Του Ναπολέοντος Μαραβέγια, Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο ΕΚΠΑ, πρώην υπουργού
Naftemporiki Society
«ΛΟΓΟΣ, δυνάστης μέγας εστίν», δηλαδή ο λόγος έχει μεγάλη δύναμη, έγραφε ο Γοργίας στο «Ελένης Εγκώμιον» και έχει απόλυτο δίκιο. Πράγματι μπορεί ο λόγος, γραπτός ή προφορικός, παρότι δεν έχει υλική υπόσταση, να προκαλέσει ή να αποτρέψει πράξεις και γεγονότα τεράστιας σημασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, ο λόγος της προέδρου της ΕΚΤ, ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικό φαινόμενο και ότι δεν χρειάζεται άμεσος περιορισμός της ποσοτικής χαλάρωσης ούτε αύξηση των επιτοκίων, μπορεί πράγματι να συγκρατήσει τον επελαύνοντα πληθωρισμό, αποτρέποντας τις πληθωριστικές προσδοκίες. Όμως, ο λόγος για να έχει αποτελέσματα πρέπει να πείθει.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, ούτε στην ίδια την ΕΚΤ υπάρχει ομοφωνία, ούτε, ακόμη περισσότερο, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Εδώ, ο λόγος είναι αντίθετος. Υποστηρίζεται ότι ο πληθωρισμός θα έχει μεγάλη διάρκεια και ότι χρειάζεται άμεσα μείωση της ποσοτικής χαλάρωσης και αύξηση των επιτοκίων. Όταν οι δύο σημαντικότεροι παγκοσμίως χρηματοπιστωτικοί θεσμοί διαφωνούν, προφανώς προκαλείται σύγχυση στις αγορές και αυξάνεται η ευαισθησία τους. Η εμπιστοσύνη, που αποτελεί το θεμέλιο των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, κλονίζεται. Ο λόγος χάνει την ισχύ του.
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ πραγματικότητα επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Από την πλήρως αισιόδοξη μέχρι την πλήρως απαισιόδοξη. Ας αρχίσουμε από την αισιόδοξη ερμηνεία της ΕΚΤ που θεωρεί ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικό φαινόμενο, το οποίο οφείλεται στην ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Οι αλυσίδες εφοδιασμού έχουν διασπασθεί, λόγω του κορονοϊού και χρειάζεται κάποιος χρόνος να αποκατασταθούν, ενώ η ζήτηση λόγω του ανοίγματος της οικονομίας αυξήθηκε απότομα, ιδιαίτερα για ενέργεια, βασικά αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών τους. Σύντομα θα αποκατασταθεί η ισορροπία και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς οι αυξήσεις των μισθών δεν ξεπερνούν την αύξηση της παραγωγικότητας, ώστε να συντηρηθεί ο πληθωρισμός. Συνεπώς, δεν χρειάζονται άμεσα μέτρα περιορισμού ποσοτικής χαλάρωσης και αύξηση επιτοκίων, πράγμα που αντί να συμβάλει θα αποδυναμώσει την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Η ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ερμηνεία του φαινομένου ισχυρίζεται ότι ο πληθωρισμός ξεκίνησε πράγματι ως πληθωρισμός ζήτησης, λόγω ανισορροπίας στις αγορές. Η ζήτηση αυξήθηκε υπερβολικά, όχι μόνο από την αναβληθείσα κατανάλωση, λόγω καραντίνας, αλλά και λόγω της υπερβολικής χαλάρωσης, τόσο της νομισματικής όσο και της δημοσιονομικής πολιτικής. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας και των άλλων βασικών προϊόντων και πρώτων υλών αυξάνει συνεχώς το κόστος παραγωγής όλων σχεδόν των προϊόντων και υπηρεσιών. Σε κλάδους που δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός μπορεί να μετακυλισθεί το αυξανόμενο κόστος στις τιμές και να αυξηθεί συνολικά το επίπεδο των τιμών. Αυτό θα προκαλέσει αιτήματα αύξησης των αμοιβών, με αποτέλεσμα να αυξηθεί και το κόστος εργασίας περισσότερο από την παραγωγικότητα και τελικά να τροφοδοτηθεί ο γνωστός φαύλος κύκλος αύξησης τιμών-μισθών.
ΣΕ ΚΛΑΔΟΥΣ που λειτουργεί ο ανταγωνισμός, η αύξηση του κόστους δεν μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση τιμών και συνεπώς αρκετές επιχειρήσεις (λιγότερο αποτελεσματικές) θα κλείσουν και θα αυξηθεί η ανεργία. Έτσι, μπορεί η κατάσταση να θυμίσει τη δεκαετία του ’70 με το γνωστό φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού (πληθωρισμός και ανεργία ταυτόχρονα). Για να μη συμβούν όλα αυτά, χρειάζεται άμεσα περιορισμός της ποσοτικής χαλάρωσης και αύξηση επιτοκίων, ακόμη και αν επιβραδυνθεί η ανάπτυξη.
ΑΥΤΗ τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για την αισιόδοξη ή την απαισιόδοξη ερμηνεία ή ίσως για μια ενδιάμεση κατάσταση.