Το μιούζικαλ «Φτηνά τσιγάρα» σε μουσική Παναγιώτη Καλαντζόπουλου και λιμπρέτο Πέτρου Βουνισέα έρχεται μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Κωνσταντίνου Ρήγου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από τις 16 Φεβρουαρίου και για 23 παραστάσεις [λεωφ. Συγγρού 364, Καλλιθέα].
Το μιούζικαλ «Φτηνά τσιγάρα» σε μουσική Παναγιώτη Καλαντζόπουλου και λιμπρέτο Πέτρου Βουνισέα έρχεται μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Κωνσταντίνου Ρήγου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από τις 16 Φεβρουαρίου. Θα ακολουθήσουν παραστάσεις στις 17, 18, 19, 20, 23, 24, 25, 26, 27 Φεβρουαρίου και 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13 Μαρτίου 2022 στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. [λεωφ. Συγγρού 364, Καλλιθέα].
Ο συνθέτης Παναγιώτης Καλαντζόπουλος προσθέτει 16 νέα τραγούδια στην αρχική παρτιτούρα της ταινίας ενώ η ατμοσφαιρική σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ρήγου αποδίδει τον αισθησιακό πυρήνα αυτής της sui generis ταινίας περιπλάνησης με στοιχεία φιλμ νουάρ, μέσω μιας δεξιοτεχνικής χρήσης του χώρου, που συμπυκνώνει τις τοποθεσίες του πρωτότυπου σεναρίου γύρω από ένα πολυμορφικό, παραισθησιογόνο lounge. Τους στίχους των τραγουδιών υπογράφουν οι Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, Πέτρος Βουνισέας, Μιχάλης Γκανάς και Ελένη Ζιώγα.
Φόρος τιμής στο κέντρο της Αθήνας και στον ανεκπλήρωτο έρωτα
Γυρισμένη μέσα σε είκοσι τρεις ημέρες του Αυγούστου του 1999 με φόντο την έρημη Αθήνα, η δεύτερη κινηματογραφική ταινία του Ρένου Χαραλαμπίδη φέρνει στο μυαλό έναν «τζαζ αυτοσχεδιασμό». Ο Χαραλαμπίδης έγραψε το σενάριο της ταινίας καθώς ταξίδευε, εμπνευσμένος από τη συνάντησή του με τον μπιτ συγγραφέα Πωλ Μπόουλς, τις πλαστικές σακούλες με τα χρυσόψαρα που απλώνονταν σαν γιρλάντες στις λαϊκές αγορές της Ταγγέρης και τις ταινίες του Τζιμ Τζάρμους.
Οι ήρωές του ερωτεύονται, βρίζουν, φιλοσοφούν, διεκδικούν τον ρομαντισμό και ικανοποιούνται με τα ελάχιστα, καπνίζοντας πάντα φτηνά τσιγάρα. Η ταινία, ένας φόρος τιμής στο κέντρο της Αθήνας και στον ανεκπλήρωτο έρωτα, σημάδεψε την έναρξη της δεκαετίας του 2000 χάρη στον αστικό ρομαντισμό και τη νυχτερινή, νεανική της αισθητική.
Η ταινία δεν είχε πει την τελευταία της λέξη
Μια ταινία «ανδρικού ρομαντισμού», σύμφωνα με τον συνθέτη Παναγιώτη Καλαντζόπουλο, τα «Φτηνά τσιγάρα» προβλήθηκαν σε άδειες αίθουσες από το φθινόπωρο του 2000 στον κινηματογράφο «Απόλλων» στην οδό Σταδίου, λαμβάνοντας κυρίως κακές κριτικές. «Τα Φτηνά τσιγάρα, που μου δίνουν όλες αυτές τις πολύ μεγάλες χαρές, είναι η ταινία μου που μου έχει δώσει και τις μεγαλύτερες θλίψεις. Έχασα την πίστη μου. Με συνέτριψε όλο αυτό. Τι να κάνεις δηλαδή όταν προβάλλεις μια ταινία και πάει άπατη; Έπεσα, μου κόπηκαν τα φτερά. Σκέφτηκα ότι η ταινία ήταν ένα προσωπικό μου καπρίτσιο, μία προσωπική μου τρέλα. Και ότι απέτυχα στους στόχους μου», λέει ο σκηνοθέτης της, Ρένος Χαραλαμπίδης. Ωστόσο, η ταινία δεν είχε πει την τελευταία της λέξη. Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια από την παταγώδη εμπορική αποτυχία της ώστε να κερδίσει σταδιακά ένα μεγαλύτερο κοινό, αρχικά χάρη στο βίντεο και κατόπιν στο διαδίκτυο. «Έρχονταν στο δρόμο», θυμάται ο Ρένος Χαραλαμπίδης, «έχοντας δει την ταινία προφανώς από βιντεοκλάμπ και μου μιλούσαν. Και με το YouTube, το όλο πράγμα εκτινάχτηκε!».
