Έφυγε απόψε από τη ζωή, σε ηλικία 87 ετών, ο Αλέκος Φασιανός. Ο εμβληματικός ζωγράφος, που σφράγισε με το έργο του την εποχή του, αντιμετώπιζε τα τελευταία χρόνια προβλήματα υγείας.
Έφυγε απόψε από τη ζωή, σε ηλικία 87 ετών, ο Αλέκος Φασιανός. Ο εμβληματικός ζωγράφος, που σφράγισε με το έργο του την εποχή του, αντιμετώπιζε τα τελευταία χρόνια προβλήματα υγείας.
Ο Αλέκος Φασιανός άφησε την τελευταία του πνοή σπίτι του, έχοντας στο πλευρό του τη σύζυγό του Μαρίζα και τα δύο τους παιδιά. Η ημερομηνία της κηδείας του δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί.
Ο Αλέκος Φασιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1955-1960) με τον Γιάννη Μόραλη. Λίγο μετά την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1960, γκαλερί Α23), πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Βeaux-Αrts, κοντά στους Clairin και Dayez (1962-64). Τελικά εγκαταστάθηκε πιο μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε επί 35 χρόνια, κρατώντας πάντως μια στενή και τακτική σχέση με την Ελλάδα.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του διαμορφώθηκαν βαθμιαία, στη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι, όπου είχε την ευκαιρία να εξοικειωθεί, μεταξύ άλλων, με τις μοντέρνες τάσεις της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του, δεν συντάχθηκε εμφανώς με τα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής. Παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και στις ελληνικές καταβολές του, διατηρώντας μέχρι τέλους το σεβασμό του για κάποια διδάγματα της γενιάς του 30, την αγάπη του για την ελληνική τέχνη (αρχαία, βυζαντινή, λαϊκή), και τους ισχυρούς δεσμούς του με τη βιωμένη εμπειρία του ελληνικού χώρου.
Στα θέματά του κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζεται σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και εννιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά. Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά) όσο και εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μια οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.
Έχει ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Aragon, Apollinaire κ.ά.). Έχει επίσης σχεδιάσει αφίσες και γραμματόσημα. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων. Επίσης έχει εκδόσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d'Honneur (Officier des Lettres et des Arts).
Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 70 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού. Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν - Μπάντεν 1985, κ. ά.).
Συλλυπητήρια μηνύματα
Δήλωση της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου
Αποχαιρετούμε σήμερα έναν ζωγράφο από τους πλέον αναγνωρίσιμους, ξεχωριστούς, οικείους και αγαπητούς της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, έναν αυθεντικό δημιουργό που έχτισε έναν εντελώς δικό του, προσωπικό κόσμο. Το έργο του, γεμάτο σφρίγος και ζωντάνια, εποικισμένο με χαρακτηριστικές μορφές ζωγραφισμένες σε ηρωική κλίμακα, συναιρώντας επιρροές από την αρχαιοελληνική τέχνη, τη λαϊκή παράδοση, τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, αποπνέει μια ιδιαίτερη αίσθηση της ελληνικότητας και καταφέρνει, με την αλήθεια του, να καταστήσει οικουμενικό το τοπικό, κατακτώντας τη διεθνή αναγνώριση. Εκφράζω τη βαθιά μου λύπη για την απώλεια του Αλέκου Φασιανού, και τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του.
Μητσοτάκης: Ο Α. Φασιανός σφράγισε για δεκαετίες μία αισθητική που γεννούσε γνήσιο και πλούσιο συναίσθημα
«Η Ελλάδα δεν έχει πια μαζί της έναν μεγάλο καλλιτέχνη που χάρισε απλόχερα χρώμα στην καθημερινότητά της. Έναν ζωγράφο, αληθινό ποιητή. Όχι μόνο γιατί ο Αλέκος Φασιανός έγραφε ο ίδιος ποιήματα και πεζά. Αλλά κυρίως γιατί με τον χρωστήρα του ισορροπούσε πάντα ανάμεσα στον ρεαλισμό και την αφαίρεση. Στις απλές και τις ονειρικές στιγμές. Στην πραγματικότητα και τον μύθο. Σφράγισε, έτσι, για δεκαετίες μία αισθητική που γεννούσε γνήσιο και πλούσιο συναίσθημα» δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης για την απώλεια του Αλέκου Φασιανού.
«Είχα την τιμή να τον γνωρίζω προσωπικά, όπως και την αγαπημένη του Μαρίζα. Στις περισσότερες δημιουργίες του πρωταγωνιστούσε ο άνθρωπος. Όπως και στη σκέψη του. Πριν από λίγο καιρό, άλλωστε, με αφορμή την πανδημία, μάς καλούσε να την αντιμετωπίσουμε με "αλληλεγγύη, αγάπη και Παιδεία". Και να απαντήσουμε στις δυσκολίες φέρνοντας οι ίδιοι "τον παράδεισο μέσα μας και στον χώρο μας". Ακριβώς όπως και εκείνος είχε επιλέξει να είναι λιτός, προσηνής, ευαίσθητος και υπεύθυνος» αναφέρει.
