Με ρυθμό ρεκόρ αυξάνονται οι εξαγωγές πετρελαίου της Μόσχας προς την Ευρώπη και χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία, δύο μήνες μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και παρά τις προβλέψεις για καταστροφή της ρωσικής οικονομίας από τις διεθνείς κυρώσεις.
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Με ρυθμό ρεκόρ αυξάνονται οι εξαγωγές πετρελαίου της Μόσχας προς την Ευρώπη και χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία, δύο μήνες μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και παρά τις προβλέψεις για καταστροφή της ρωσικής οικονομίας από τις διεθνείς κυρώσεις.
Το παράδοξο είναι ότι πολλές από τις χώρες που επιβάλλουν κυρώσεις στη Ρωσία εξακολουθούν να υπονομεύουν σοβαρά τις προσπάθειές τους αγοράζοντας ενέργεια από τη Μόσχα, σε ορισμένες περιπτώσεις σε ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες τον Απρίλιο από ό,τι τον Μάρτιο.
Το Bloomberg αποκαλύπτει μάλιστα ότι τέσσερις Ευρωπαϊκές δημόσιες εταιρείες έχουν ήδη πληρώσει τη Ρωσία σε ρούβλια για να αγοράσουν φυσικό αέριο, υποκύπτοντας στις πιέσεις της Μόσχας. Τα ονόματα των χωρών που πλήρωσαν σε ρούβλια τη Ρωσία, δεν έχουν γίνει γνωστά, αν και εικάζεται ότι ανάμεσά τους είναι η Ιταλία και η Αυστρία.
Η Γερμανία επίσης, αν και αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ανακοίνωσε τη διακοπή του νέου αγωγού Nord Stream 2, εξακολουθεί να εισάγει φυσικό αέριο από τη Ρωσία, όπως και άλλες 20 χώρες στην Ευρώπη. Μέχρι στιγμής, η Μόσχα έχει ανακοινώσει πώς διακόπτει το φυσικό αέριο στην Πολωνία και στη Βουλγαρία, ενώ το πρακτορείο Ria Novosti μετέδωσε ότι σύντομα θα συμβεί το ίδιο και σε άλλες χώρες που αρνούνται να πληρώσουν σε ρούβλια.
Η Μόσχα αξιοποιεί άλλωστε το γεγονός ότι προς το παρόν, η Ευρώπη δεν διαθέτει άμεσες εναλλακτικές λύσεις, για την προμήθεια ικανών ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο μπορεί να μεταφερθεί μέσω θαλάσσης. Για να καλυφθούν οι ευρωπαϊκές ανάγκες σε LNG από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες (ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο) το Κατάρ ή ο Καναδάς, μπορεί να περάσουν χρόνια.
Η Κομισιόν έχει εκπονήσει ένα σχέδιο μείωσης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου κατά τα δύο τρίτα έως το τέλος του 2022 με την εισαγωγή περισσότερου LNG και αερίου από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και την ενίσχυση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Αλλά αυτό το σχέδιο παραμένει ασαφές και πολλοί ειδικοί το χαρακτηρίζουν ανέφικτο.
Συνάντησε επίσης σκληρή αντίσταση, ειδικά στη Γερμανία, η οποία καταναλώνει το περισσότερο ρωσικό αέριο, που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης. Η μόνη πηγή ενέργειας που η Ευρώπη κατάφερε να απογαλακτιστεί σε κάποιο βαθμό είναι ο άνθρακας. Η Μόσχα ανακοίνωσε μάλιστα αυτή την εβδομάδα ότι σημειώθηκε τους τελευταίους μήνες, μείωση 20% στις εξαγωγές άνθρακα, σε σχέση με πέρυσι
«Ο Πούτιν συνεχίζει να βγάζει τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο δολάρια την ημέρα πουλώντας πετρέλαιο και φυσικό αέριο και η μερίδα του λέοντος είναι από την Ευρώπη», τονίζει ο Έντουαρντ Φίσμαν, πρώην ειδικός για την Ευρώπη στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες στέλνουν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά αυτή υπονομεύεται από τις πληρωμές που κάνουν στη Ρωσία για πετρέλαιο και φυσικό αέριο».
Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου στον κόσμο, πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σαουδική Αραβία. Εμπειρογνώμονες από το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών αποκαλύπτουν μάλιστα ότι οι εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου τον Απρίλιο προχωρούν μέχρι στιγμής με «ρυθμό ρεκόρ», παρά τους δυτικούς περιορισμούς στις ρωσικές τράπεζες. Συγκεκριμένα, «οι εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου ανέρχονται σε 3,6 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα τον Απρίλιο, από 3,3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα τον Μάρτιο», δήλωσε ο Ματ Σμιθ της εταιρείας Kpler, που παρακολουθεί την κίνηση των τάνκερ.
Η Ινδία, η Τουρκία και η Ιταλία είναι οι χώρες που εισάγουν πολύ περισσότερο πετρέλαιο, ενώ σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι εισαγωγές παραμένουν σε σταθερά επίπεδα. «Τα έσοδα του Κρεμλίνου από τις εξαγωγές πετρελαίου τον Απρίλο, είναι πιθανό να ξεπεράσουν πολύ τις ποσότητες του αντίστοιχου μήνα, προηγούμενων χρόνων», λέει ο Ματ Σμιθ.
Εκτιμά μάλιστα ότι τα ρωσικά έσοδα θα είναι αυξημένα , παρά τις μεγάλες εκπτώσεις που κάνει η Μόσχα. Τα έσοδα αυτά έχουν οδηγήσει το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας σε νέα ύψη: Τους πρώτους τρεις μήνες του έτους, το πλεόνασμα ανήλθε σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια, έναντι 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων για ολόκληρο το 2021. Με τον τρόπο αυτόν, το Κρεμλίνο αντιμετωπίζει τις κυρώσεις και χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η ακριβής ποσότητα του πετρελαίου που εξάγει τώρα η Ρωσία, και σε ποιον, παραμένει αδιευκρίνιστη. Ο Πούτιν έχει ρίξει σημαντικά τις τιμές του αργού, καθιστώντας το ρωσικό πετρέλαιο πολύ «ελκυστικό». Οι ειδικοί λένε ότι μέρος του ρωσικού πετρελαίου μεταφέρεται, σε ορισμένες περιπτώσεις σε άγνωστους προορισμούς ή σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης.
«Οι εξελίξεις αυτές αποκαλύπτουν πόσο διχασμένη και αβέβαιη είναι πραγματικά η διεθνής συμμαχία κατά της Μόσχας και πόσο ελκυστικό είναι το ρωσικό αργό με έκπτωση σε μια περίοδο ανόδου των τιμών της ενέργειας και ανεξέλεγκτου πληθωρισμού σχεδόν παντού» γράφει το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy.
Η Ινδία, εκμεταλλευόμενη τις μεγάλες εκπτώσεις του Πούτιν στις τιμές του πετρελαίου, τους τελευταίους δύο μήνες εισήγαγε 17 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου υψηλής ποιότητας «Urals» από τη Ρωσία, λέει ο εμπειρογνώμονας της Kpler, έναντι 12 εκατομμυρίων βαρελιών για όλο το 2021. Η Τουρκία, όπως και η Ιταλία, αύξησαν επίσης τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στα 300.000 βαρέλια την ημέρα.
Η κατάσταση προδιαγράφεται άλλωστε, εφιαλτική. Όπως προβλέπει η αναλύτρια της JPMorgan, Νατάσα Κάνεβα, «ενδεχόμενη πλήρης διακοπή του ρωσικού πετρελαίου θα είναι οδυνηρή για τη Γερμανία και άλλες χώρες της ΕΕ, καθώς θα αυξηθούν πιθανώς τις τιμές κατά περίπου 65% , από 110 σε 185 δολάρια το βαρέλι».