Σπουδές: Ποια κατεύθυνση επιλέγουν οι υποψήφιοι;

Η επιλογή κατεύθυνσης εξαρτάται από τις προτιμήσεις των μαθητών ως προς τα μαθήματα και από τις σπουδές στις οποίες οδηγεί κάθε κατεύθυνση. Οι σπουδές πολύ συχνά συνδέονται με το επάγγελμα, οπότε η επιλογή κατεύθυνσης του μαθητή μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις. Πρόκειται, λοιπόν, για σοβαρή απόφαση. Ας δούμε τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία.

Η μεγάλη αλλαγή έγινε στις Ανθρωπιστικές Σπουδές ή Θεωρητική Κατεύθυνση όπως λεγόταν παλαιότερα. Το ποσοστό των υποψηφίων που την επέλεγαν το 2003 ήταν το 38,13% για να αυξηθεί στο 43,1% το 2011 και να μειωθεί στο 30,35% το 2021. Βέβαια οι επιλογές σχολών που είχαν οι υποψήφιοι παλαιότερα ήταν πολύ περισσότερες. Μπορούσαν εκτός των σχολών του 1^ου Πεδίου να δηλώσουν είτε τις Οικονομικές Σχολές είτε τις Επιστήμες Υγείας, ανάλογα με τα μαθήματα που επέλεγαν να εξεταστούν. Έχοντας περισσότερες επιλογές, λογικό ήταν να είναι πιο ελκυστική η θεωρητική κατεύθυνση από ότι τώρα που οι επιλογές σχολών περιορίζονται μόνο στις σχολές του 1^ου Πεδίου.

Στην αντίπερα όχθη οι θετικές σπουδές, οι επιστήμες υγείας και τα οικονομικά την τελευταία εικοσαετία άλλαξαν πολλά, οπότε είναι πιο δύσκολη η εξαγωγή συμπερασμάτων. Μέχρι και το 2015 οι υποψήφιοι των θετικών επιστημών είχαν τη δυνατότητα να δηλώνουν και τις ιατρικές σχολές και τις πολυτεχνικές. Αντίστοιχα οι υποψήφιοι της τεχνολογικής κατεύθυνσης είχαν τη δυνατότητα να δηλώνουν τις πολυτεχνικές σχολές και όλοι με την επιλογή ενός επιπλέον μαθήματος είχαν τη δυνατότητα να δηλώνουν και τις οικονομικές σχολές.

Ασφαλή συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από το 2016 και μετά. Το 2016 είχαμε υποψηφίους παλαιού και νέου συστήματος, οπότε ξεκινάμε τη σύγκριση από το 2017. Βλέπουμε ότι το 2017 είχαμε 20.539 υποψηφίους στα Οικονομικά, ποσοστό 25,2%. Δηλαδή ένας στους τέσσερις επέλεγε τα Οικονομικά. Το ποσοστό αυτό έφτασε στο 32,79% το 2021, δηλαδή ένας στους τρεις. Πρόκειται για σημαντική μεταβολή. Από πού προήλθαν οι επιπλέον υποψήφιοι; Από τις άλλες κατευθύνσεις είναι η απάντηση. Στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, στο ίδιο διάστημα, από το 37,45% των υποψηφίων που επέλεξαν τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες μειώθηκαν στο 30,35% όσοι τις επέλεξαν. Αλλά και οι Θετικές επιστήμες σημειώνουν σημαντική μείωση των υποψηφίων: το 2017 εξετάστηκαν στα Μαθηματικά 21.487 υποψήφιοι έναντι μόλις 14.620 το 2021. Αυτό σημαίνει μείωση 30%. Βέβαια το 2017 υπήρξαν 5.000 υποψήφιοι που εξετάστηκαν και στα Μαθηματικά και στη Βιολογία, προκειμένου να διεκδικήσουν θέση και στις σχολές του 2^ου και στις σχολές του 3^ου Πεδίου. Η πραγματική μείωση, λοιπόν, δεν είναι 30%, είναι μικρότερη, αλλά σίγουρα είναι πολύ σημαντική, διότι ακόμη και αν αφαιρέσουμε και τους 5.000 που έδωσαν και τα δύο μαθήματα, και πάλι έχουμε μείωση μεγαλύτερη από 10%. Αυτή η στροφή από τις θετικές σπουδές προς τα οικονομικά έχει να κάνει και με τη δυσκολία των μαθημάτων. Η πληροφορική και η Οικονομία είναι ευκολότερα από τη Φυσική και τη Χημεία, οπότε όσοι αναζητούν τον ευκολότερο δρόμο προς το Πανεπιστήμιο είναι λογικό να επιλέγουν τα Οικονομικά. Με την καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) είναι λογικό η στροφή προς τα Οικονομικά να αυξηθεί, αφήνοντας κενές χιλιάδες θέσεις στις σχολές των θετικών επιστημών και των μηχανικών.

