Εκπαίδευση και αγορά εργασίας

Ένα από τα  πρωταπριλιάτικα ψέματα της εκπαιδευτικής ιστοσελίδας esos.gr ήταν ότι συγκροτείται συμβούλιο των πρώην υπουργών Παιδείας με προεδρεύοντα τον κ. Γαβρόγλου.

Είναι τέτοια η έλλειψη έστω και στοιχειώδους συναίνεσης μεταξύ των κομμάτων, που κάτι που θα ήταν πολύ καλή ιδέα (το συμβούλιο των πρώην υπουργών Παιδείας), στην Ελλάδα είναι πρωταπριλιάτικο ψέμα. Το ζούμε δεκαετίες τώρα. Μόλις αλλάζει το κυβερνών κόμμα, αλλάζει και η πολιτική στην Εκπαίδευση. Εδώ αλλάζει η πολιτική στην Εκπαίδευση όταν αλλάξει ο υπουργός ακόμη και χωρίς να αλλάξει το κυβερνόν κόμμα. Οι αλλαγές γίνονται πάντα βιαστικά διότι ο εκάστοτε υπουργός γνωρίζει ότι είναι Υπουργός περιορισμένου χρόνου, περίπου για δύο χρόνια. Ό,τι προλάβει να κάνει πρόλαβε. Μετά θα έρθει ο επόμενος και θα τα ξηλώσει όλα. Γι’ αυτό οι αλλαγές είναι ταχύτατες, χωρίς να έχουν μελετηθεί επαρκώς οι επιπτώσεις τους. Η προσπάθεια έγκειται στο να μπει σε λειτουργία η κάθε αλλαγή, ώστε να είναι πιο δύσκολη η κατάργησή της από τον επόμενο υπουργό Παιδείας. Τα τμήματα των ΑΕΙ που ίδρυσε ο κ. Γαβρόγλου και λειτούργησαν το 2019 είναι σχετικά δύσκολο να τα καταργήσει η κα Κεραμέως. Προσπαθεί αλλά δυόμισι χρόνια τώρα δεν το έχει καταφέρει ακόμη. Αντίθετα αυτά που δεν πρόλαβαν να λειτουργήσουν καταργήθηκαν άμεσα με ένα νόμο. Το ίδιο έγινε και με τα διετή προγράμματα για αποφοίτους ΕΠΑΛ στα Πανεπιστήμια. Δεν πρόλαβαν να λειτουργήσουν και καταργήθηκαν πολύ εύκολα με την αναστολή λειτουργίας τους. Αυτή η ταχύτητα αλλαγών που κυριεύει όλους τους Υπουργούς Παιδείας είναι, λοιπόν, εξηγήσιμη. Φυσικά αποτελεί βόμβα στα θεμέλια κάθε αλλαγής, αφού όσο μεγαλύτερη η ταχύτητα των αλλαγών, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα της αποτυχίας τους.

Η Εκπαίδευση καθορίζει και την οικονομική ζωή κάθε χώρας για πολλά χρόνια. Γι’ αυτό θα έπρεπε να την αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα και συναίνεση. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Με την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την αποχώρηση των μεταναστών προέκυψε μεγάλο πρόβλημα με τους οδηγούς φορτηγών, που δημιούργησε πρόβλημα ακόμη και στον ανεφοδιασμό των πρατηρίων βενζίνης. Λείπουν, δηλαδή, εργαζόμενοι χαμηλών δεξιοτήτων.