Αποχαιρετιστήριο άσμα, σε μια Αθήνα που δεν υπάρχει πια
Τα «Φτηνά τσιγάρα», πλέον, μετρούν εκατομμύρια views και αποθεώνονται· κάθε προβολή τους σε θερινό σινεμά δημιουργεί το αδιαχώρητο, ενώ οι ατάκες τους έγιναν κλασικές και συνθήματα στους τοίχους -«Η ζωή ξέρει. Κι εγώ την εμπιστεύομαι». Ξεχωριστή θέση απέκτησε στις δισκοθήκες και το εξαιρετικό σάουντρακ που συνέθεσε ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος με τα υπέροχα τραγούδια «Summertime in Prague» και «Λευκό μου γιασεμί» ερμηνευμένα από την Έλλη Πασπαλά. Τα «Φτηνά τσιγάρα» μοιάζουν σήμερα σαν ένα αποχαιρετιστήριο άσμα σε μια Αθήνα που δεν υπάρχει πια και αποτελούν σημαντικό δείγμα γραφής ενός ιδιαίτερου δημιουργού.
«Όταν έχω αυτόν τον ξαφνικό πόθο να πετάξω, και δεν έχω πού να πετάξω, κρύβομαι στη συλλογή μου. Γεμάτη καφέδες, μποξέρ, χορευτές. Τυχαία αγγίγματα, βρισιές. Τρυφερούς παρανόμους, στοές, συναντήσεις, κραυγές. Σιωπές, χωρισμούς, λόγια, λόγια, λόγια».
Παράσταση που κρατάει ακέραιο τον καλλιτεχνικό πυρήνα της ταινίας
Φεβρουάριος 2022. Είκοσι δύο καλοκαίρια μετά, η ταινία μετατρέπεται σε μιούζικαλ και ζωντανεύει στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. «Τα “Φτηνά τσιγάρα”, που συνεχίζουν τη συνάντησή τους με τις νέες γενιές, τώρα διασταυρώνονται με την πολυσύνθετη τέχνη του μουσικού θεάτρου, σε μια παράσταση που κρατάει ακέραιο τον καλλιτεχνικό πυρήνα της ταινίας. Η τιμή τού να εμπνέει δημιουργικά μια ταινία μου καταξιωμένους καλλιτέχνες άλλων τεχνών γίνεται ακόμα μεγαλύτερη, αναλογιζόμενος το καλλιτεχνικό κύρος του Οργανισμού αλλά και το ότι για πρώτη φορά ταινία του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου διασκευάζεται για την ΕΛΣ. Στο προσωπικό μου σύμπαν, η μεταφορά του φιλμ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ ταυτίζεται με το θαύμα της αρχής. Σαν μια απροσδόκητη καλλιτεχνική γέννηση. Εξάλλου, η μεγαλύτερη χαρά στη ζωή είναι να αρχίζεις», σημειώνει ο Ρένος Χαραλαμπίδης.
Καθοριστική για το εγχείρημα, η ζωντανή παρουσία του σκηνοθέτη-σεναριογράφου της ταινίας Ρένου Χαραλαμπίδη στον ρόλο του επί σκηνής αφηγητή, συμπυκνώνει το αισθητικό στίγμα μιας παράστασης που διεξάγεται εν είδει «φλας μπακ» ανάμεσα σε δύο χρονικές ζώνες: Ο κεντρικός χαρακτήρας του αθηναϊκού flâneur -που ενσάρκωνε ο Χαραλαμπίδης στην πρωτότυπη ταινία, μοιράζεται εδώ ανάμεσα στον παροντικό και τον παρελθοντικό εαυτό του, ρίχνοντας ένα βλέμμα νοσταλγικό αλλά και κριτικό στην καθοριστική, για τον ήρωα και για την πόλη, μετάβαση τόσο από τη νωχελική μετεφηβεία στην ωριμότητα όσο και από τον 20ό στον 21ο αιώνα.
