ΠΟΥ: 100 χρόνια μετά την ανακάλυψή της, η ινσουλίνη εξακολουθεί να είναι απρόσιτη για πολλούς ασθενείς με διαβήτη

Της Ανθής Αγγελοπούλου

 Με αφορμή την Παγκόσμια  Ημέρα Διαβήτη - 14 Νοεμβρίου-ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε στη δημοσιότητα μία νέα έκθεση η οποία, υπογραμμίζει την ανησυχητική κατάσταση της παγκόσμιας πρόσβασης στην ινσουλίνη και τη φροντίδα του διαβήτη και διαπιστώνει ότι οι υψηλές τιμές, η χαμηλή διαθεσιμότητα ανθρώπινης ινσουλίνης, οι λίγοι «παραγωγοί» που κυριαρχούν στην αγορά ινσουλίνης και τα «αδύναμα» συστήματα υγείας αποτελούν τα κύρια εμπόδια στην καθολική πρόσβαση.

Σύμφωνα με το γενικό διευθυντή του Π.Ο.Υ. Δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους «Οι επιστήμονες που ανακάλυψαν την ινσουλίνη πριν από 100 χρόνια αρνήθηκαν να επωφεληθούν από την ανακάλυψή τους και πούλησαν το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα μόνο δολάριο. Δυστυχώς, αυτή η χειρονομία αλληλεγγύης έχει ξεπεραστεί από μια επιχείρηση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει δημιουργήσει τεράστια κενά πρόσβασης. Ο ΠΟΥ συνεργάζεται με χώρες και κατασκευαστές για να κλείσει αυτά τα κενά και να επεκτείνει την πρόσβαση σε αυτό το σωτήριο φάρμακο για όλους όσους το χρειάζονται».

Η ινσουλίνη είναι το θεμέλιο της θεραπείας του διαβήτη – μετατρέπει μια θανατηφόρα ασθένεια σε διαχειρίσιμη για εννέα εκατομμύρια άτομα με διαβήτη τύπου 1. Για περισσότερα από 60 εκατομμύρια άτομα που ζουν με διαβήτη τύπου 2, η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη μείωση του κινδύνου νεφρικής ανεπάρκειας, τύφλωσης και ακρωτηριασμού άκρων. Ωστόσο, ένας στους δύο ανθρώπους που χρειάζονται ινσουλίνη για διαβήτη τύπου 2 δεν την παίρνει. Ο διαβήτης αυξάνεται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, και ωστόσο η κατανάλωση ινσουλίνης δεν έχει συμβαδίσει με το αυξανόμενο βάρος της νόσου. Η έκθεση τονίζει ότι ενώ τρία στα τέσσερα άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 ζουν σε χώρες εκτός της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 40% των εσόδων από τις πωλήσεις ινσουλίνης.

Η τήρηση της υπόσχεσης 100 ετών – καθιστώντας την πρόσβαση στην ινσουλίνη καθολική, που δημοσιεύτηκε για τον εορτασμό της 100ης επετείου από την ανακάλυψη της ινσουλίνης, επισημαίνει τις κύριες αιτίες για τα κενά στην παγκόσμια πρόσβαση στην ινσουλίνη ως εξής:

• Η μετατόπιση της παγκόσμιας αγοράς από την ανθρώπινη ινσουλίνη, η οποία μπορεί να παραχθεί με σχετικά χαμηλό κόστος, στα ακριβότερα ανάλογα (συνθετικές ινσουλίνες) επιβάλλει μια αβάσταχτη οικονομική επιβάρυνση στις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Γενικά, η ανθρώπινη ινσουλίνη είναι εξίσου αποτελεσματική με τις ανάλογες, αλλά τα ανάλογα είναι τουλάχιστον 1,5 φορές πιο ακριβά από τις ανθρώπινες ινσουλίνες και σε ορισμένες χώρες τρεις φορές πιο ακριβά.
• Τρεις πολυεθνικές εταιρείες ελέγχουν περισσότερο από το 90% της αγοράς ινσουλίνης, αφήνοντας ελάχιστο χώρο στις μικρότερες εταιρείες να ανταγωνιστούν για τις πωλήσεις ινσουλίνης.
• Οι μη βέλτιστες ρυθμίσεις και πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων μη βέλτιστων προσεγγίσεων τιμολόγησης φαρμάκων, αδύναμης διαχείρισης προμηθειών και εφοδιαστικής αλυσίδας, ανεπαρκής χρηματοδότηση για την κάλυψη της ζήτησης και γενικά αδύναμη διακυβέρνηση επηρεάζουν την πρόσβαση στην ινσουλίνη και σε συναφείς συσκευές, όπως συσκευές παρακολούθησης και παράδοσης, σε όλες τις χώρες.
• Η ανεπαρκής ικανότητα και υποδομή του συστήματος υγείας, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης ενσωμάτωσης υπηρεσιών σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η ανεπαρκής ικανότητα παροχής φροντίδας για τον διαβήτη και η διασφάλιση της συνέχειας του εφοδιασμού και η υποδομή για τη διαχείριση πληροφοριών, τη διαχείριση προμήθειας και την τοπική παραγωγή ινσουλίνης είναι ευρέως διαδεδομένες προκλήσεις στα χαμηλότερα εισοδήματα χώρες;
• Η έρευνα προσανατολίζεται προς τις πλούσιες αγορές, παραβλέποντας τις ανάγκες δημόσιας υγείας των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες ευθύνονται για το 80% της επιβάρυνσης του διαβήτη.
• Το τοπίο των τιμών είναι επίσης ανομοιόμορφο και αποκαλύπτει έλλειψη διαφάνειας στον τρόπο καθορισμού των τιμών, σύμφωνα με την έκθεση. Για παράδειγμα, οι βιοομοειδείς ινσουλίνες (ουσιαστικά γενόσημες εκδόσεις) θα μπορούσαν να είναι περισσότερο από 25% φθηνότερες από το αρχικό προϊόν, αλλά πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων αυτών με χαμηλότερο εισόδημα, δεν επωφελούνται από αυτή τη δυνητική εξοικονόμηση.

