Ένα νησί χωρίς ΧΥΤΑ και δημόσιους κάδους, όπου όλα τα απορρίμματα αποκτούν μία δεύτερη ζωή και τίποτε δεν πάει χαμένο: για πολλούς έμοιαζε ακατόρθωτο, αλλά η Τήλος το έκανε πράξη, κατακτώντας μία ακόμη πρωτιά στην πράσινη καινοτομία. Μέσα από το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos, το ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων κατάφερε να γίνει το πρώτο στον κόσμο που επιτυγχάνει 100% εκτροπή από την ταφή των αποβλήτων.
Της Αλεξίας Σωτηρίου
[email protected]
Ένα νησί χωρίς ΧΥΤΑ και δημόσιους κάδους, όπου όλα τα απορρίμματα αποκτούν μία δεύτερη ζωή και τίποτε δεν πάει χαμένο: για πολλούς έμοιαζε ακατόρθωτο, αλλά η Τήλος το έκανε πράξη, κατακτώντας μία ακόμη πρωτιά στην πράσινη καινοτομία. Μέσα από το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos, το ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων κατάφερε να γίνει το πρώτο στον κόσμο που επιτυγχάνει 100% εκτροπή από την ταφή των αποβλήτων.
Το έργο χρηματοδοτείται και υποστηρίζεται από την Polygreen, εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της κυκλικής οικονομίας παγκοσμίως, και υλοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Τήλου, με την έγκριση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κυκλικής διαχείρισης αποβλήτων που ξεκινάει από συλλογή πόρτα-πόρτα και καταλήγει στην πλήρη αξιοποίηση των αποβλήτων που παράγονται στο νησί. Στόχος του είναι να μετασχηματίσει η Τήλος στο πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων.
Παρά το γεγονός ότι το έργο μπήκε σε «τροχιά» πριν από λίγους μήνες, τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει να επιδείξει ήδη εντυπωσιακά αποτελέσματα: πλέον το ποσοστό των απορριμμάτων του νησιού που ανακυκλώνεται αγγίζει εβδομαδιαίως το 86%, ποσοστό που μέρα με τη μέρα μεγαλώνει και αναμένεται να αγγίξει το 90% στο τέλος του καλοκαιριού.
Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο, καθώς η εφαρμογή του έπρεπε να υπερβεί μία σειρά από προκλήσεις και απαιτούσε τη συστράτευση τόσο των κατοίκων και των επιχειρηματιών, όσο και των επισκεπτών του νησιού. H ενεργή συμμετοχή τους επιτεύχθηκε με συνεχή ενημέρωση και υποστήριξη της τοπικής κοινότητας, μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης και εκπαιδεύσεις που έγιναν σε κάθε επιχείρηση και σε κάθε νοικοκυριό. «Εκπαιδεύουμε τους κατοίκους πώς να μην παράγουν απόβλητα» μάς είπαν οι άνθρωποι της Polygreen στη διάρκεια ξενάγησης στο Κέντρο Ενημέρωσης Zero Point που βρίσκεται στην πλατεία, στο λιμάνι της Τήλου, τονίζοντας πως το Just Go Zero είναι «ένα σύστημα που απευθύνεται από τον άνθρωπο στον άνθρωπο».
Πέρα από τα παιδιά, που έχουν αποδείξει ότι διαθέτουν οξυμένα αντανακλαστικά σε ζητήματα περιβαλλοντικής συνείδησης, εξίσου καλοί «μαθητές» αποδείχθηκαν και οι μεγαλύτερες γενιές, που δεν άργησαν να «αγκαλιάσουν» το εγχείρημα. Κι αυτό γιατί, όπως μάς εξήγησε η ομάδα της Polygreen, πολλοί ήδη στην καθημερινότητά τους στο νησί ήταν συνηθισμένοι να επαναχρησιμοποιούν υλικά και να πετούν ελάχιστα.
