Όταν ξέσπασε η πανδημία μια μικρή μερίδα κοινωνικών επιστημόνων και δημοσιολογούντων προειδοποίησε για τον κίνδυνο της κατάχρησης πολεμικών μεταφορών στον πολιτικό και δημοσιογραφικό λόγο. Γιατί; Διότι η πρόσληψη μιας υγειονομικής κρίσης (ή οικονομικής, περιβαλλοντικής κ.λπ.) ως «πολεμικής» επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο σκέψης και δράσης του κοινού. Στον πόλεμο αντιμετωπίζουμε εχθρούς, ψάχνουμε παντού για προδότες και είμαστε πολύ πιο έτοιμοι να αποδεχτούμε περιορισμούς σε δικαιώματα και ελευθερίες.
Από την έντυπη έκδοση
Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
[email protected]
Όταν ξέσπασε η πανδημία μια μικρή μερίδα κοινωνικών επιστημόνων και δημοσιολογούντων προειδοποίησε για τον κίνδυνο της κατάχρησης πολεμικών μεταφορών στον πολιτικό και δημοσιογραφικό λόγο. Γιατί; Διότι η πρόσληψη μιας υγειονομικής κρίσης (ή οικονομικής, περιβαλλοντικής κ.λπ.) ως «πολεμικής» επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο σκέψης και δράσης του κοινού. Στον πόλεμο αντιμετωπίζουμε εχθρούς, ψάχνουμε παντού για προδότες και είμαστε πολύ πιο έτοιμοι να αποδεχτούμε περιορισμούς σε δικαιώματα και ελευθερίες.
Όπως αποδείχτηκε, πολύ λίγοι άκουσαν αυτές τις προειδοποιήσεις. Πριν από μερικές ημέρες έρευνα της αμερικανικής εταιρείας Pew κατέδειξε ότι το 60% των πολιτών σε 17 αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου θεωρούν πως η πανδημία προκάλεσε διχασμό στα κράτη όπου ζουν. Το εντυπωσιακό είναι ότι η τάση καταγράφεται ακόμη και σε «χώρες της συναίνεσης», όπως η Σουηδία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, το 53% πιστεύει ότι η χώρα είναι σήμερα πιο διχασμένη έναντι του 43% που εκτιμά το αντίθετο. Στην αρχή της πανδημίας όμως η κατάσταση ήταν ακριβώς αντίστροφη, αφού το 58% έβλεπε τη Σουηδία πιο ενωμένη και το 36% πιο διχασμένη.
Η εικόνα αυτή δεν είναι, βέβαια, αποκλειστική συνέπεια του ανεύθυνου πολεμοκάπηλου λόγου που χρησιμοποίησαν οι ταγοί ανά τον κόσμο. Οφείλεται, μεταξύ άλλων παραγόντων, και στις ακραίες διχαστικές ρητορικές που αναδείχθηκαν στις περισσότερες χώρες με κύρια ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων.
Τόσο στην υπόλοιπη Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα τα «μπράβο» στους υγειονομικούς και τα μηνύματα αλληλεγγύης στους δοκιμαζόμενους πολίτες έδωσαν πολύ γρήγορα τη θέση τους σε «κυνήγι μαγισσών». Ανήμπορες να κατανοήσουν τι πραγματικά συνέβη και αδύναμες να χαράξουν συνεκτικά και μακροπρόθεσμα σχέδια αντιμετώπισης του ιού, οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις κατήγγειλαν ως υπεύθυνες συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού.
Και ο σπόρος της διχόνοιας φύτρωσε. Πλέον άλλοι δείχνουν με το δάχτυλο τους νέους, άλλοι τους ηλικιωμένους, τους επιχειρηματίες, τους μετανάστες, τους ταξιδιώτες, όσους διστάζουν να εμβολιαστούν κ.λπ. Με λίγα λόγια βρισκόμαστε πράγματι σε πόλεμο. Όχι, όμως, με την πανδημία, αλλά δυστυχώς μεταξύ μας.