Ουκρανία: Το εφέ της αποκλιμάκωσης και τα σημεία που χρήζουν προσοχής

Της Ιωάννας Βαρδαλαχάκη
 [email protected]

Σε νέα φάση περνάει η ουκρανική κρίση, μετά τις ενδείξεις αποκλιμάκωσης χθες και σήμερα από την πλευρά της Ρωσίας, με τη Μόσχα να υποστηρίζει ότι παραμένει ανοιχτή σε νέες συνομιλίες για τον τερματισμό της αντιπαράθεσης με τη Δύση. 

Στην τελευταία κίνηση αποκλιμάκωσης, η Ρωσία ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι οι στρατιωτικές ασκήσεις στην προσαρτημένη από τη Μόσχα Κριμαία τελείωσαν και ότι οι στρατιώτες επιστρέφουν στις βάσεις τους.  Ωστόσο, η πλειονότητα αυτών των στρατευμάτων θα επιστρέψει σε βάσεις που απέχουν λίγα χιλιόμετρα από την Ουκρανία, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να αναπτυχθούν γρήγορα σε περίπτωση κλιμάκωσης ή επίθεσης. Μάλιστα, σύμφωνα με τον βρετανικό Guardian, οι δύο από τις τρεις μεραρχίες που ανακοινώθηκε ότι αποχωρούν έχουν μόνιμες βάσεις η μία στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας και η άλλη κοντά στο Ροστόβ-ον-Ντόν, ακριβώς στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας.

Παράλληλα, η ομάδα Conflict Intelligence συνέταξε έναν χάρτη των μόνιμων βάσεων της Ρωσίας, σημειώνοντας ότι ορισμένα από τα στρατεύματα «αποσύρονταν προς την κατεύθυνση των συνόρων με την Ουκρανία». Κάνει επίσης λόγο για αναφορές για βαρύ οπλισμό, όπως για εκτοξευτές θερμοβαρικών πυραύλων TOS-1A, που έφτασαν στο Κουρσκ από την πόλη Σαμάρα στον ποταμό Βόλγα.

Οι κινήσεις αυτές στρατευμάτων που σχετίζονται με τη «μερική αποχώρηση» του Βλαντιμίρ Πούτιν δικαιολογούν τον σκεπτικισμό που εκφράζεται από δυτικούς αξιωματούχους ότι η Ρωσία μπορεί να μην προετοιμάζεται να μειώσει την πίεσή της στην Ουκρανία σύντομα. Χαρακτηριστική είναι η σημερινή τοποθέτηση της επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία έκανε λόγο για αντικρουόμενα μηνύματα από τη Ρωσία.

Πιο δηκτικός ο Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε πριν από τη συνάντηση των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, ότι το Κρεμλίνο, πέρα ​​από την αποχώρηση σημαντικών ρωσικών δυνάμεων, ενισχύει τις δυνάμεις του στα σύνορα της Ουκρανίας, με «περισσότερα στρατεύματα να είναι καθ' οδόν». «Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει καμία αποκλιμάκωση στο έδαφος. Αντίθετα, φαίνεται ότι η Ρωσία συνεχίζει τη στρατιωτική συσσώρευση και δεν έχουμε λάβει απάντηση σε γραπτό έγγραφο ή γραπτές προτάσεις που στείλαμε στη Ρωσία στις 26 Ιανουαρίου, όπου περιγράφονται τα θέματα και τα σημεία όπου οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ είναι έτοιμοι να καθίσουν και να συζητήσουν με τη Ρωσία για να προσπαθήσουν να βρουν μια πολιτική πορεία προς τα εμπρός», ανέφερε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. 

Σχολιάζοντας την αίσθηση αποκλιμάκωσης που δίνει η Μόσχα με την απόσυρση των στρατευμάτων, ο αναλυτής Ματέο Γκαλεότι θίγει ορισμένα σημεία που χρειάζονται προσοχή:

• Τίποτα δεν έχει αλλάξει στο έδαφος με οποιονδήποτε ουσιαστικό τρόπο. «Ο Πούτιν θα μπορούσε να είχε εισβάλει χθες, μπορεί ακόμα να το κάνει αύριο. Η (πιο πρόσφατη) υποτιθέμενη ημερομηνία δεν είχε καμία μαγική δύναμη ή σημασία». 
• Το διάγγελμα του Μπάιντεν, οι επισκέψεις της Τρας, του Σολτς ή οποιουδήποτε άλλου, κάποια πρόοδος με τους πυραυλους AT ή η τελευταία απειλή επιβολής οικονομικών κυρώσεων δεν άλλαξαν σοβαρά τους υπλογισμούς του Κρεμλίνου. «Δεν υπήρχε τίποτα απροσδόκητο», τονίζει. 
• Η εισβολή δεν είναι αναπόφευκτη. «Εξακολουθεί να είναι το Σχέδιο Β ή Γ, αλλά εάν ο Πούτιν μπορεί να κερδίσει παραχωρήσεις που ο ίδιος κρίνει επαρκείς μέσω της καταναγκαστικής heavy metal διπλωματίας χωρίς το τεράστιο κόστος της κλιμάκωσης, θα το κάνει». 
• Ο Πούτιν δεν έχει εμμονή με την διάλυση της Ουκρανίας. «Όποιες κι αν είναι οι περίεργες απόψεις του για την Ουκρανία και τους Ουκρανούς, δεν είναι ένας λιμασμένος εθνοφασίστας που στοχεύει στο τέλος του ουκρανικού έθνους μόνο και μόνο επειδή, είναι πιο κοντά σε έναν εθνικιστή ιμπεριαλιστή του 19ου αιώνα, για να πάρει ό,τι μπορεί». 
• Επιθυμεί να αποφύγει να δώσει την εντύπωση της αδυναμίας - ως άτομο, κυβέρνηση ή έθνος «και εδώ είναι που η ματαιόδοξη και θριαμβευτική δυτική ρητορική έχει τους κινδύνους της». 
• Τι μπορεί να επηρεάσει τη σκέψη του Ρώσου ηγέτη. «Όχι μόνο μας ξεγελάει να πιστεύουμε ότι η κρίση έχει κορυφωθεί, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη σκέψη του Πούτιν. Δεν νομίζω ότι δίνει τόση σημασία στις κενές συζητήσεις των δυτικών ηγετών όσο νομίζουμε μερικές φορές. Αλλά, αν πιστεύει ότι αντικατοπτρίζει ειλικρινά την άποψη ότι αυτός και η Ρωσία είναι αδύναμοι θα σε ''χτυπήσει''».
• Η μεγάλη παγίδα. «Τότε μπορεί να νιώσει μια πρακτική ανάγκη να κάνει κάτι για να αποδείξει το αντίθετο, γιατί στα μάτια του το να τον βλέπουν ως αδύναμο σημαίνει να γίνει θήραμα. Αυτό μπορεί να τον κάνει να κάνει κάτι πιο επιθετικό από αυτό που διαφορετικά σχεδιάζει. Ίσως λοιπόν ας διατηρήσουμε τον τόνο ψύχραιμο και διστακτικό».