Αναγνώσεις

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]

Ο Ρώσος πρόεδρος επαίνεσε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία ως «ηρωική», μιλώντας στο κατάμεστο στάδιο Λουζνίκι, στη διάρκεια συναυλίας για την όγδοη επέτειο από την προσάρτηση της Κριμαίας, οι θεατές κυμάτιζαν σημαίες και φώναζαν: «Για τη Ρωσία. Για τη νίκη». Σύμφωνοι, υπάρχει η προπαγάνδα και η φίμωση φωνών, που ίσως να έλεγαν αλλιώς την ιστορία, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο, που το επισήμανε ο Άνταμ Σμιθ, μελετώντας τους πολέμους του 18ου αιώνα. «Στις μεγάλες αυτοκρατορίες, πολλοί από τους πολίτες που ζουν στην πρωτεύουσα και σε επαρχίες μακριά από τη σκηνή της δράσης, ελάχιστα αισθάνονται την οποιαδήποτε ενόχληση από τον πόλεμο -αντιθέτωςαπολαμβάνουν με την άνεσή τους την νψυχαγωγία να διαβάζουν στις εφημερίδες τα κατορθώματα του στόλου και του στρατού τους». Τον 18ο αιώνα ελπίζω ότι δεν ζηλεύουμε, όπως και ότι δεν «δυσαρεστούνται όταν επιστρέφει η ειρήνη, η οποία βάζει τέλος στη διασκέδασή τους και σε χιλιάδες οραματικές ελπίδες κατάκτησης και εθνικής δόξας».

Στον 18ο αιώνα ελπίζω ότι δεν επιστρέφουμε, αλλά μάλλον στον 19ο αιώνα μία προσέγγιση των διακρατικών σχέσεων και της εθνικής κυριαρχίας γυρεύουμε. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Πεκίνο επικαλούνται το δόγμα Μονρόε του 1823 και την οικοδόμηση της αμερικανικής ναυτικής δύναμης στις αρχές του 20ού αιώνα ως προηγούμενα για την κινεζική προσπάθεια να εδραιώσει την κυριαρχία της στον δυτικό Ειρηνικό. Οι μεγάλες δυνάμεις ελέγχουν τη γειτονιά τους, λένε. Έτσι παίζεται το παιχνίδι. Σε έναν κόσμο
σαρκοφάγων; Η Ιστορία -σε πείσμα του Φουκουγιάμα- δεν έχει τέλος. Όπως και τα ερωτήματα, οι κυρώσεις, η διπλωματία και οι συγκρούσεις. Ποιος θα κερδίσει στον νέο Ψυχρό Πόλεμο; Γι’ αυτόν δεν ξέρω, αλλά θέλω να πιστεύω, όπως ο Νορβηγός συγγραφέας Νέσμπο, ότι στον πόλεμο νικάει πάντα η «Γκερνίκα».