Η Ελληνική PISA

Σε εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα θα υποβάλλονται κάθε χρόνο οι μαθητές της ΣΤ Δημοτικού και της Γ Γυμνασίου στη Γλώσσα και τα Μαθηματικά. Σκοπός αυτών των εξετάσεων είναι σύμφωνα με το νόμο 4823 άρθρο 104: “η εξαγωγή πορισμάτων, σχετικά με την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων σπουδών και τον βαθμό επίτευξης των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων σε εθνικό επίπεδο, περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων του πρώτου εδαφίου είναι ανώνυμα και δεν συνεκτιμώνται από τους διδάσκοντες κατά την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών/τριών στα συγκεκριμένα μαθήματα.”

Με λίγα λόγια θα μετράμε κάθε χρόνο τις επιδόσεις των μαθητών σε αυτά τα δύο αντικείμενα ή και σε όποια άλλα θελήσει το Υπουργείο για να δούμε που βρισκόμαστε. Δεν είναι κακή ιδέα, αλλά ας δούμε που βρισκόμαστε.

Κάθε χρόνο βραβεύεται περίπου ένας στους 4 μαθητές. Έχουμε γεμίσει αριστούχους. Και όταν βραβεύεται ένας μαθητής πώς να του πεις ότι δεν γνωρίζει; Δεν σε πιστεύει και σε θεωρεί κακοπροαίρετο. Η μάθηση, δηλαδή, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη, διότι έχεις το παιδί που δεν γνωρίζει, αλλά πιστεύει ότι είναι άριστος και συνεπώς νιώθει ότι τον αδικείς όταν του λες την αλήθεια και δεν είναι δεκτικό στη μάθηση. Τα βραβεία και τα αριστεία που μοιράστηκαν στη γιορτή της 28^ης Οκτωβρίου στα σχολεία μας αποκοιμίζουν και παραπλανούν γονείς και μαθητές. Όταν δουν τους βαθμούς που παίρνουν στις Πανελλαδικές απορούν· θα το έχετε ακούσει όλοι: Πώς έγραψε 5 ο Γιάννης, αφού ήταν μαθητής του 19; Είναι σημαντικό, λοιπόν, να μην παραπλανούμε τους μαθητές και τους γονείς. Με αυτή τη λογική είναι πολύ καλή ιδέα να δούμε που, πραγματικά, βρισκόμαστε.

Έχουμε την πιο αντικειμενική μέτρηση που μπορεί να υπάρξει και λέγεται Πανελλαδικές Εξετάσεις. Αφορά στους περισσότερους μαθητές της Γ Λυκείου των Γενικού Λυκείου και ένα μεγάλο μέρος των μαθητών των ΕΠΑΛ. Το μειονέκτημα είναι ότι αυτή η μέτρηση μας δείχνει τα μαθησιακά αποτελέσματα των υποψηφίων στο τέλος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Δεν μπορούμε να εντοπίσουμε το πρόβλημα, μόνο το αποτέλεσμά του βλέπουμε. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι υπάρχουν δύο βαθμολογητές, που βαθμολογούν με καλυμμένα τα ονόματα των εξεταζομένων και αν η διαφορά των βαθμών τους είναι μεγάλη, τότε γίνεται αυτόματα αναβαθμολόγηση. Αυτό το είδος βαθμολόγησης αποτελεί το μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μέτρησης επιδόσεων, όπως θα δείτε παρακάτω. Βέβαια κανείς δεν έχει ενδιαφερθεί μέχρι τώρα να μελετήσει σοβαρά αυτά τα αποτελέσματα. Η τελευταία φορά που δημοσιεύθηκαν αποτελέσματα ήταν το 2013 και αφορούσε διευθύνσεις δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αποκαλύφθηκαν, τότε, εντυπωσιακά στοιχεία, όπως ότι υπάρχουν περιοχές με υψηλό ΑΕΠ και πολύ χαμηλές επιδόσεις στις Πανελλαδικές, όπως η Κέρκυρα και η Ρόδος. Οι λόγοι προφανείς: Οι οικογένειες δεν ενδιαφέρονται τόσο για τις σπουδές των παιδιών τους, όσο στις άλλες περιοχές της χώρας, διότι στηρίζονται στον τουρισμό. Φυσικά επιβεβαιώθηκαν και τα αναμενόμενα· περιοχές με χαμηλό ΑΕΠ έχουν χειρότερες επιδόσεις από άλλες που βρίσκονται υψηλότερα. Τα στοιχεία αυτά σταμάτησαν να δημοσιεύονται και κανείς δεν ασχολήθηκε μαζί τους, μία ακόμη απόδειξη ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται επί της ουσίας να βελτιωθούν τα πράγματα στην Εκπαίδευση.

Με αυτές τις εξετάσεις, που καθιερώνει το Υπουργείο Παιδείας, θα δούμε από πού ξεκινάει το κακό και τα παιδιά μας ούτε ορθογραφία γνωρίζουν, ούτε στοιχειώδεις αριθμητικούς υπολογισμούς. Διότι το κακό, πιστεύω, ξεκινάει από πολύ νωρίς. Θα δουν και όσοι σχεδιάζουν συστήματα και παίρνουν μέτρα, έχοντας δεκαετίες να μπουν σε τάξη, την πραγματική κατάσταση της εκπαίδευσής μας, ώστε να μη σχεδιάζουν έχοντας παντελή άγνοια της πραγματικής κατάστασης.

Φυσικά υπάρχουν και κίνδυνοι. Εξαρτάται από τη χρήση των συμπερασμάτων. Δε γίνεται να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, διότι εξετάζονται μόνο δύο αντικείμενα Γλώσσα και Μαθηματικά και η ανωνυμία των γραπτών δεν επιτρέπει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ατομικά, αφού άλλος διδάσκει στο ένα τμήμα και άλλος στο άλλο τμήμα το ίδιο μάθημα. Επιτρέπει, όμως, την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την κατηγοριοποίησή της· αυτό αποτελεί το φόβο των εκπαιδευτικών. Αν τα αποτελέσματα χρησιμοποιηθούν για τέτοιους λόγους, τότε θα τιναχτεί όλη η προσπάθεια στον αέρα και θα έχουμε μία ακόμη αποτυχία. Διότι σ’ αυτή την περίπτωση οι εκπαιδευτικοί θα προσαρμόσουν το μάθημά τους στα ζητούμενα του τεστ και όχι στις ανάγκες των μαθητών, ώστε να πετύχουν καλύτερες επιδόσεις. Αν από τα αποτελέσματα κρίνονται σοβαρά πράγματα τότε θα υπάρξει προσπάθεια δολίευσης των εξετάσεων, είτε με επιεική βαθμολόγηση, είτε με ενθάρρυνση της αντιγραφής, είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο θα μπορούσε να επιτευχθεί η απαραίτητη καλή βαθμολογία του σχολείου. Δεν τα βγάζω από το μυαλό μου όλα αυτά. Πρόκειται για πράγματα που συμβαίνουν κατά κόρον σε άλλες χώρες που ακολούθησαν τέτοιες πολιτικές.

Καλοδεχούμενη λοιπόν η νέα διαδικασία, την επανάληψή της κάθε χρόνο, όμως, τη θεωρώ υπερβολική, αν θέλουμε να δούμε το επίπεδο των μαθητών μας. Γίναμε βασιλικότεροι του βασιλέως. Εκεί που για δεκαετίες δεν μετράμε τίποτα στην Εκπαίδευση, άρα όλες οι αλλαγές γίνονται χωρίς δεδομένα, τώρα αποφασίσαμε να μετράμε κάθε χρόνο τις επιδόσεις των μαθητών. Είναι προφανές ότι πρόκειται περί υπερβολής, καθώς δεν περιμένουμε μετρήσιμες μεταβολές σε διάστημα τόσο μικρό όσο ένα διδακτικό έτος.