Πέρα από την ευκολία ή τη δυσκολία των μαθημάτων η στροφή προς τα Οικονομικά έχει να κάνει και με τα σημεία των καιρών. Όλοι μας βομβαρδιζόμαστε από τα νέα με τις υψηλότατες αμοιβές των CEO των μεγάλων εταιριών. Τα παιδιά που ονειρεύονται μία πλουσιοπάροχη ζωή είναι λογικό να στραφούν προς τα οικονομικά, διότι έτσι πιστεύουν ότι θα βγάλουν περισσότερα χρήματα. Οι επιδόσεις των υποψηφίων γίνονται όλο και χειρότερες στα Μαθηματικά, συνεπώς αυτό αποτελεί αντικίνητρο για την επιλογή των Οικονομικών. Τα αντιμετωπίζουν, όμως, ως το αναγκαίο κακό, προκειμένου να προσεγγίσουν το όνειρό τους. Μην τα αδικούμε. Μεγαλώνουν σε ένα κόσμο που έχει, ως μοναδική αξία το χρήμα. Πώς να κατηγορήσεις τα παιδιά για την επιλογή τους; Απλά ακολουθούν το ρεύμα της εποχής. Και πάλι βρισκόμαστε πίσω από την Ευρώπη. Στην Ελλάδα σπουδάζουν Διοίκηση Επιχειρήσεων και Νομική το 20,66% των φοιτητών, τη στιγμή που ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι 21,92%. Πρόκειται, δηλαδή για διεθνή τάση και όχι μόνο ελληνική.

Στις προηγμένες χώρες οι νέοι αποφεύγουν να σπουδάσουν μηχανικοί, μαθηματικά και φυσική διότι οι σπουδές είναι δύσκολες και τα χρήματα που προσδοκούν να κερδίσουν είναι απλά καλά. Βλέπουμε σε χώρες όπως η Ηνωμένες Πολιτείες να εγκαταλείπουν αυτές τις σπουδές για τη Διοίκηση Επιχειρήσεων, που υπόσχεται πολύ περισσότερα χρήματα. Υπάρχει, όμως, διεθνώς μεγάλη ανάγκη για επιστήμονες στην περιοχή των STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά), που θα συμβάλουν στην εξέλιξη της τεχνολογίας, που έχει γίνει η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας.

Ο συνολικός αριθμός των υποψηφίων είχε τη μέγιστη τιμή του στους 93.389 υποψηφίους το 2007. Μέχρι το 2011 ήταν στις 85.600 και δέκα χρόνια μετά το 2021 οι υποψήφιοι μειώθηκαν στις 74.329. Μείωση κατά 11.271. Βέβαια τα τελευταία χρόνια είχαμε αύξηση των υποψηφίων που επιλέγουν τα ΕΠΑΛ, αλλά παραμένουν λιγότεροι από το 2011. Τότε οι υποψήφιοι από ΕΠΑΛ ήταν 17.634 και το 2021 ήταν 16.655. Άρα μέσα σε μία δεκαετία έχουμε 12.250 παιδιά λιγότερα. Το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι τόσο πρόσφατο, όσο πιστεύουμε. Είχε ήδη ξεκινήσει πολύ πριν την οικονομική κρίση, αφού τα παιδιά που εξετάστηκαν το 2021 στις Πανελλαδικές γεννήθηκαν το 2003, όταν ήμασταν μέσα στην καλή χαρά ως κοινωνία.