Τι θα φέρει η δεύτερη φάση του πολέμου στην Ουκρανία

Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
[email protected]

Το δεύτερο στάδιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη από την περασμένη εβδομάδα. Oι επιχειρησιακοί στόχοι των ρωσικών δυνάμεων φαίνεται ότι πλέον περιλαμβάνουν τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς και της νότιας Ουκρανίας, με αρκετούς αναλυτές να θεωρούν ότι η Μόσχα επιθυμεί διακαώς μία μεγάλη νίκη ώστε να την παρουσιάσει στις 9 Μαΐου, στην παρέλαση για την ημέρα της επετείου της νίκης της Ρωσίας επί των Ναζί.

Μία σημαντική νίκη της Ρωσίας μέχρι τις αρχές Μαΐου δεν είναι ανέφικτη, αποτελεί όμως διπλή πρόκληση. Από τη μία, οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν προχωρήσει με την απαραίτητη επιχειρησιακή παύση, αντιμετωπίζοντας παράλληλα σειρά πρακτικών προβλημάτων.  Από την άλλη, η βιαστική και δίχως στρατηγικό σχεδιασμό πίεση των ρωσικών δυνάμεων «μαρτυράει» ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρεμβαίνει στις επιχειρήσεις, δεν μαθαίνει από τα λάθη του και διακινδυνεύει την επιτυχία του εγχειρήματος.

Εάν η Ρωσία πετύχει αυτούς τους στόχους στην ανατολική και νότια Ουκρανία, αυτό θα σήμαινε ρωσική κατοχή περίπου του ενός τρίτου της χώρας, αποκόπτοντάς τη από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, μεταξύ των οποίων και της Οδησσού.

Από αυτήν την πιθανότητα αναδύονται τρία συμπεράσματα:

• Ο στόχος της Μόσχας να καταλάβει ολόκληρη τη νότια Ουκρανία είναι το λογικό συμπέρασμα της ρωσικής στρατηγικής. Ωστόσο, αντανακλά επίσης πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα με τις αρχικές φιλοδοξίες της Ρωσίας. Από το τελεσίγραφο για την άνευ όρων παράδοση του Κιέβου τον Φεβρουάριο του 2022, μέχρι τις απαιτήσεις να αναγνωρίσει η Ουκρανία την ανεξαρτησία των αυτοαποκαλούμενων Δημοκρατιών του Ντονμπάς και την προσάρτηση της Κριμαίας, φαίνεται τώρα ότι μια συμφωνία κατόπιν διαπραγμάτευσης με ρωσικούς όρους είναι όλο και λιγότερο πιθανή.
• Γίνεται όλο και πιο πιθανό η δεύτερη φάση του πολέμου στην Ουκρανία να καταλήξει στη Μολδαβία και την αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας, γεγονός που αυτόματα συνεπάγεται σοβαρή κλιμάκωση.
• Το Κρεμλίνο πιθανότατα σκοπεύει να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα για να κηρυχθούν ανεξάρτητες οι περιοχές στην κατεχόμενη νότια Ουκρανία, εδραιώνοντας ουσιαστικά τη στρατιωτική της κατοχή και θέτοντας τους όρους για να εξασφαλίσει μόνιμο έλεγχο σε αυτές τις περιοχές. Ήδη αναμένεται ένα δημοψήφισμα στην πόλη της Χερσώνας, στις 27 Απριλίου, κάτι που ο Ουκρανός πρόεδρος έχει δηλώσει πως θα «δυναμίτιζε» τις ειρηνευτικές συνομιλίες.

Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν συνομιλίες, δεδομένου ότι έχουν «παγώσει» μετά τις αναφορές για τις σφαγές αμάχων σε περιοχές από όπου αποχώρησαν οι ρωσικές δυνάμεις.

Σε πρόσφατο ρεπορτάζ των Financial Times, αναφέρεται επίσης πως ο Ρώσος πρόεδρος δεν πιστεύει πια στη διπλωματική οδό για την λήξη του πολέμου στην Ουκρανία.  «Ο Πούτιν πιστεύει ειλικρινά στις ανοησίες που ακούει στη ρωσική τηλεόραση και θέλει να κερδίσει πολλά», δήλωσε άτομο που γνωρίζει την πορεία των συνομιλιών.