Βασικό εργαλείο του Just Go Zero Tilos είναι η ειδικά σχεδιασμένη μπλε τσάντα, την οποία έχει διαθέσει η εταιρεία σε κάθε σπίτι του νησιού. Σε αυτή εναποθέτουν οι κάτοικοι όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά, αφού προηγουμένως τα έχουν πλύνει. Η τσάντα αυτή φέρει μάλιστα QR για να καταγράφεται η ποσότητα των υλικών όταν ζυγίζεται - κατά τη συλλογή -και να μπορεί να παρακολουθεί το κάθε νοικοκυριό το ποσοστό ανακύκλωσης που επιτυγχάνει. Σε ξεχωριστή, βιοδιασπώμενη σακούλα, καταλήγουν τα οργανικά απόβλητα, ενώ σε ειδικό συλλέκτη συγκεντρώνονται τα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα. Τα αποτσίγαρα συγκεντρώνονται και αυτά σε μεταλλικά δοχεία, ενώ η εταιρεία έχει αρχίσει να εφαρμόζει πιλοτικό πρόγραμμα ώστε να ανακυκλώνονται και οι βρεφικές πάνες.
Η συλλογή των διαχωρισμένων αποβλήτων γίνεται πόρτα-πόρτα, στις μέρες που καθορίζονται και επικοινωνούνται από τον δήμο, και αναμένεται να εντατικοποιηθούν τη θερινή περίοδο που αυξάνονται οι επισκέπτες στο νησί. Το προσωπικό που απασχολείται στη διαδικασία της συλλογής αποτελείται από κατοίκους του νησιού, γεγονός που ενισχύει τη διαφάνεια στο πρόγραμμα και την εμπιστοσύνη των πολιτών στο εγχείρημα.
Το παλιό σημείο ταφής απορριμμάτων αποτελεί πια παρελθόν για το νησί. Ο χώρος καθαρίστηκε εξοπλίστηκε και πλέον λειτουργεί σαν Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας. Εκεί γίνεται η περαιτέρω διαλογή και προετοιμασία των αποβλήτων για ανακύκλωση, κομποστοποίηση ή ενεργειακή αξιοποίηση.
Στο πλαίσιο του προγράμματος η Polygreen έχει θέσει σε λειτουργία ειδική πλατφόρμα, η οποία καταγράφει τον όγκο των αποβλήτων που συλλέγονται στις τρεις βασικές κατηγορίες του Just Go Zero Tilos (ανακυκλώσιμα, μη ανακυκλώσιμα και οργανικά) ανά νοικοκυριό και συνολικά. Μέσα από την πλατφόρμα, κάτοικοι και επιχειρήσεις μπορούν να δουν την ποσότητα των υλικών που ανακυκλώνουν, σε πραγματικό χρόνο. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να θέσουν νέους στόχους και να βελτιώσουν τις επιδόσεις του.
Έχοντας στο επίκεντρο της φιλοσοφίας της το «Μηδέν Άγαν», που εκφράζει την πεποίθηση ότι τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται περιττό, η Polygreen έχει προβλέψει επίσης την αξιοποίηση ειδικών ρευμάτων αποβλήτων, όπως παλιές συσκευές ή μικρά έπιπλα, τα οποία μεταφέρονται στο νέο Κέντρο Δημιουργικής Αξιοποίησης Υλικών για να επισκευαστούν ή να γίνουν πρώτη ύλη για καλλιτεχνική δημιουργία. Το αμέσως επόμενο διάστημα, στο Κέντρο θα φιλοξενηθούν οι καλλιτέχνες The New Raw και Hypercompf, οι οποίοι θα αναδείξουν στην πράξη την έννοια του upcycling και της κυκλικότητας μέσα από καλλιτεχνικές δημιουργίες και εικαστικές εγκαταστάσεις εμπνευσμένες από τον τοπικό χαρακτήρα.
