Ο συγκεκριμένος τάφος, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί το 1954 και χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ., γνωστός και ως Τάφος 168, θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις της προκλασσικής αρχαιολογίας στη Μεσόγειο.
Ο διάσημος Τάφος του Κυπέλλου του Νέστορα στη νήσο Ίσκια της Ιταλίας -τις αρχαιοελληνικές Πιθηκούσσες της Μεγάλης Ελλάδας- δεν περιέχει τα οστά ενός μόνο νεαρού ατόμου όπως πιστευόταν έως τώρα, αλλά αρκετών ανθρώπων, τουλάχιστον τριών και μάλιστα ενηλίκων, σύμφωνα με μια νέα σημαντική ανακάλυψη Ιταλών επιστημόνων.
Ο συγκεκριμένος τάφος, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί το 1954 και χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ., γνωστός και ως Τάφος 168, θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις της προκλασσικής αρχαιολογίας στη Μεσόγειο. Περιέχει αποτεφρωμένα οστά και πολλά ταφικά αντικείμενα, αλλά η φήμη του βασίζεται κυρίως στο ότι εκεί ανακαλύφθηκε το ξεχωριστό κύπελλο ή αγγείο του Νέστορα, το οποίο φέρει μια από τις αρχαιότερες ελληνικές επιγραφές.
Οι προηγούμενες έρευνες είχαν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα οστά στον τάφο ανήκαν σε μόνο άτομο, πιθανότατα ένα παιδί δέκα έως 14 ετών. Αλλά το ερώτημα «ποιός είναι θαμμένος μαζί με το Κύπελλο του Νέστορα;», αποκτά πλέον νέα διάσταση μετά την ανακάλυψη ότι τα απομεινάρια περισσότερων ενηλίκων ανθρώπων βρίσκονται εκεί.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Μελάνια Γκιγκάντε του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «PLoS One», πραγματοποίησαν για πρώτη φορά ενδελεχή μικροσκοπική και μακροσκοπική ανάλυση στη μορφολογία και στους ιστούς των 195 αποτεφρωμένων οστών του τάφου. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα 130 ανήκουν σε ανθρώπους και τουλάχιστον 45 σε ζώα όπως κατσίκες και σκύλους. Τα ανθρώπινα οστά εμφανίζουν μορφολογικές και ιστολογικές διαφορές που δείχνουν ότι ανήκουν σε τουλάχιστον τρία ενήλικα άτομα διαφορετικών ηλικιών.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, «περισσότερα από 50 χρόνια μετά την ανακάλυψή του, ο Τάφος του Κυπέλλου του Νέστορα, θεωρούμενος ευρέως ένα από τα σημαντικά ευρήματα της Προ-Κλασσικής Μεσογειακής Αρχαιολογίας, γίνεται ξανά είδηση. Η έρευνά μας ξαναγράφει την ιστορία και την προηγούμενη αρχαιολογική ερμηνεία του Τάφου, ρίχνοντας νέο φως στις ταφικές πρακτικές, τον πολιτισμό και την κοινωνία των Ελλήνων μεταναστών στην αρχαία Δυτική Μεσόγειο».
Οι Πιθηκούσσες -όπου μέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί περίπου 1.300 τάφοι- υπήρξαν η πρώτη αποικία που ιδρύθηκε από Έλληνες κατοίκους της Εύβοιας και αποτέλεσε την αυγή της Μεγάλης Ελλάδας στην Ιταλία, καθώς πολλές άλλες αποικίες ακολούθησαν. Η τριών στίχων ερωτικού και συμποσιακού χαρακτήρα επιγραφή του Κυπέλλου του Νέστορος, το οποίο σήμερα φυλάσσεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Ίσκια, αναφέρει: «Είμαι το καλόπιοτο ποτήρι του Νέστορος• όποιος πιεί από τούτο το ποτήρι αμέσως θα τον καταλάβει ο πόθος της καλλιστέφανης Αφροδίτης». Οι αρχαιολόγοι αναρωτιούνταν επί χρόνια πώς γίνεται μια τέτοια επιγραφή να βρίσκεται στον τάφο ενός παιδιού.
Τα ευρήματα εγείρουν πάντως ακόμη περισσότερα ερωτήματα γύρω από τον μυστηριώδη τάφο, σύμφωνα με τους ερευνητές. Μέχρι στιγμής δεν έχει καταστεί δυνατό να εξαχθούν περισσότερες λεπτομέρειες για τους ανθρώπους στον τάφο και γιατί τοποθετήθηκαν εκεί μαζί με το κύπελλο. Αναφορικά με τα ζώα, εικάζεται ότι αποτελούσαν τροφή ή συντροφιά για τους νεκρούς.