Το συλλογικό ασυνείδητο του 20ού αιώνα εν μέσω ονειρικής φρίκης

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]

Το βιβλίο «Η Ευρώπη Μετά τη Βροχή» του -κορυφαίου της ομάδας των πειραματικών Άγγλων συγγραφέων της δεκαετίας του ’60-  Άλαν Μπερνς (1929-2013),  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση  Ρένας Χατχούτ.

Σε μια χώρα κατεστραμμένη από τον  πόλεμο, ο ανώνυμος αφηγητής αναζητά μια γνωστή του κοπέλα. Οι πορείες τους συγκλίνουν και αποκλίνουν.

«Μου έδειξε το ψωμί που είχε φτιάξει. Οι τοίχοι ήταν στολισμένοι με χάρτινες φιγούρες από παραμύθια· το σπίτι φαινόταν γεμάτο με χειροποίητα πράγματα από ξύλο.
“Συγγνώμη που άργησα να έρθω”, είπα, “και τώρα ήρθα σε άσχημη στιγμή”.
“Δυστυχώς πρέπει να διακόψω αυτή τη συζήτηση”.
“Ελπίζω ότι δεν κάνω τα πράγματα δύσκολα για σένα. Ξέρω που σκοπεύεις να πας. Είναι απαγορευμένη περιοχή. Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε ξένους”.
“Δεν σε χρειάζομαι. Μπορώ να ταξιδέψω μόνη μου”.
“Έχουν πόλεμο. Άκουσες για τις προσπάθειές τους να κάνουν ειρήνη”.
“Υπάρχουν διάφορες φήμες”.
“Πώς τα καταφέρνεις μόνη;”
“Είναι δύσκολο. Πρέπει να παλεύω. Πρέπει να λέω στον εαυτό μου μεγαλόφωνα και συνεχώς ότι μπορώ να παλεύω και να νικάω – μπορώ να σωθώ. Όταν δεν ήρθες, έστειλα μήνυμα ότι δεν έπρεπε να επιστρέψεις”.
“Τί συνέβη τότε;”
“Ήρθες”».

Το τοπίο εφιαλτικό: μάχες, στρατόπεδα συγκέντρωσης, θάλαμοι αερίων και άνθρωποι απελπισμένοι που προσπαθούν να επιβιώσουν. Ποιοι είναι οι «καλοί» και ποιοι οι «κακοί»; Ποιοι συνδέονται με αντιστασιακές οργανώσεις; Πού ανήκει o αφηγητής και ποιος είναι ο σκοπός του; Ο πόλεμος τελείωσε;

Ο Μπερνς εμπνεύστηκε τον τίτλο του έργου από τον ομώνυμο πίνακα του Μαξ Ερνστ, όπου επικρατεί μια εικόνα απόλυτης ερήμωσης. Πίνακας και βιβλίο δείχνουν τη βαναυσότητα αλλά και το ψυχικό σθένος των ανθρώπων, χωρίς το οποίο η επιβίωση θα ήταν αδύνατη.

Το έργο αποτυπώνει το συλλογικό ασυνείδητο του 20ού αιώνα, με απαράμιλλη σουρεαλιστική τεχνοτροπία που δίνει στην αφήγηση ένα κλίμα ονειρικής φρίκης.