Στη Γερμανία, αντίθετα, είναι μεγάλη η έλλειψη επιστημόνων· γιατροί και μηχανικοί είναι περιζήτητοι, διότι δεν υπάρχει ικανός αριθμός Γερμανών για να καλύψουν τις θέσεις, με αποτέλεσμα να ψάχνουν μετανάστες για να καλύψουν τις θέσεις. Χιλιάδες Έλληνες πτυχιούχοι πήγαν στη Γερμανία να εργαστούν. Στον πίνακα φαίνεται γιατί συμβαίνει αυτό. Οι χώρες είναι διατεταγμένες με αύξουσα σειρά του συνολικού ποσοστού πτυχιούχων. Στη Γερμανία οι πτυχιούχοι είναι λίγοι· 33,3% στους νέους 25 έως 34 ετών και 26% στο συνολικό εργατικό δυναμικό, ποσοστά μικρότερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως και αν μετρηθεί, είτε συνολικά και στις 28 χώρες είτε στην Ευρωζώνη. Στη Βρετανία τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 49,4% και 40,6%. Η διαφορά των δύο χωρών είναι τεράστια στο επίπεδο εκπαίδευσης και αυτό αντανακλάται στην αγορά εργασίας.

Το εκπαιδευτικό σύστημα στη Γερμανία δεν επιτρέπει την ελεύθερη επιλογή της Γενικής ή της Τεχνικής Εκπαίδευσης. Πρέπει ο μαθητής να ξεπερνά ένα βαθμολογικό όριο για να μπορεί να ακολουθήσει τη Γενική Εκπαίδευση και να πάει στο Πανεπιστήμιο. Η λογική ήταν απλή: η βιομηχανία της Γερμανίας χρειαζόταν πολλούς ειδικευμένους τεχνίτες, τα μπλε κολάρα, και πολύ λιγότερους επιστήμονες, τα λευκά κολάρα. Οι αλλαγές στην εργασία που έφερε η αυτοματοποίηση δηλαδή η μείωση του αριθμού των απαραίτητων τεχνιτών, διότι μεγάλο μέρος της δουλειάς στα εργοστάσια αυτοματοποιήθηκε, αλλά και πολλά εργοστάσια μετακόμισαν σε άλλες χώρες, όπως την Πολωνία, την Τσεχία και την Τουρκία. Έτσι δεν λείπουν χαμηλής ειδίκευσης τεχνικοί, αλλά επιστήμονες, που χρειάζονται περισσότεροι διότι η ταχύτητα εξέλιξης της τεχνολογίας απαιτεί περισσότερους επιστήμονες για να εξελίσσονται τεχνολογικά πολύ γρήγορα τα βιομηχανικά τους προϊόντα.

Στη Βρετανία ο μεγάλος αριθμός πτυχιούχων δημιουργεί την έλλειψη σε χαμηλής ειδίκευσης προσωπικό. Ο σχεδιασμός της Εκπαίδευσης είναι αυτός που θα δώσει μακροπρόθεσμα τον αριθμό των εργαζομένων σε κάθε τομέα της οικονομίας. Αυτός ο σχεδιασμός δημιούργησε την έλλειψη επιστημόνων στη Γερμανία και την έλλειψη ανειδίκευτων στη Βρετανία. Οι συνθήκες αλλάζουν ταχύτατα και τα εκπαιδευτικά συστήματα δεν προλαβαίνουν να ανταποκριθούν στις αλλαγές. Οι αποφάσεις που παίρνονται τώρα θα φανούν τουλάχιστον μετά από μία δεκαετία.

Τι κάνουμε εμείς γι’ αυτό; Απολύτως τίποτα. Δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε ούτε στα στοιχειώδη. Είναι προφανές ότι ένα συμβούλιο των πρώην υπουργών Παιδείας δεν μπορεί από μόνο του να λύσει κάποιο πρόβλημα. Θα ήταν, όμως, μία αρχή σε μία προσπάθεια συναίνεσης και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Δυστυχώς κανείς δεν ενδιαφέρεται να δει το μέλλον της χώρας μας, να διαγνώσει τις μελλοντικές ανάγκες σε εργατικό δυναμικό και να σχεδιάσει παίρνοντας και αυτή την παράμετρο υπόψη του. Την πληρώνουν τα παιδιά μας, που αναγκάζονται και φεύγουν για να εργαστούν σε άλλες χώρες, αφού η οικονομία μας δεν μπορεί να απορροφήσει τόσους πτυχιούχους όσους παράγουμε.