Σολτς και Μακρόν θέλησαν να δείξουν ότι ο γαλλογερμανικός άξονας παραμένει ισχυρός. Ωστόσο στα πιο κρίσιμα ζητήματα της Συνόδου: την αντιμετώπιση της Ρωσίας, τον Nord Stream 2 και τα μέτρα για την ενεργειακή κρίση, όπως επίσης στα υποχρεωτικά PCR οι ηγέτες των 27 συμφώνησαν απλά ότι διαφωνούν.
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Με μία συμβολική «χειρονομία» ολοκληρώθηκε η σύνοδος κορυφής των 27 στις Βρυξέλλες: Στην παρθενική του εμφάνιση ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς, επέλεξε να εμφανιστεί στους δημοσιογράφους μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλα Μακρόν στην γερμανική αίθουσα Τύπου. Οι δύο ηγέτες θέλησαν να δείξουν με αυτόν τον τρόπο ότι θα συνεχιστεί η στενή γαλλογερμανική συνεργασία και μετά την «εποχή Μέρκελ» .
Ο Γάλλος Πρόεδρος τόνισε τη στενή συνεργασία με τον Όλαφ Σολτς στα σημαντικά και μεγάλα ζητήματα: «Καταρχάς, είμαι πολύ χαρούμενος που δίνω αυτή τη συνέντευξη Τύπου μαζί με τον Όλαφ Σολτς. Αυτή είναι η ευκαιρία να τελειώσουμε μαζί αυτή τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ»
Όπως γράφει η γερμανική Tagesschau, «η κοινή εμφάνιση Μακρόν-Σολτς ήταν ένα σήμα ότι η Γερμανία και η Γαλλία θα συνεχίσουν να διασφαλίζουν την προώθηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού». Στο ίδιο πνεύμα, η γαλλική Les Echos τονίζει ότι «οι δύο ηγέτες έδειξαν, δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, ότι η γαλλογερμανική μηχανή λειτουργεί σε πλήρη ταχύτητα».
Τα χαμόγελα περίσσεψαν βέβαια στις συνεντεύξεις που έδωσαν οι 27 ηγέτες τις πρώτες πρωινές ώρες και αφού είχαν ολοκληρώσει το δείπνο που περιελάμβανε αστακό Νορβηγίας, μοσχαρίσιο κρέας και ένα χριστουγεννιάτικο κέικ με γέμιση κάστανου. Ακόμη και μετά από ώρες συζήτησης, οι 27 δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν σε μια κοινή δήλωση συνόδου κορυφής - οι θέσεις τους απείχαν πολύ και παρά τα κοινά σημεία που συμφωνήθηκαν, προφανώς υπήρξαν κάποιες έντονες συζητήσεις στη διάρκεια της συνόδου. Και αυτό ισχύει και για τα τρία βασικά θέματα που ήταν στην ημερήσια διάταξη: Την αντιμετώπιση της Μόσχας και της συγκέντρωσης ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία, την πανδημία του κορονοϊού και ειδικά στο ερώτημα πώς θα προχωρήσουν από κοινού οι 27 στο τέταρτο κύμα – και τρίτον στο θέμα των υψηλών τιμών ενέργειας.
Η σύνοδος κορυφής της ΕΕ απείλησε μεν τη Ρωσία με «τεράστιες συνέπειες» σε περίπτωση εισβολής στην Ουκρανία – χωρίς όμως αυτές να προσδιοριστούν. Δεν συμφωνήθηκαν επίσης κοινές «συνταγές» για την καταπολέμηση της εξάπλωσης της παραλλαγής Ομικρον ούτε για την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου. «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης δεν είχαν τίποτα να αποφασίσουν στη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες. Χώρισαν λίγο μετά τα μεσάνυχτα - χωρίς να έχουν επιλύσει θεμελιώδεις διαφορές απόψεων σε βασικά ζητήματα», γράφει χαρακτηριστικά η γερμανική Handelsblatt.
Ο Σολτς, ο Μακρόν και άλλοι αρχηγοί κυβερνήσεων της ΕΕ επιχείρησαν να υιοθετηθεί στη σύνοδο κορυφής μια τυποποιημένη απειλή. Η Ρωσία απειλήθηκε με «τεράστιες συνέπειες και βαρύ κόστος», όπως έγραφε το σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής. Τελικά, όμως η τελική απόφαση είναι πιο σκληρή. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι κατάφερε να επιβάλει μια πιο αυστηρή διατύπωση. «Ενδεχόμενη στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας θα οδηγήσει επίσης σε περιοριστικά μέτρα που θα συντονίζονται από τους εταίρους», σύμφωνα με το ψήφισμα της τελικής συνόδου κορυφής. Όταν γίνεται λόγος για «περιοριστικά μέτρα» στις Βρυξέλλες, αυτό σημαίνει κυρώσεις. «Πρέπει να δουλέψουμε εμπιστευτικά», είπε ο Μακρόν όταν ρωτήθηκε ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές κυρώσεις. «Αυτό θα δημοσιευτεί μόνο όταν έρθει η ώρα», πρόσθεσε ο Γάλλος πρόεδρος.