Η έκθεση προτείνει συγκεκριμένες ενέργειες για τη βελτίωση της πρόσβασης σε ινσουλίνες και συναφή προϊόντα, όπως:

• Ενίσχυση της παραγωγής και προμήθειας ανθρώπινης ινσουλίνης και διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης για βιοομοειδή αναλογικές ινσουλίνες για τη δημιουργία ανταγωνισμού και τη μείωση των τιμών.
• Βελτίωση της οικονομικής προσιτότητας με τη ρύθμιση των τιμών και των προσαυξήσεων, με τη χρήση συγκεντρωτικών προμηθειών και τη βελτίωση της διαφάνειας στον τρόπο καθορισμού των τιμών.
• Προώθηση της τοπικής παραγωγικής ικανότητας σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές.
• Προώθηση Ε&Α με επίκεντρο τις ανάγκες των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
• Αύξηση στην πρόσβαση στην ινσουλίνη που να συνοδεύεται από έγκαιρη διάγνωση και πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές συσκευές για την παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα και την έγχυση ινσουλίνης.
• Χρησιμοποίηση των πόρων της υγείας με σύνεση επιλέγοντας ανθρώπινη ινσουλίνη όπου είναι δυνατόν και διαθέστε επαρκή χρηματοδότηση για την παροχή ενός πλήρους πακέτου φροντίδας.

Ο ΠΟΥ έχει επιταχύνει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση ορισμένων από τα εμπόδια στη διαθεσιμότητα ινσουλίνης και συναφών φαρμάκων και τεχνολογιών υγείας μέσω μιας σειράς διαλόγων με επιχειρηματικές ενώσεις και κατασκευαστές αυτών των προϊόντων.

Αρκετούς μήνες μετά τον πρώτο διάλογο, η βιομηχανία έχει δεσμευτεί για μια σειρά από δράσεις, όπως:

• Η ανάπτυξη ενός σχεδίου πολιτικής για τη βελτίωση της πρόσβασης σε βιοομοειδή ινσουλίνη.
• Συμμετοχή στο πρόγραμμα προεπιλογής του ΠΟΥ για ινσουλίνη, μετρητές γλυκόζης, ταινίες μέτρησης και διαγνωστικά εργαλεία.
• Συμμετοχή σε ομαδοποιημένους διεθνείς/ΟΗΕ μηχανισμούς προμηθειών ή συγκεντρωτικής ζήτησης, αφού δημιουργηθούν.
• Υποβολή δεδομένων για τη θερμοσταθερότητα της ινσουλίνης στον ΠΟΥ.
• Συμμετοχή στον μηχανισμό αναφοράς που θα χρησιμοποιήσει ο ΠΟΥ για την εγγραφή και τη δημοσίευση συνεισφορών από τη βιομηχανία φαρμακευτικών προϊόντων και τεχνολογίας υγείας.

Οι προσπάθειες για την αύξηση της πρόσβασης σε σωτήρια φάρμακα για τον διαβήτη είναι μόνο μία από τις σημαντικές εργασίας του Παγκόσμιου Συμφώνου για τον Διαβήτη, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2021. Το Σύμφωνο συγκεντρώνει εθνικές κυβερνήσεις, οργανισμούς του ΟΗΕ, μη κυβερνητικούς οργανισμούς, οντότητες του ιδιωτικού τομέα, ακαδημαϊκά ιδρύματα, φιλανθρωπικά ιδρύματα , τα άτομα που ζουν με διαβήτη και τους διεθνείς δωρητές να εργαστούν προς έναν κόσμο όπου όλα τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο για διαβήτη ή που ζουν με διαβήτη θα έχουν πρόσβαση στη φροντίδα που χρειάζονται.