι τρεις κατηγορίες που βρίσκονται στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας. Η Εθνική Ομάδα Αστέγων συμμετέχει από το 2007 κάθε χρόνο στο Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων (Homeless World Cup).
Το Σεπτέμβριο του 2014, ξεκίνησε μια ακόμη κοινωνική πρωτοβουλία οι «Αόρατες Διαδρομές», ένα πρόγραμμα περιηγήσεων στο κέντρο της Αθήνας με οδηγούς (νυν και πρώην) άστεγους συμπολίτες μας. Οι οδηγοί δίνουν πληροφορίες για τις υπηρεσίες που παρέχουν οι κρατικές δομές, αλλά και πώς οι ίδιοι έχουν βιώσει ή εξακολουθούν να βιώνουν τη ζωή στο δρόμο.
Την Άνοιξη του 2018, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του κοινωνικού και περιβαλλοντικού προγράμματος επαναχρησιμοποίησης/ up cycling «σχεδία αρτ», το οποίο προσφέρει ευκαιρίες ενεργοποίησης, ενδυνάμωσης, εκπαίδευσης και απασχόλησης.
Το πρόγραμμα «σχεδία αρτ» είναι, ίσως, μοναδικό στον κόσμο, υπό την έννοια ότι, ενώ μπορεί να υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες (είτε εμπορικού είτε κοινωνικού χαρακτήρα) που επαναχρησιμοποιούν σελίδες εφημερίδων και περιοδικών, μετατρέποντάς τες σε άλλα αντικείμενα, στο βαθμό που γνωρίζουμε, δεν υπάρχει άλλο έντυπο μέσο που να αξιοποιεί/επαναχρησιμοποιεί τα δικά του αδιάθετα τεύχη με αυτόν τον τρόπο.
Στις 29 Μαΐου 2019, στη συμβολή των οδών Νικίου και Κολοκοτρώνη, άνοιξε τις πόρτες του το καφε-εστιατόριο «σχεδία home», που δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει συνανθρώπους μας, που δοκιμάζονται από την φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό να υποστηρίξουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, προσφέροντας παράλληλα έμπνευση, αγαθά και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας μέσα από μαγικά γαστρονομικά ταξίδια (ακόμα και για τα κατοικίδια) και καλλιτεχνικά «ανταμώματα».
Στα τρία χρόνια λειτουργίας το «σχεδία home» έχει να μοιραστεί αμέτρητες όμορφες καθημερινές ιστορίες της ζωής στο κέντρο της πόλης, καθώς αποτελεί ένα μοναδικό κόμβο αλληλεγγύης και κοινωνικής καινοτομίας.