Η ομάδα της Polygreen δηλώνει έτοιμη να αντιμετωπίσει και την «πρόκληση» των αναγκών που θα προκύψουν από τις αυξημένες τουριστικές ροές, οι οποίες αναμένονται το καλοκαίρι. Στην κατεύθυνση αυτή η εταιρεία σχεδιάζει επιπλέον προσλήψεις για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης, ενώ φροντίζει και για την κατάλληλη ενημέρωση των επισκεπτών που φτάνουν στο νησί ώστε να γίνονται συμμέτοχοι στην πρακτική που ακολουθείται.
Το έργο δημιουργεί μία αλυσίδα από οφέλη, τόσο σε περιβαλλοντικό, όσο και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο για τους κατοίκους του ακριτικού νησιού. Προστατεύει το φυσικό περιβάλλον, συμβάλλει στον πράσινο μετασχηματισμό της Τήλου, καθώς και στην επίτευξη του εθνικού στόχου για το 2030 που προβλέπει τον περιορισμό της υγειονομικής ταφής στο 10%.
Με τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και την κομποστοποίηση εμπλουτίζονται τα εδάφη που απειλούνται με ερημοποίηση, ενώ ελαχιστοποιείται το αποτύπωμα των αποβλήτων στο μοναδικό φυσικό περιβάλλον της Τήλου.
Σύμφωνα με την Polygreen, χάρη στο νέο σύστημα έχει επιτευχθεί 52% μείωση CO2 σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων.
Επιπλέον προάγεται ένα νέο, πιο πράσινο και πιο βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης και προβάλλεται ένα θετικό παράδειγμα που μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες περιοχές.
Το Just Go Zero Tilos παρουσιάστηκε στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στο νησί, καθώς και σε υπουργούς της κυβέρνησης, βουλευτές, επικεφαλής φορέων και δημοσιογράφους από τον ιδρυτή και πρόεδρο της Polygreen, Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο.
Στη διάρκεια της επίσημης παρουσίασης του project που έλαβε χώρα την περασμένη Τρίτη στο λιμάνι του νησιού, ο κ. Πολυχρονόπουλος αναφέρθηκε στο πρόγραμμα ως παράδειγμα εφαρμοσμένης λύσης και τεχνογνωσίας που θα μπορούσε να μεταφερθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλάζοντας ριζικά την αντίληψη και τις πρακτικές πολιτών και επιχειρήσεων και τελικά να συμβάλει στην εξάλειψη της έννοιας του αποβλήτου όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
«Ζούμε στις απαρχές ενός νέου πολιτισμού. Στην Τήλο εγκαινιάζουμε τον πολιτισμό που θα ονομαστεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως πολιτισμός των νησιών του Νοτίου Αιγαίου. Ενός πολιτισμού με 100% εκτροπή από ταφή, πλήρη κυκλική διαχείριση όλων των υλικών και, το σημαντικότερο, μια εντελώς νέα αντίληψη ζωής. Σε αυτόν το νέο πολιτισμό η έννοια του απόβλητου θα συναντιέται μόνο σε μουσειακούς χώρους» ανέφερε συγκεκριμένα.
Στις πρωτοβουλίες που φέρνουν το νησί στην «πρώτη γραμμή» της πράσινης επανάστασης αναφέρθηκε από την πλευρά της η δήμαρχος Τήλου, Μαρία Καμμά – Αλιφέρη. «Η Τήλος, ένα ξεχασμένο νησί της άγονης γραμμής, τα τελευταία χρόνια πέτυχε να βγει από την αφάνεια και με διψήφιους αριθμούς ανάπτυξης έχει κατορθώσει σήμερα να θεωρείται ένας ευδιάκριτος ελληνικός και ευρωπαϊκός τουριστικός προορισμός και ένα νησί που πρωτοπορεί σε πολλούς τομείς όπως το μεταναστευτικό, τις ΑΠΕ και το περιβάλλον» ανέφερε.
