Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία διανύει την όγδοη μέρα και ο ανθρώπινος πόνος μεγαλώνει, έρχεται στο νου το διάσημο αντιπολεμικό ποίημα του μεγάλου Ρώσου ποιητή Γιεβγκένι Γεβτουσένκο: «Οι Ρώσοι θέλουν πόλεμο;»
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία διανύει την όγδοη μέρα και ο ανθρώπινος πόνος μεγαλώνει, έρχεται στο νου το διάσημο αντιπολεμικό ποίημα του μεγάλου Ρώσου ποιητή Γιεβγκένι Γεβτουσένκο: «Οι Ρώσοι θέλουν πόλεμο;»
«Οι Ρώσοι θέλουν πόλεμο;
Ρωτάς τη σιωπή
πέρα από το πλάτος της καλλιεργημένης γης και των αγρών
με τις σημύδες και τις λεύκες.
Ρωτήστε αυτούς τους στρατιώτες
τι κρύβεται κάτω από τις σημύδες,
και αφήστε τους γιους σας να σας πουν, αν
οι Ρώσοι θέλουν πολέμους».
Ο Γιεβτουσένκο έγραψε τους στίχους αυτούς το 1961, όταν η απειλή ενός νέου παγκόσμιου πολέμου ήταν έντονη. Η Σοβιετική Ένωση απειλούσε να αναπτύξει πυρηνικούς πυραύλους στην Κούβα, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες τοποθέτησαν πυρηνικά όπλα στην Ιταλία και την Τουρκία. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Κένεντι είχε απειλήσει με πόλεμο που αναπόφευκτα θα ήταν παγκόσμιος και πυρηνικός πόλεμος. Και ο τότε σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουτσώφ, υποχώρησε.
Το ποίημα του Γεφτουσένκο είναι όμως μια συγκλονιστική περιγραφή των δεινών των σοβιετικών στρατιωτών, του σοβιετικού λαού στο σύνολό του, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι μια υπενθύμιση του τι οφείλει ο κόσμος σε αυτούς τους ανθρώπους για την νίκη απέναντι στον Ναζισμό.
Πολλοί θυμούνται τώρα αυτό το ποίημα, το οποίο γράφτηκε μόλις 16 χρόνια μετά το τέλος του πιο σκληρού πολέμου στην παγκόσμια ιστορία. Όταν σχεδόν όλοι γνώριζαν ακόμη τη φρίκη αυτής της παγκόσμιας σφαγής.
Σήμερα, είμαι βέβαιος ότι η ερώτηση του Γεφτουσένκο «αν οι Ρώσοι θέλουν πόλεμο; », μπορεί να απαντηθεί με τον ίδιο τρόπο ,όπως πριν από εξήντα τόσα χρόνια: οι απλοί άνθρωποι στη Ρωσία δεν θέλουν πόλεμο. Οι ηγέτες κάνουν τους πολέμους. Ο Πούτιν κήρυξε για πολλούς λόγους τον σημερινό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, αλλά οι Ουκρανοί, οι Ρώσοι στρατιώτες και όλη η Ρωσία τον πληρώνουν. Και όπως έγραφε ο μεγάλος Γεφτουσένκο:
«η κατάρα του αιώνα είναι η βιασύνη.
Βιαστικά χτυπούν, βιαστικά καταστρέφουν,
και μετά μετάνοια, βιαστικά».
Ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει στην Ουκρανία, δεν είναι κάτι καινούργιο. Εχει τον ίδιο στόχο όπως όλοι οι πολέμοι: να διεκδικήσει συμφέροντα εξουσίας με τα πιο βάναυσα δυνατά μέσα.
Μόνο που η κόκκινη γραμμή δεν είναι μεταξύ των Ρώσων πολιτών και των άλλων λαών. Αλλά ανάμεσα σε εκείνους που επωφελούνται από τον πόλεμο και στα συνήθη «υποζύγια» που σηκώνουν τα βάρη: Από τη μια πλευρά, υπάρχουν πάντα οι άνθρωποι –μια μικρή μειοψηφία– που βγάζουν εξαιρετικά πολλά χρήματα από τον πόλεμο ή που ωφελούνται από αυτόν. Να μην ξεχνάμε και τις πολεμικές βιομηχανίες σε όλον τον κόσμο.
Οι αμυντικές βιομηχανίες - δεν είναι μυστικό- είναι πολλές φορές σπόνσορες σε πολιτικούς, από τους οποίους έχουν μεγάλες ελπίδες. Και από την άλλη πλευρά υπάρχουν πάντα οι άνθρωποι – η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού - που δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν στον πόλεμο αλλά μόνο να χάσουν. Αυτό ισχύει για όλα τα κράτη και τους λαούς. Οι απλοί Ρώσοι δεν θέλουν τον πόλεμο περισσότερο από τους Αμερικανούς, τους Ιάπωνες, τους Ιταλούς, τους Γερμανούς ή τους Ουκρανούς. Κανένας λαός δεν έχει γονίδιο πολέμου ή γονίδιο ειρήνης που θα τον ξεχώριζε από τους άλλους.
Και όταν ακούς ότι το υπουργείο Πολιτισμού ακυρώνει ρωσικές πολιτιστικές παραστάσεις, ανατριχιάζεις. «Ακυρώνεται η παράσταση «Η Λίμνη των Κύκνων», που είχε προγραμματιστεί για την Κυριακή 6 Μαρτίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» ! Μα είναι δυνατόν να φταίνε οι φορείς του ρωσικού πολιτισμού που οι Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία; Δύσμοιρε Τσαϊκόφσκι τι έμελλε να πάθεις;