Επίσης, ανάλυση του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι αναλυτές δεν πιστεύουν ότι θα υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες, τουλάχιστον για μερικές εβδομάδες.

• Οι αναφορές για ρωσικές θηριωδίες ενισχύουν την πολιτική βούληση της Ουκρανίας να πολεμήσει και καθιστούν την επανάληψη των διαπραγματεύσεων σε υψηλότερο επίπεδο όλο και πιο απίθανη.
• Και οι δύο πλευρές αναμένουν το αποτέλεσμα της επίθεσης της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία καθώς προσπαθούν να κερδίσουν το πλεονέκτημα για μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
• Ο πρόεδρος της Ουκρανίας έχει δηλώσει ότι «δεν εμπιστεύεται τον ρωσικό στρατό και τη ρωσική ηγεσία» ότι δεν θα επιχειρήσουν να κατακτήσουν ξανά το Κίεβο εάν κερδίσουν τη μάχη για την ανατολική Ουκρανία.   
• Ούτε το Κρεμλίνο εμπιστεύεται το Κίεβο, το οποίο κατηγορεί για ασυνεπή στάση και διάθεση για μανούβρες.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με ρεπορτάζ των FT, στους στόχους της Ρωσίας, παραμένει η πτώση του ουκρανικού κράτους, και αυτό είναι κάτι που παραμένει αμετάβλητο, γεγονός που αποκαλύπτει ότι ο Πούτιν είναι προετοιμασμένος για μια παρατεταμένη σύγκρουση που πηγαίνει πολύ πιο μακριά από τον πρόσφατα σκιαγραφημένο στόχο της «απελευθέρωσης» του Ντονμπάς. Ο Πούτιν θέλει να καταλάβει όλη τη νοτιοανατολική Ουκρανία για να αποκόψει τη χώρα από τη Μαύρη Θάλασσα και να δημιουργήσει μια πλατφόρμα για περαιτέρω επιθέσεις, αναφέρουν άτομα  που εμπλέκονται στις προσπάθειες επίτευξης μιας ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. 

Η νέα φάση του πολέμου έχει μόλις ξεκινήσει, και αυτό στο οποίο καταλήγουν οι αναλυτές είναι ότι δεν θα είναι σύντομη.

Πέρα από αυτόν τον βραχυπρόθεσμο στόχο στην ανατολική Ουκρανία, ο ερευνητής του Royal United Services Institute (RUSI), Νικ Ρέινολντς, εκτιμάει ότι η τροχιά της ρητορικής και των επιχειρήσεων της Ρωσίας κατευθύνεται προς μια καλοκαιρινή επίθεση. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ημέρα της Νίκης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κινητοποίηση μεγαλύτερης μαχητικής δύναμης, πράγμα που σημαίνει ότι η Ρωσία θα πρέπει να διατηρήσει τον τελευταίο γύρο στρατευσίμων και να καλέσει εφέδρους.

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι αναλυτές του Ινστιτούτου για την Μελέτη του Πολέμου, επισημαίνοντας πως το Κρεμλίνο απευθύνεται όλο και περισσότερο στο εγχώριο κοινό αναφέροντας τον πόλεμο στην Ουκρανία ως πόλεμο με το ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με τους αβναλυτές, αυτό γίνεται για να εξηγήσει τις περισσότερο χρονοβόρες από το προβλεπόμενο επιχειρήσεις και τις αυξανόμενες απώλειες.

«Το ΝΑΤΟ, στην ουσία, εμπλέκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία δια αντιπροσώπου και εξοπλίζει αυτόν τον πληρεξούσιο», είπε χθες ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ. «Πόλεμος σημαίνει πόλεμος», τόνισε. 

Και αυτό ακριβώς υπογραμμίζουν οι FT όταν αναφέρουν ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι το Κρεμλίνο προετοιμάζεται για μια παρατεταμένη σύγκρουση που θεωρεί ως έναν πόλεμο δια αντιπροσώπου με τη Δύση.