Το παρελθόν της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι μια πορεία προς τα εμπρός. Με παλινδρομήσεις και στασιμότητες, αλλά πάντως μπροστά, και βήμα βήμα.
Σήμερα, διανύουμε στάδιο μετασχηματισμού, και αναζήτησης ταυτότητας. Ποια θα είναι η συνέχεια; Τι είδους μόρφωμα μπορεί να είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση σε σχέση με τα μέχρι τούδε γνωστά;
Η συνέχιση της πορείας θα είναι κάτι σαν την μέχρι σήμερα διανυθείσα ή αλλάζουμε πια στόχευση;
Θα παραμένει η Ε.Ε. κοινότητα οικονομικών συμφερόντων και κοινότητα δικαίου, ή θα υπερβεί το στάδιο της απλής διακυβερνητικής συνεργασίας;
Στην πολύπαθη Συνταγματική Συνθήκη, η Ε.Ε. προβάλλεται ως Ενωση Αξιών, με προμετωπίδα ένα αξιακό σύστημα που στηρίζεται στα θεμέλια των Ευρωπαϊκών Συνταγμάτων, όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, το κράτος δικαίου.
Αλλά, αρκεί η ημιτελής διακήρυξη των αξιών; Αρκούν μόνες αυτές για να αποτελέσουν το στοιχείο που θα ενώσει τους ευρωπαίους πολίτες; Γιατί, μην βαυκαλιζόμαστε, αποτελούν το θεμέλιο και άλλων εννόμων τάξεων μακράν της Ευρώπης.
Ποιες είναι οι κοινές ρίζες που τροφοδοτούν την Ευρώπη; Το γεωγραφικό κριτήριο, ως έχουν τα πράγματα, το έχουμε ξεχειλώσει, το πολιτικό κριτήριο είναι απρόσφορο, αφού συμμόρφωση με τους κανόνες λειτουργίας της Ε.Ε. θα μπορούσε να επιδειχθεί από πολλούς.
Ποιο είναι το ενοποιητικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την Ευρώπη, που μπορεί να εμπνεύσει στους πολίτες 27 χωρών μια ευρωπαϊκή συνείδηση που θα συμπορευθεί με την εθνική συνείδηση;
Και γιατί να αποκτήσουν οι πολίτες ευρωπαϊκή ταυτότητα, όταν στην πορεία από την ΕΟΚ στη Ε.Ε., δεν είχαν καμία συμμετοχή;
Η πορεία αυτή συντελέσθηκε από το διοικητικό μηχανισμό των Βρυξελλών με την έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση και τις εντολές των κυβερνήσεων και με συμμετοχή σε πολύ μικρό βαθμό αρχικά, τώρα κάπως περισσότερο, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Σε ό,τι επετεύχθη μέχρι σήμερα ο πολίτης έμεινε απ' έξω. Γιατί μόλις τώρα του ζητείται η συμπόρευσή του; Γιατί τού ζητείται τώρα να δώσει «ψυχή» στην Ευρώπη;
Δικαιούμεθα να ελπίζουμε ότι αύριο θα είναι «μια άλλη ημέρα»; Αρκεί να αποδειχθεί στην πράξη η ρήση του Ζόρζ Ζακ Δαντόν «οι τρεις πρώτες αρετές των πολιτικών είναι τόλμη, τόλμη, τόλμη».