Πολλαπλά Κριτήρια για την Αξιολόγηση Επενδύσεων ESG

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός

Υποψήφια Δρ. Μαριάννα Εσκαντάρ

Αγγελική Λιαδάκη

Η επεξεργασία κριτηρίων αξιολόγησης επενδύσεων ESG είναι η διακαής επιθυμία των επενδυτών που θέλουν να τα λάβουν υπόψη τους ώστε να επιλέξουν δυναμικές αλλά κυρίως βιώσιμες επιχειρήσεις. Όμως μερικές ερωτήσεις τίθενται.

1. Πώς μπορεί ένας επενδυτής να συγκρίνει πολλά επενδυτικά κεφάλαια ESG και να προχωρήσει έτσι σε μια επιλογή;

2. Ποια είναι αυτά τα κριτήρια και πώς γίνεται η μέτρηση των κριτηρίων ESG για μια επιχείρηση ή για ένα επενδυτικό κεφάλαιο;

3. Υπάρχει δυνατότητα επεξεργασίας μιας ιεραρχίας μεταξύ των χρησιμοποιούμενων κριτηρίων εκτίμησης (μεταξύ περιβάλλοντος, κοινωνικών και κριτηρίων διακυβέρνησης;

Σε ένα πρόσφατο άρθρο μας χρησιμοποιήσαμε την πολυκριτήρια μέθοδο PROMETHEE για την κατάταξη των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν το τρίπτυχο ESG, από τις καλύτερες στις λιγότερο αποδοτικές (βλ. Κ. Ζοπουνίδης κ.α., Πολυκριτήρια αξιολόγηση χρηματοοικονομικών επιδόσεων επιχειρήσεων με χαρακτηριστικά ESG, Πολυτεχνείο Κρήτης, 23/5/2021).

Στο άρθρο αυτό, η αξιολόγηση κάνει ένα βήμα παραπάνω με το να προχωρεί σε μια συγκριτική εκτίμηση των χρηματοοικονομικών επιδόσεων δύο ομάδων επιχειρήσεων, αυτών που εφαρμόζουν πολιτικές ESG και αυτών που δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει να το κάνουν.

Μεθοδολογία πολλαπλών κριτηρίων

Η πολυκριτήρια μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ανήκει στην κατηγορία της αναλυτικής συνθετικής προσέγγισης (βλ. Μ. Δούμπος, Κ. Ζοπουνίδης, Πολυκριτήρια υποστήριξη αποφάσεων σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, Εκδ. Αλέξανδρος ΙΚΕ, 2021). Η αναλυτική συνθετική προσέγγιση προσανατολίζεται στην ανάπτυξη ενός γενικού μεθοδολογικού πλαισίου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση των αποφάσεων που λαμβάνει ο αποφασίζοντας ώστε να καθοριστεί το κατάλληλο μοντέλο σύνθεσης των κριτηρίων το οποίο ανταποκρίνεται στο σύστημα αξιών και προτιμήσεων του αποφασίζοντα. Για τη συγκριτική αξιολόγηση των δύο ομάδων επιχειρήσεων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος UTADIS η οποία βασίζεται σε τεχνικές μονότονης παλινδρόμησης (Ordinal Regression). Με δεδομένη μια προκαθορισμένη ταξινόμηση των εναλλακτικών ενεργειών (επιχειρήσεις ESG και επιχειρήσεις non ESG), η UTADIS συνεισφέρει στην ανάπτυξη ενός μοντέλου προσθετικής χρησιμότητας και τον υπολογισμό των κατάλληλων ορίων χρησιμοτήτων ώστε να επιτευχθεί η ταξινόμηση των εναλλακτικών ενεργειών στις ομάδες στις οποίες ανήκουν με το ελάχιστο λάθος ταξινομήσεων (βλ. Μ. Doumpos, C. Zopounidis, Developing sorting models using preference disaggregation analysis: An experimental investigation, European Journal of Operational Research 154 (3), 585-598).