Ο Ολαφ Σολτς προτίμησε αντίθετα να παραμείνει ασαφής ειδικά σε ευαίσθητα ζητήματα όπως η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας. «Ο καγκελάριος θέλησε να δώσει στο Κρεμλίνο να καταλάβει ότι μια επίθεση στην Ουκρανία θα είχε σοβαρές συνέπειες, αλλά δεν θέλησε να ανακοινώσει δημόσια ποια ακριβώς θα ήταν αυτά τα μέτρα», γράφει η γερμανική εφημερίδα και προσθέτει: «Στην πρώτη του σύνοδο κορυφής, ο νέος καγκελάριος κατέστησε σαφές ότι ήθελε να συνεχίσει την πολιτική έναντι της Ρωσίας από εκεί που σταμάτησε η προκάτοχός του Ανγκελα Μέρκελ: Όσο το δυνατόν περισσότερη διπλωματία - και μόνο όση σκληρότητα είναι απολύτως απαραίτητη». Αυτό σημαίνει ότι ο Σολτς δεν εγκαταλείπει τον γερμανο-ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 .Ο καγκελάριος επιβεβαίωσε ότι ο αγωγός δεν μπορεί να τεθεί σε λειτουργία πριν το δεύτερο εξάμηνο του νέου έτους.
Η ΕΕ θέλει να συντονιστεί στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες , που αντιδρούν έντονα στο ενδεχόμενο περαιτέρω ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Μόσχα. Από την αμερικανική πλευρά, υπάρχουν πολύ σαφείς απειλές προς την κατεύθυνση της Μόσχας, σε ότι αφορά την κρίση με την Ουκρανία: «Η απάντησή μας δεν θα είναι αργή και αποσπασματική», δήλωσε η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός , αρμόδια για την Ευρώπη στο Στέητ Ντηπάρτμεντ ,μιλώντας σε Ευρωπαίους δημοσιογράφους. «Δεν θέλουμε να μιλάμε δημόσια, αλλά εργαζόμαστε για μέτρα που δεν έχουν επιβληθεί ποτέ πριν. Θα έχουν σοβαρές συνέπειες που θα βλάψουν τον ρωσικό λαό», είπε η Νούλαντ. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θεωρείται ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιβάλουν κυρώσεις ,ενάντια στη θέληση της ΕΕ. Ο Σολτς και ο Μακρόν σχεδιάζουν ήδη συνομιλίες με Μόσχα και Κίεβο για την ερχόμενη εβδομάδα προκειμένου να μεσολαβήσουν μεταξύ των δύο πλευρών
Στα συμπεράσματα της συνόδου παρατηρείται επίσης μια απροσδόκητη έλλειψη κοινής στάσης στο θέμα της ενέργειας. Ενώ οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν εκτοξευτεί στα ύψη σε όλη την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι οι έντονες διαφορές απέτρεψαν την λήψη ενιαίας στάσης. Η Πολωνία δεν πείστηκε από μια μελέτη της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών σύμφωνα με την οποία δεν υπήρξε χειραγώγηση ή κερδοσκοπία στην ευρωπαϊκή αγορά άνθρακα, γνωστή ως ETS. Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, συνεχίζουν να ζητούν αναθεώρηση της λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από ένα μείγμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο στον κατάλογο της «πράσινης ενέργειας» δεν υπήρξε συμφωνία και τελικά θα αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι την ερχόμενη Τετάρτη, όπως είπε ο Εμμανουέλ Μακρόν, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ολαφ Σολτς. Αντίθετα, ο Γερμανός καγκελάριος τόνισε ότι «η πυρηνική ενέργεια δεν ισοδυναμεί με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
Στο μέτωπο του Covid, οι 27 επιβεβαίωσαν μεν την κρίσιμη σημασία του εμβολιασμού και την επιτάχυνση της χορήγησης τρίτης δόσης, αλλά ενώ πολλαπλασιάζονται οι εκκλήσεις για συντονισμό, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με το ποια ακριβώς δράση θα μπορούσε να ληφθεί. Στην κοινή συνέντευξη Τύπου Μακρόν και Σολτς εξέφρασαν την αντίθεσή τους στα υποχρεωτικά τεστ για τον κορονοϊό για ταξίδια μεταξύ των χωρών της ΕΕ – χωρίς όμως να αναφερθούν άμεσα στην Ιταλία και την Ελλάδα, που εισήγαγαν αυτό το μέτρο. «Η ελευθερία μετακίνησης στην Ευρώπη είναι σημαντική», είπε ο Σολτς.
Ο Μακρόν είπε ότι είναι αντίθετος στα υποχρεωτικά τεστ για covid για ταξίδια εντός της ΕΕ «επειδή εμποδίζουν την καλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς». Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι υπερασπίστηκε όμως την απόφασή του να επιβάλει τα τεστ, σημειώνοντας ότι η Ρώμη «πρέπει να διατηρήσει αυτό το πλεονέκτημα για να προστατεύσει το εθνικό σύστημα υγείας»
Τα κράτη μέλη της ΕΕ παρήγγειλαν πάντως περισσότερες από 180 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων BioNTech/Pfizer ,προσαρμοσμένων ειδικά για την παραλλαγή Ομικρον ,όπως δήλωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν ,Ούρσουλά φον ντερ Λάιεν.
Οι 27 δεν έθεσαν επίσης ζήτημα διπλωματικού μποϊκοτάζ των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου. Ο Εμμανουέλ Μακρόν δεν έκρυψε ότι δεν βλέπει ποια αξία έχει ένα πολιτικό μποϊκοτάζ και τόνισε ότι «καμία χώρα στον κόσμο δεν προβλέπει αθλητικό μποϊκοτάζ».
Η ΕΕ θέλει πάντως να συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάγκη να υπάρξει μια κοινή θέση. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, από την άλλη, ανέφερε την ομόφωνη υποστήριξη των Ευρωπαίων προς την κυβέρνηση της Λιθουανίας, που δέχεται ισχυρές πιέσεις και απειλές για εμπορικά αντίποινα από την πλευρά της Κίνας, αφού ενέκρινε την εγκατάσταση διπλωματικής αντιπροσωπείας της Ταϊβάν στο Βίλνιους.