Ο πρωθυπουργός σημειώνει ότι ο Αλέκος Φασιανός μάς αφήνει πολύτιμη κληρονομιά το έργο του στη ζωγραφική, στη σκηνογραφία, στην εικονογράφηση. «Σε αυτό, όμως, δεν κατατάσσονται μόνο οι ελεύθερες φιγούρες και τα έντονα χρώματα που προσέφερε στο σύγχρονο πολιτισμό μας. Αλλά και ο δυναμισμός που έκρυβε ο γαλήνιος χαρακτήρας, η σωστή κρίση και η υποδειγματική συμπεριφορά του. Γιατί ως ζωγράφος ο Φασιανός έκανε ό,τι και ως άνθρωπος: εστιάζοντας στη μορφή, προσέγγιζε πάντα την ψυχή» προσθέτει.
«Μαζί με όλους τους Έλληνες αποχαιρετώ έναν φίλο. Και μοιράζομαι τη μεγάλη θλίψη με την σύζυγο, τα δύο παιδιά του και όλους τους δικούς του ανθρώπους» καταλήγει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Συλλυπητήριο μήνυμα της ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, μόλις πληροφορήθηκε την απώλεια του Αλέκου Φασιανού, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ολόκληρο το έργο του Αλέκου Φασιανού, τα χρώματα που γέμισαν τους καμβάδες του, οι «επίπεδες», αλλά πολυδιάστατες μορφές που κυριαρχούν στους πίνακές του, αποπνέουν Ελλάδα. Από τα πρώτα του βήματα, στο εικαστικό του έργο, αλλά και στη δουλειά του για το θέατρο, ο Φασιανός δεν άφησε ρεύματα και επιρροές να αλλοιώσουν τα βασικά, προσωπικά, χαρακτηριστικά του. Είναι από τους κορυφαίους σύγχρονους δημιουργούς της ελληνικότητας στη ζωγραφική. Οι ρίζες του προέρχονται από την παραδοσιακή τέχνη, η τεχνική του από τις σπουδές του δίπλα στον Γιάννη Μόραλη και στη συνέχεια στη Γαλλία, όπου έζησε για μεγάλο διάστημα. Στις μορφές του αναγνωρίζεις τα κυκλαδικά ειδώλια, τα αρχαία ελληνικά αγγεία, τις βυζαντινές εικόνες. Η τέχνη του Αλέκου Φασιανού είναι ταυτόχρονα λαϊκή και υψηλή, γι αυτό και συνεχίζει να είναι από τους πλέον αναγνωρίσιμους, αναγνωρισμένους και αγαπητούς καλλιτέχνες. Ο Αλέκος ήταν αγαπημένος φίλος από του Παπάγου και την Τζια. Δεν ξεχνώ τις μακρές συζητήσεις μας με τον ίδιο και την μητέρα του, διαπρεπή φιλόλογο, η οποία τον δίδαξε την ελληνική τέχνη για την αξία των αυτόραφων ενδυμάτων, το χρώμα στα αρχαία αγάλματα και την μοναδικότητα του αρχαίου δράματος. Στη Τζια, ψάρεμα στις Τρεις Αμμουδιές με τον Τσαρούχη, τον Χάρο, τον Στεφάνου. Μνήμες που δεν θα σβήσουν ποτέ. Κι όταν οι πόροι για την ανασκαφή στην Καρθαία ήταν λιγοστοί, ο Αλέκος πουλούσε πίνακες του και κάλυπτε τις ανάγκες του εργοταξίου μας. Στην Μαρίζα, την Βικτωρία και το Νίκο, που τόσο πολύ αγάπησε, εκφράζω τη βαθειά μου θλίψη. Πέρα από την καλλιτεχνική του παρακαταθήκη ο Αλέκος τους χάρισε την καλοσύνη, την ευγένειά του, την απλότητα και την λιτότητά του, την παιδεία του και το χιούμορ του. Δε θα τον ξεχάσουμε ποτέ.
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ο Αλέκος Φασιανός σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η ανθρωποκεντρική του προσέγγιση σε συνδυασμό με την ξεκάθαρη ελληνικότητα της τέχνης του τον καταξίωσε καλλιτεχνικά διεθνώς και παράλληλα τον κατέστησε εξαιρετικά δημοφιλή μεταξύ όλων των Ελλήνων. Όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος, 'εκφράζω τον άνθρωπο του σήμερα ο οποίος φέρει τη μνήμη όλων όσων προηγήθηκαν.' Ο Φασιανός, μέσα από την θεματική του, αλλά και το εύρος της δράσης του συνέβαλε στο να κάνει την εικαστική τέχνη πιο οικεία. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια του.»
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων
Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, δήλωσε τα εξής, με αφορμή την απώλεια του Αλέκου Φασιανού:
«Γεννημένος ζωγράφος, ο Αλέκος Φασιανός μας εμύησε στην ξεχωριστή του τέχνη και γέμισε τη ματιά μας με φως, χρώμα και κάθε πτυχή του ελληνικού πολιτισμού από τη μυθολογία, μέχρι το σήμερα, που το έπλασε και αυτό μυθικά.
Τον αποχαιρετούμε ευγνώμονες για την αισθητική αγωγή που μας δίδαξε και για τα έργα του “όλα ωραία και μεγάλα φωτισμένα” που δεν θα πάψουμε να απολαμβάνουμε».
Νίκος Δένδιας: Ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας εμβληματικός Έλληνας ζωγράφος
Ειλικρινή συλλυπητήρια για τον θάνατο του Αλέκου Φασιανού εκφράζει στους οικείους του, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας. «Ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας εμβληματικός Έλληνας ζωγράφος, ο οποίος υπηρέτησε επίσης τις Τέχνες και τον Πολιτισμό της χώρας μας σε όλες σχεδόν τις μορφές τους» επισημαίνει σε ανάρτησή του στο Twitter ο Νίκος Δένδιας.
Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης: Η Ελλάδα σήμερα είναι φτωχότερη
Συλλυπητήρια για τον θάνατο του Αλέκου Φασιανού εκφράζει στην οικογένειά του, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης: «Η Ελλάδα σήμερα είναι φτωχότερη. Ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας κορυφαίος δημιουργός που αφήνει πίσω του ένα τεράστιο καλλιτεχνικό έργο» επισημαίνει σε ανάρτησή του στο Twitter ο Μ. Βαρβιτσιώτης.
Στην ανάρτησή του, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών παραθέτει φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη που φιλοτέχνησε ο μεγάλος ζωγράφος.
Ανάρτηση Προέδρου ΠΑΣΟΚ και Κινήματος Αλλαγής, Νίκου Ανδρουλάκη
Χθες το βράδυ, έφυγε από κοντά μας ο Αλέκος Φασιανός, ένας παγκόσμιας ακτινοβολίας Έλληνας καλλιτέχνης που αποτύπωσε με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο το ελληνικό καλοκαίρι. Οι αιθέριες μορφές του, το Αιγαίο, η δική του εντύπωση για την ελληνική γη, την οποία βίωσε βαθιά, όπως ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά. Η ζωή του έγινε απόδειξη ότι η τέχνη θα αντηχεί σε όλο τον κόσμο, επειδή η αλήθεια της είναι μοναδική και αμίμητη.
Συλλυπητήρια στους οικείους του.
Δήλωση της Σίας Αναγνωστοπούλου, τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
Τα έργα του Αλέκου Φασιανού είχαν την οικειότητα και την ταυτότητα του δημιουργού τους. Δεν λαθέψαμε ποτέ να τα αναγνωρίσουμε και να τα συνδέσουμε με το ονοματεπώνυμο του. Σπουδαίο πράγμα για έναν καλλιτέχνη αυτό, όταν το κατορθώνει. Από τις πρώτες του συνθέσεις με τις έντονες μορφές και τις φανταχτερές φορεσιές, μέχρι τα μετέπειτα έργα του που φτιάχτηκαν από το χαρακτηριστικό του ύφος το γεμάτο από κίνηση , φτερά, ελεύθερα σώματα, έκανε μια σπάνια και διαρκή σπουδή στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Αγαπήσαμε τα ποδήλατα του, τα ερωτευμένα ζευγάρια του, τις ενδυματολογικές επιλογές τους. Είχαν κοσμήσει εξώφυλλα βιβλίων που αγαπήσαμε, είχαν γίνει αφίσες θεατρικών έργων που είδαμε. Η είδηση του θανάτου του έρχεται σε αυτή τη χρονική στιγμή, που έχουμε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να μας εμπνέουν οι εμβληματικοί άνθρωποι της τέχνης. Αντίο Αλέκο Φασιανέ, μένουμε πίσω με σεβασμό στο τεράστιο έργο σου.
Δήλωση του αν. Τομεάρχη Πολιτισμού, Πάνου Σκουρολιάκου
Αποχαιρετούμε τον εξαίσιο Αλέκο Φασιανό. Τον ζωγράφο που από μόνος του είναι ένα ολόκληρο σύμπαν. Παθιασμένος με την τέχνη του, δημιούργησε ένα έργο – ποταμό, χαρίζοντας το απλόχερα στους θαυμαστές του. Και τον Φασιανό, τον θαύμαζαν οι πάντες. Γοητευτικές δημιουργίες του κοσμούν την καθημερινότητά μας. Αγάπησε ξεχωριστά το θέατρο, ντύνοντάς το με απαράμιλλα σκηνικά και κοστούμια.
Ο Αλέκος Φασιανός βρίσκεται στο πάνθεον των δημιουργών της ελληνικής ζωγραφικής. Το έργο του αποτελεί ήδη, εθνικό κεφάλαιο.
Καλό του ταξίδι.