Η έρευνα

Χρησιμοποιήθηκε ένα συνολικό δείγμα 59 ελληνικών επιχειρήσεων, 29 από αυτές χρησιμοποιούσαν πολιτικές ESG και 30 όχι. Οι επιχειρήσεις προέρχονταν από όλους τους κλάδους, με εξαίρεση τον τραπεζικό και τον ασφαλιστικό. Δέκα δείκτες χρησιμοποιήθηκαν, ως ακολουθεί:

• Χρηματοοικονομική αποδοτικότητα,

• Βιομηχανική αποδοτικότητα,

• Δείκτης κυκλοφορίας ενεργητικού,

• Δείκτης κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων,

• Δείκτης σημασίας χρηματοοικονομικών εξόδων,

• Δείκτης συνολικής ικανότητας δανεισμού,

• Δείκτης μακροπρόθεσμης ικανότητας δανεισμού,

• Δείκτης γενικής ρευστότητας,

• Δείκτης άμεσης ρευστότητας,

• Δείκτης κεφαλαίου κίνησης.

Στους περισσότερους από αυτούς τους δείκτες υπάρχουν τιμές – νόρμες (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικού Μάνατζμεντ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2013, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 12/5/2021).

Οι δέκα προτεινόμενοι δείκτες υπολογίστηκαν από τις δύο βασικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις του ισολογισμού και του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης για την περίοδο 2017-2019.

Αποτελέσματα

Η μέθοδος UTADIS εφαρμόσθηκε στο πρόβλημα ταξινόμησης των δύο ομάδων επιχειρήσεων. Τα ποσοστά επιτυχίας στο βασικό δείγμα και το δείγμα ελέγχου για το έτος 2019 είναι τα ακόλουθα:

Βασικό δείγμα: 75%

Δείγμα ελέγχου: 72,2%

Το δείγμα ελέγχου δημιουργήθηκε με τυχαίο τρόπο.

Σχετικά με τα βάρη των χρηματοοικονομικών δεικτών όπως υπολογίστηκαν από τη UTADIS, δύο είναι τα πιο σημαντικά (έγινε κανονικοποίηση στο 100%):

• Βιομηχανική αποδοτικότητα: 80,1%

• Δείκτης συνολικής ικανότητας δανεισμού: 18,4%

Τα αποκτηθέντα αποτελέσματα κρίνονται ενθαρρυντικά με πολύ ικανοποιητικές ακρίβειες στα δύο δείγματα επιλογής.

Η βιομηχανική αποδοτικότητα αφορά την αποτελεσματικότητα του δίδυμου αγορά – προϊόν της επιχείρησης. Όταν αυτή η αποδοτικότητα δεν είναι ικανοποιητική, η επιχείρηση έχει μεγάλα προβλήματα στην ποιότητα των προϊόντων της ή/και την προώθησή τους στις διάφορες αγορές.

Η συνολική ικανότητα δανεισμού κρίνει την ανεξαρτησία της επιχείρησης σε σχέση με τους δανειστές της. Όταν ο δείκτης ξεπερνάει το 67% (παγκόσμια νόρμα), τότε το μάνατζμεντ της επιχείρησης δεν είναι ελεύθερο να πάρει αποφάσεις που αφορούν τη βιωσιμότητά της.

Συμπερασματικά, ο επόμενος στόχος των ερευνητών του Εργαστηρίου Financial Engineering είναι να αναπτύξει ένα σύνθετο ESG Rating System το οποίο θα αξιολογεί σε πραγματικό χρόνο τις επιχειρήσεις, στηριζόμενο από ένα πακέτο κριτηρίων που προέρχεται από τους τρεις πυλώνες του ESG: περιβάλλον, κοινωνική διάσταση, διακυβέρνηση. Ακόμη, τα αποτελέσματα της παρούσας ανάλυσης φαίνεται να δείχνουν πως οι επιχειρήσεις με την αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων και τις υψηλότερες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διακυβερνητικές επιδόσεις, οδηγούν σε καλύτερες χρηματοοικονομικές επιδόσεις. Αυτό βέβαια πρέπει να αποδειχθεί σε μεγαλύτερο δείγμα επιχειρήσεων και σε περισσότερα έτη ανάλυσης.