«Η Τήλος μετά την επιτυχία του με το ευρωπαϊκού πρόγραμμα για την ενεργειακή αυτονομία έρχεται με το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos να αποδείξει πώς τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο, να κατακτήσει την παγκόσμια κορυφή της κυκλικής οικονομίας», σημείωσε, εστιάζοντας στα πολλαπλά οφέλη που απορρέουν από το έργο: «Καθαρότερο περιβάλλον που βοηθά κατοίκους και επιχειρήσεις να ζουν μια καλύτερη καθημερινότητα και μεγαλύτερη απήχηση ως σύγχρονος διεθνής ταξιδιωτικός προορισμός, όπου η βιωσιμότητα μετατρέπεται σε συγκριτικό πλεονέκτημα και προσελκύει περισσότερους επισκέπτες με περιβαλλοντική συνείδηση».
Την ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στο εγχείρημα χαιρέτισε με βιντεοσκοπημένο μήνυμά του στην εκδήλωση ο Ευρωπαίος Επίτροπος, αρμόδιος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία, Virginijus Sinkevičius. «Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Ωστόσο άνθρωποι όπως εσείς δείχνουν ότι μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και σε ένα μικρό νησί όπως η Τήλος. Αποδεικνύετε ότι υπάρχει πραγματικό τοπικό ενδιαφέρον για περιβαλλοντικά θέματα, ότι ο κόσμος πραγματικά ενδιαφέρεται για τη μείωση και βέλτιστη διαχείριση αποβλήτων» σημείωσε, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι «πολλοί άλλοι θα ακολουθήσουν το παράδειγμα» της Τήλου και την ελπίδα «περισσότερα ελληνικά νησιά να εμπνευστούν από τέτοιες πρωτοβουλίες».
«Για μια ακόμα φορά, το πανέμορφο νησί της Τήλου πρωτοπορεί και μας δείχνει το δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης» ανέφερε με τη σειρά του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Όπως τόνισε, το πρόγραμμα μπορεί να αποτελέσει ένα φωτεινό παράδειγμα στην ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων για το σύνολο των μικρών νησιών της χώρας, τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω της απόστασης με την ηπειρωτική χώρα και την επιβάρυνση που δέχονται από τις τουριστικές ροές το καλοκαίρι. «Με το πρόγραμμα αυτό, κάνουμε ένα ακόμα βήμα για τη μετατροπή των ελληνικών νησιών σε κοιτίδες βιώσιμης ανάπτυξης και καινοτομίας, αλλά και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» δήλωσε.
Επισήμανε ακόμη πως η Ελλάδα πρέπει να κάνει πολλά βήματα προόδου συνολικά ως χώρα, στον τομέα αυτό, για να συγκλίνει στον μέσο όρο της Ευρώπης. «Στην Ε.Ε. το 50% των απορριμμάτων ανακυκλώνεται, στην Ελλάδα μόλις το 20%. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σχεδόν το 20% των απορριμμάτων οδηγείται στους χώρους υγειονομικής ταφής, στην Ελλάδα το 80%» ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Αυτό που έχετε πετύχει είναι μοναδικό. Η Τήλος σήμερα στέλνει μηνύματα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Αυτό που έχετε κάνει είναι πρωτοποριακό και έχει προκύψει από τη συνεργασία μεταξύ του δήμου και του ιδιωτικού τομέα» επισήμανε από το βήμα της εκδήλωσης ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη «να μπούμε σε μια νέα αναπτυξιακή λογική που υπηρετεί τους στόχους της κυκλικής οικονομίας».
H Polygreen είναι μια εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της κυκλικής οικονομίας παγκοσμίως και εξειδικεύεται σε αποδοτικές υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων και αντιμετώπισης της θαλάσσιας ρύπανσης. Με παρουσία σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική, η Polygreen υλοποιεί απαιτητικά, σε τεχνικό επίπεδο, περιβαλλοντικά projects, παρέχει ολοκληρωμένες λύσεις κυκλικής οικονομίας που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και μέσα από στοχευμένα προγράμματα εκπαίδευσης, αλλά και πολιτιστικές δράσεις, στοχεύει στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης.
Διαβάστε ακόμη: Πώς η Τήλος μεταμορφώνεται στο πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων