Η υγειονομική κρίση με την πρωτόγνωρη παγκόσμια πανδημία του covid, η κλιματική κρίση που εκδηλώνεται με όλο και συχνότερα ακραία φυσικά φαινόμενα και φέτος έδειξε το πιο σκληρό της πρόσωπο με τις καταστροφικές πυρκαγιές, αλλά και η οικονομική κρίση που τόσο έντονα βιώσαμε στην πατρίδα μας για σχεδόν μία δεκαετία, άλλαξαν τα δεδομένα και ανατάραξαν τις ισορροπίες, κοινωνικές και οικονομικές.
Του Σπήλιου Λιβανού*
Η υγειονομική κρίση με την πρωτόγνωρη παγκόσμια πανδημία του covid, η κλιματική κρίση που εκδηλώνεται με όλο και συχνότερα ακραία φυσικά φαινόμενα και φέτος έδειξε το πιο σκληρό της πρόσωπο με τις καταστροφικές πυρκαγιές, αλλά και η οικονομική κρίση που τόσο έντονα βιώσαμε στην πατρίδα μας για σχεδόν μία δεκαετία, άλλαξαν τα δεδομένα και ανατάραξαν τις ισορροπίες, κοινωνικές και οικονομικές.
Βεβαίως οι κρίσεις σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν δικαιολογία ή πολιτικό άλλοθι για μία υπεύθυνη πολιτική δύναμη. Αντιθέτως, μας υπενθυμίζουν ακόμα εντονότερα το καθήκον αλλά και την ευθύνη απέναντι στα παιδιά μας για άμεση δράση και αποτελεσματικές λύσεις.
Διαμορφώνεται, λοιπόν, αδιαμφισβήτητα μία νέα πραγματικότητα που επιβάλλει όχι μόνο την επούλωση των πληγών, αλλά και τον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων. Μια νέα πραγματικότητα που απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας, αλλαγή ηθικής, αλλαγή προτεραιοτήτων, αλλαγή συνηθειών, αλλαγή του τρόπου που παράγουμε και του τρόπου που καταναλώνουμε. Με βιώσιμη αντίληψη και σεβασμό στο περιβάλλον.
Αυτές οι τρεις επώδυνες κρίσεις ανέδειξαν την κρισιμότητα του πρωτογενούς τομέα. Σήμερα πλέον είναι σαφές σε όλους μας πόσο σημαντικό είναι να διαθέτουμε ένα εύρωστο και ανθεκτικό σύστημα τροφίμων, που ενσωματώνει την περιβαλλοντική διάσταση και σέβεται τους φυσικούς πόρους. Μόνο έτσι μπορούμε να διασφαλίσουμε την πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα σε προσιτές τιμές, για όλους τους πολίτες.
Παράλληλα, οι πρόσφατες κρίσεις έφεραν με εμφατικό τρόπο στο προσκήνιο την αμφίδρομη σχέση φυσικού περιβάλλοντος και πρωτογενούς τομέα. Ο αγροτικός τομέας αποτελεί στην πράξη έναν κρίσιμο ρυθμιστή των περιβαλλοντικών ζητημάτων, αφού οι αγροτικές δραστηριότητες επηρεάζουν σημαντικά το περιβάλλον, θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με τις χρησιμοποιούμενες μεθόδους και πρακτικές, αλλά και το φυσικό περιβάλλον επηρεάζει την αγροτική παραγωγή με τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργούνται από την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, οι επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα -οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, οι ιχθυοκαλλιεργητές, οι μελισσοκόμοι, οι υλοτόμοι, οι ρυτινοσυλλέκτες- μπορούν να συμβάλλουν ποικιλοτρόπως στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, τόσο στη φάση της πρόληψης όσο και της καταστολής.
Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να παρέχουμε κίνητρα ώστε όχι μόνο να παραμείνει αυτός ο πληθυσμός στην ύπαιθρο, αλλά και να ασχοληθούν ακόμα περισσότεροι νέοι με τις αγροτικές εργασίες. Κι επιπλέον, ήρθε η ώρα να συμπεριλαμβάνουμε ενεργά τον αγροτικό πληθυσμό στα σχέδια προστασίας από τις φυσικές καταστροφές παρέχοντάς του κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση.
Στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται, ο πρωτογενής τομέας πρέπει να είναι -και θα είναι- πρωταγωνιστής για την επίτευξη μιας βιώσιμης ανάπτυξης, με έμφαση στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας και στην προστασία της βιοποικιλότητας.
Για να επιτύχουμε όλοι μαζί αυτόν τον στόχο, στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης εργαζόμαστε εντατικά και διαμορφώνουμε μια συγκροτημένη και συνεκτική νέα Εθνική Στρατηγική για τον αγροδιατροφικό τομέα, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη καθώς λείπει απότο ελληνικό κράτος όλα τα τελευταία χρόνια.
Με εργαλεία μας τη νέα ΚΑΠ για την οποία δώσαμε μεγάλη μάχη και το Ταμείο Ανάκαμψης, από τα οποία θα αντλήσουμε πόρους συνολικά 22 δισ., προχωράμε σε στοχευμένες μεταρρυθμίσεις για να αναζωογονήσουμε και να επανακαθορίσουμε τον πρωτογενή τομέα και την αγροτική οικονομία στην Ελλάδα.
