Υποχρεωτική Εκπαίδευση σε Ελλάδα και Ευρώπη

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού - Ερευνητή
[email protected], 
www.stadiodromia.gr

Η υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα ξεκινά νωρίς, από την ηλικία των 4 ετών και σταματά νωρίς· στην ηλικία των 15 ετών. Καλό είναι που ξεκινούν νωρίς τα παιδιά το σχολείο. Δεν είναι καλό που σταματά η υποχρεωτική εκπαίδευση στα 15. Πρόκειται περί αναχρονισμού. Ας δούμε τι συμβαίνει στις άλλες χώρες: Σε καμία χώρα η υποχρεωτική εκπαίδευση δεν τελειώνει πριν τα 15 χρόνια του μαθητή. Από τις 38 χώρες του πίνακα σε 12 μόνο χώρες η υποχρεωτική εκπαίδευση ολοκληρώνεται στην ηλικία των 15 ετών. Πρόκειται για χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης την Αυστρία, την Κύπρο, την Ελβετία και την Ελλάδα.

Σε 16 χώρες ολοκληρώνεται στην ηλικία των 16 ετών. Πρόκειται για χώρες όπως η Δανία, η Ιρλανδία, η Σουηδία, η Ολλανδία. Στην ηλικία των 18 ετών ολοκληρώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση στην Πορτογαλία, στη Φινλανδία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία και στα 12 από τα 16 κρατίδια της Γερμανίας· στα άλλα 4 ολοκληρώνεται στα 19 έτη.

Στην Ελλάδα ξεκίνησαν οι επαγγελματικές σχολές μετά το Γυμνάσιο. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επεκταθεί η υποχρεωτική εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Είναι σωστό ή λάθος;

Λένε κάποιοι ότι τα παιδιά που δεν έχουν ενδιαφέρον για το σχολείο πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μάθουν ένα επάγγελμα και να πορευτούν στη ζωή τους. Να έχουν, δηλαδή, το δικαίωμα να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους στα 15 και μετά να μάθουν ένα επάγγελμα και να βγουν στην αγορά εργασίας. Πράγματι αυτό θα μπορούσε να σταθεί ως επιχείρημα πριν 30 χρόνια. Τώρα πια όχι.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν όσοι σχεδιάζουν εκπαιδευτικά συστήματα είναι ότι πρέπει να εκπαιδεύσουν τους νέους για να ζήσουν σε ένα κόσμο που δεν ξέρουμε πως θα είναι. Αυτό το πρόβλημα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα τα τελευταία 30 χρόνια, λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας με ασύλληπτους ρυθμούς. Η μόνη λύση σ’ αυτό το πρόβλημα είναι τα παιδιά μας να είναι εφοδιασμένα με αυτές τις γνώσεις που θα τους επιτρέπουν να επικαιροποιούν όσα γνωρίζουν, ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν όποια εξέλιξη υπάρξει, ώστε να μη μένουν εκτός.

Δείτε τους μεγαλύτερους σε ηλικία συμπολίτες μας (αλλά δυστυχώς και κάποιους πολύ νεότερους) που δεν έχουν στοιχειώδεις γνώσεις χειρισμού υπολογιστή ή κινητού. Η ζωή τους έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολη, καθώς σχεδόν τα πάντα “μετακομίζουν” στον ψηφιακό κόσμο. Εξαρτώνται από άλλους και αυτό θα εντείνεται με το πέρασμα των χρόνων. Θα θέλαμε τα παιδιά μας να βρεθούν, ας πούμε στην ηλικία των 40, σε παρόμοια κατάσταση; Προφανώς και όχι. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο η υποχρεωτική Εκπαίδευση να επεκταθεί μέχρι τα 18 χρόνια. Για να έχουν ένα ελάχιστο υπόβαθρο ώστε να μπορέσουν με πολλή προσπάθεια να ακολουθήσουν τον κόσμο που καλπάζει με ασύλληπτες ταχύτητες.

Τα προβλήματα αυτά τα έχουμε ζήσει στο παρελθόν. Όταν έκλεισαν μαζικά οι κλωστοϋφαντουργίες προσπάθησαν να εκπαιδεύσουν τους άνεργους εργάτες τους σε κάτι άλλο. Αν δεν έχεις, όμως, κανένα μορφωτικό υπόβαθρο δεν μπορείς να αλλάξεις πορεία. Δεν μπορείς να παρακολουθήσεις προγράμματα επανανακατάρτισης για να αλλάξεις τομέα. Ας σκεφθούμε ένα υπάλληλο σε βενζινάδικο. Τι θα γίνει αυτός ο άνθρωπος σε 20 χρόνια που δεν θα υπάρχουν βενζινάδικα, μια και τα ορυκτά καύσιμα βαίνουν προς κατάργηση; Σε κάποιον άλλο τομέα, τελείως διαφορετικό, θα πρέπει να στραφεί. Πώς θα το κάνει αν δεν γνωρίζει τα στοιχειώδη; Διότι τα στοιχειώδη μαθαίνει ένας νέος στο Λύκειο είτε Γενικό είτε Επαγγελματικό.

Η Γερμανία έχει σε πολύ ψηλή θέση την Επαγγελματική Εκπαίδευση και σε επίπεδο εκπαίδευσης, αφού οι απόφοιτοί της θα εργαστούν στα Γερμανικά εργοστάσια και σε κοινωνικό επίπεδο, αφού οι εργαζόμενοι έχουν αξιοπρεπείς μισθούς και ζουν άνετη ζωή. Γι’ αυτό δεν θεωρούνται πολίτες β κατηγορίας. Για δείτε στον πίνακα πόσο διαρκεί η υποχρεωτική εκπαίδευση στη Γερμανία. Στα 12 κρατίδια μέχρι τα 18 και σε 4 κρατίδια μέχρι τα 19. Δεν είναι χαζοί οι Γερμανοί. Έχουν απαιτήσεις από το εργατικό τους δυναμικό και έχουν καταλάβει πολύ καλά ότι ένα παιδί του 21^ου αιώνα που θα σταματήσει την εκπαίδευσή του στα 15 είναι διανοητικά ακρωτηριασμένο, αφού δεν έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει καμία εξέλιξη και καμία αλλαγή. Είναι επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να καθιερωθεί και στην Ελλάδα η υποχρεωτική Εκπαίδευση μέχρι τα 18 είτε στο Γενικό Λύκειο είτε στο ΕΠΑΛ. Δεν είναι για το σήμερα. Τώρα και για τα επόμενα 10 χρόνια μπορεί ένας απόφοιτος Γυμνασίου να ενταχθεί στην αγορά εργασίας. Σε 20 χρόνια, όμως, θα είναι μόλις 35 ετών στο μέσον της σταδιοδρομίας του. Θέλουμε και τότε να μπορεί να εργαστεί για να ζήσει. Δεν είναι, λοιπόν, για το σήμερα. Είναι για το αύριο των παιδιών μας.