Στη μουσικοθεατρική προσαρμογή, ο συνθέτης Παναγιώτης Καλαντζόπουλος έδωσε προνομιακή θέση στα τραγούδια και τη μουσική από την κινηματογραφική ταινία.
Ο συγγραφέας Πέτρος Βουνισέας υπογράφει το λιμπρέτο του νέου μιούζικαλ. Στη διασκευή του, οι ατάκες και οι αυθεντικοί χαρακτήρες της ταινίας έχουν μείνει ανέπαφοι.
Τη σκηνοθεσία, την κινησιολογία και το σκηνικό υπογράφει ο Διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνος Ρήγος, ο οποίος επιστρέφει στην Εναλλακτική Σκηνή πέντε χρόνια μετά τη σαρωτική επιτυχία του μιούζικαλ «Ερωτόκριτος». «Σαν μια τζούρα τσιγάρου, η ταινία ανάβει και σβήνει και μαζί της ανάβουν και σβήνουν πρόσωπα, αισθήσεις, συμβάντα. Ένας μικρός νυχτερινός περίπατος σε μια μεγάλη πόλη γίνεται η αφορμή για μια ταινία-σύμβολο, λίγο πριν το πέρασμα στον 21ο αιώνα. Χαρακτήρες θεατρικοί αλλά και κινηματογραφικοί θα συναντηθούν σε αυτό το group therapy lounge μιούζικαλ με σκοπό να αναμετρηθούν με τις αγωνίες τους αλλά και τις απόψεις για τη ζωή, τις σχέσεις και το αύριο. Η παράσταση, χωρισμένη σε 34 σκηνές και δύο επίπεδα, ξεκινά στο μέλλον. Είκοσι δύο χρόνια μετά, όταν ο Νίκος, ήρωας της ταινίας, πλέον ζει στην κάψουλα της μνήμης του (εκεί όπου τα πράγματα μοιάζουν απλά, αλλά δεν είναι και τόσο), θα αναμετρηθεί με τον νεότερο διαφορετικό εαυτό του, θα ξανασυναντήσει τη Σοφία και η διαδρομή θα ξεκινήσει από την αρχή. Οι υπόλοιποι ήρωες θα ζωντανέψουν σαν σε μια παρτίδα σκάκι και θα αναμετρηθούν με τους εαυτούς τους, τους απέναντι αλλά και τη συλλογική μας μνήμη πάνω στην ταινία. Οι εμβληματικές φράσεις της ταινίας θα εξελιχθούν στα 19 τραγούδια της παράστασης και θα λειτουργήσουν σαν όχημα στοχασμού, αναζήτησης αλλά και χιουμοριστικής διάθεσης, εξελίσσοντας τους χαρακτήρες και προσθέτοντάς τους τον προβληματισμό του σήμερα. Η ζωή ξέρει και εγώ την εμπιστεύομαι», σημειώνει ο Κωνσταντίνος Ρήγος.
Τα κοστούμια υπογράφει ο σχεδιαστής μόδας Απόστολος Μητρόπουλος και τους φωτισμούς ο Περικλής Μαθιέλλης.
Τους ρόλους ερμηνεύει ένα πολυσυλλεκτικό καστ ταλαντούχων ηθοποιών-τραγουδιστών με πείρα σε ολόκληρο το ευρύ φάσμα του χώρου του θεάματος: Τάκης Βαμβακίδης, Αθηνά Βρούβα, Πάρις Θωμόπουλος, Idra Kayne, Σοφία Κουρτίδου, Θάνος Λέκκας, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Δημήτρης Ναλμπάντης, Χριστίνα Στεφανίδη, Ίαν Στρατής και Ρένος Χαραλαμπίδης, συνοδευόμενοι από ένα σύνολο κορυφαίων μουσικών: Σταύρος Λάντσιας (πιάνο), Ανδρέας Πολυζωγόπουλος (τρομπέτα), Χρήστος Ραφαηλίδης (βιμπράφωνο), Γιώργος Παλαμιώτης (ηλεκτρικό μπάσο), Θανάσης Τσακιράκης / Χρήστος Βίγκος (ντραμς, κρουστά), Παναγιώτης Καλαντζόπουλος (κιθάρες, γιουκαλίλι).