Πρώτον, αναδιαρθρώνουμε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς με στόχους την αποτελεσματικότερη προστασία καταναλωτών και παραγωγών από νοθείες και παράνομες ελληνοποιήσεις και την αυστηρή τιμωρία όσων παρανομούν.
Δεύτερον, επενδύουμε στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και της ενέργειας για τους αγρότες μας. Μεταρρυθμίζουμε το πλαίσιο λειτουργίας των Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων και τη μείωση του κόστους παραγωγής. Και υλοποιούμε ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων στις εγγειοβελτιωτικές υποδομές, εντάσσοντας στο Ταμείο Ανάκαμψης έργα φραγμάτων νερού και δικτύων άρδευσης ύψους 1 δισ. ευρώ.
Τρίτον, μετασχηματίζουμε ψηφιακά τον ελληνικό αγροτικό τομέα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής, εντάσσοντας στο Ταμείο Ανάκαμψης έργα για την έξυπνη γεωργία, τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό και τη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων.
Τέταρτον, αναβαθμίζουμε την αγροτική εκπαίδευση και κατάρτιση. Ήδη ιδρύσαμε έξι νέα Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης στη θέση των παλαιών ΕΠΑΣ, με αναβαθμισμένα προγράμματα σπουδών. Αυτό είναι το πρώτο βήμα μιας σειράς πρωτοβουλιών. Ταυτόχρονα, εστιάζουμε και στη διεύρυνση των γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων των παιδιών μας σε θέματα σωστής διατροφής, παραγωγικής αλυσίδας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Πέμπτον, ενισχύουμε την επιχειρηματικότητα, τους συνεταιρισμούς και τα συλλογικά σχήματα, ενώ δουλεύουμε μεθοδικά για να φέρουμε περισσότερους νέους στο χωράφι. Με στόχο τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, την επένδυση στην καινοτομία, την καθετοποίηση, και τον δραστικό περιορισμό της μαύρης οικονομίας.
Έκτον, επενδύουμε στην εξωστρέφεια για την αύξηση των εξαγωγών, χτίζοντας μια δυναμική αγροτική εξωτερική πολιτική για τα ελληνικά προϊόντα και διαμορφώνοντας ένα ισχυρό εθνικό brand name στις παγκόσμιες αγορές.
Έβδομον, θέτουμε ως βασική προτεραιότητα την ανάδειξη, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, της μοναδικότητας και της διατροφικής υπεροχής των προϊόντων μας. Καθιστούμε την «Ελληνική Διατροφή» ένα ξεχωριστό brand μοναδικής αξίας και παγκόσμιας προβολής. Υλοποιούμε ένα ευρύ και φιλόδοξο πρόγραμμα «ομπρέλα» για όλες τις δράσεις και πολιτικές μας, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των προϊόντων μας, την ανάδειξη του διατροφικού μας πλούτου και τη σύνδεση της αγροδιατροφής με την υγεία, την ιστορία, τον πολιτισμό, τη γαστρονομία και τον τουρισμό.
Επιπλέον, ιδιαίτερα μετά και τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές θωρακίζουμε τον πρωτογενή μας τομέα απέναντι στην κλιματική κρίση και τα καταστροφικά φαινόμενα με τα οποία αυτή εκδηλώνεται, αλλά και αξιοποιούμε τις δυνατότητες που προσφέρει ο πρωτογενής τομέας για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.
Έχουμε ήδη προχωρήσει στην εκπόνηση και υλοποίηση ενός συνολικότερου Σχεδίου Ανασυγκρότησης του αγροδιατροφικού τομέα για την επόμενη μέρα με συγκεκριμένα μέτρα αποζημιώσεων για τους πληγέντες αγρότες, αλλά και με επιπλέον άμεσες και μεσομακροπρόθεσμες ενέργειες.
Θέτουμε έτσι τις βάσεις για να ενισχύσουμε τις αγροτικές μας περιοχές και να υποστηρίξουμε τους αγρότες και κτηνοτρόφους μας, τους θεματοφύλακες της ελληνικής υπαίθρου. Να τους στηρίξουμε στα δύσκολα και να τους θωρακίσουμε απέναντι στις κρίσεις.
Όραμά μας είναι η αναβάθμιση της θέσης του Έλληνα αγρότη και η ταύτιση της πρωτογενούς παραγωγής με τη σύγχρονη ταυτότητα της Ελληνίδας και του Έλληνα στον 21ο αιώνα, η ανάδειξη της σχέσης των ελληνικών προϊόντων και της ελληνικής διατροφής με την υγεία, την ευζωία και τη μακροζωία και η σύνδεση της παραγωγής με τη μεταποίηση, την εμπορία, το Branding και τις εξαγωγές.
Στη νέα πραγματικότητα, η ανάπτυξη για την Ελλάδα θα έρθει από την περιφέρεια και η αγροτική παραγωγή μας θα έχει τον κεντρικό ρόλο που της αξίζει.