Δύο νέες εκδόσεις παρουσίασε το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος. Πρόκειται για το βιβλίο της σειράς «Τεκμήρια από το Ιστορικό Αρχείο» με τίτλο «Πτυχές της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα, 1922-1930» και τον συλλογικό τόμο με τίτλο: «Η κρίση του 1929 και η Ελλάδα: Οικονομικές, πολιτικές και θεσμικές όψεις».
Δύο νέες εκδόσεις παρουσίασε το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος. Πρόκειται για το τρίτο κατά σειρά βιβλίο της σειράς «Τεκμήρια από το Ιστορικό Αρχείο» με τίτλο «Πτυχές της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα, 1922-1930» και τον συλλογικό τόμο με τίτλο: «Η κρίση του 1929 και η Ελλάδα: Οικονομικές, πολιτικές και θεσμικές όψεις» σε επιμέλεια Ανδρέα Κακριδή και Σωτήρη Ριζά.
Πτυχές της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα, 1922-1930
Στο Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία ιδρύθηκε το 1928, απόκεινται τεκμήρια για το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, εξαιτίας του μετέπειτα Διοικητή της Τράπεζας Εμμανουήλ Τσουδερού, ο οποίος είχε ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα και δώρισε το προσωπικό του αρχείο στο Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας.
Η ιστορικός Λένα Κορμά, αναδιφώντας σε αυτό το αρχείο, σταχυολόγησε τεκμήρια από την αποστολή Νάνσεν, το 1922, έως τις παραμονές της διάλυσης της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), το 1930, οριοθετώντας έναν καμβά που της επέτρεψε να αναπαραστήσει σε αδρές γραμμές την ιστορία της προσφυγικής αποκατάστασης του Μεσοπολέμου.
Έμφαση δόθηκε σε πτυχές που αφορούν το έργο των κρατικών υπηρεσιών, του Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων και της ίδιας της ΕΑΠ. Αξιοποιώντας τα εμπιστευτικά (τότε) πρακτικά από τις συνεδριάσεις της Δημοσιονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών, παρακολούθησε τις συζητήσεις των ξένων εκπροσώπων της ΕΑΠ και της ελληνικής κυβέρνησης που προσέρχονταν κάθε τρεις μήνες στη Γενεύη για να εκθέσουν την πρόοδο των εργασιών τους.
Λιγότερο ζωντανή, αλλά εξίσου εύγλωττη είναι η, αδημοσίευτη μέχρι τώρα, συλλογή στατιστικών πινάκων που συνέταξε, ως μέλος της ΕΑΠ, ο Α. Πάλλης, η οποία αποτυπώνει το μέγεθος της πρόκλησης και τις ποικίλες επιχειρησιακές διαστάσεις του εγχειρήματος της προσφυγικής αποκατάστασης.
Η εισαγωγή της Λένας Κορμά συνθέτει αυτά και άλλα επιμέρους τεκμήρια, προσφέροντας μια γλαφυρή ερμηνεία της ιστορίας που κρύβεται πίσω τους.
Η Κρίση του 1929 και η Ελλάδα: Οικονομικές, πολιτικές και θεσμικές όψεις
Η κρίση του 2008 προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον για την προηγούμενη μεγάλη κρίση της παγκόσμιας οικονομίας, εκείνη του 1929. Στις θεματικές των σχετικών ερευνητικών προσπαθειών είχαν προτεραιότητα οι οικονομικές όψεις της κρίσης του Μεσοπολέμου. Εντούτοις, σταδιακά το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε και στις άλλες συνέπειες της κρίσης – πολιτικές, κοινωνικές και διπλωματικές – και οι πιο σύνθετες προσεγγίσεις της ίδιας και των επιπτώσεών της απόκτησαν μεγαλύτερη αξία. Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του τόμου είναι ότι οι συντελεστές του προέρχονται από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους και δεν εξετάζουν την κρίση του 1929 μόνο από διαφορετικές οπτικές γωνίες, αλλά και με διαφορετικά μεθοδολογικά εργαλεία – συνδυάζοντας την αρχειακή έρευνα με περισσότερο ποσοτικές ή θεωρητικές προσεγγίσεις.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο καλύπτονται θέματα οικονομίας και οικονομικής πολιτικής. Εδώ γράφουν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Σωκράτης Πετμεζάς, ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Χριστοδουλάκης και ο ένας εκ των δύο επιμελητών του τόμου και επιστημονικός υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου της Τράπεζας της Ελλάδος Ανδρέας Κακριδής.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο σε διεθνείς διαστάσεις της κρίσης, για τις οποίες γράφουν η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Κωνσταντίνα Μπότσιου, η διευθύντρια ερευνών του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Αικατερίνη Μπρέγιαννη και ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μανόλης Κούμας.
Το τρίτο μέρος του βιβλίου πραγματεύεται πολιτικές και θεσμικές όψεις της κρίσης του 1929 στην Ελλάδα. Σε αυτό γράφουν ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Σπύρος Βλαχόπουλος, η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Ζηνοβία Λιαλιούτη και ο έτερος των επιμελητών του τόμου και διευθύνων του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Σωτήρης Ριζάς.
Το νήμα που συνδέει τις συμβολές στον τόμο αυτό είναι η διαπίστωση ότι η οικονομική κρίση σήμανε αλλαγή του παραδείγματος της οικονομικής πολιτικής προς τον προστατευτισμό και τον οικονομικό εθνικισμό, αλλά και κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση με αρνητικές συνέπειες για τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς. Αυτό που μπορεί να σημειωθεί είναι ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη με την κρίση του 2008. Οι δημοκρατικοί θεσμοί άντεξαν τις πιέσεις που προκάλεσε η κρίση και το σύστημα της ανοικτής οικονομίας και των ελεύθερων συναλλαγών επιβίωσε. Δεν θα ήταν αβάσιμο να υποτεθεί ότι οι διαμορφωτές της πολιτικής, κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, έλαβαν υπόψη τους τις εμπειρίες της κρίσης του Μεσοπολέμου.
Και τα δύο βιβλία διατίθενται στα βιβλιοπωλεία.