Ο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς, που πέθανε σήμερα σε ηλικία 80 ετών, υπήρξε ο μεγαλύτερος βιολοντσελίστας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, ένας ελεύθερος άνθρωπος που αψήφησε την καταστολή του σοβιετικού καθεστώτος.
Στη δύση της ζωής του, δύο εικόνες συνοψίζουν την ιδεολογική του ταυτότητα: το αυτοσχέδιο κονσέρτο του στα ερείπια του Τείχους του Βερολίνου το 1989, και η εμφάνισή του στα οδοφράγματα για να υπερασπισθεί τη νεαρή ρωσική δημοκρατία κατά των πραξικοπηματιών στη Μόσχα το 1991.
Γιος βιολοντσελίστα, ο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1927 στο Μπακού. Αρχισε σε μικρή ηλικία μαθήματα πιάνου πριν καταλήξει στο βιολοντσέλο. Ο Μστισλάβ θα γίνει από το 1943 μαθητής στην ενορχήστρωση του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ο οποίος και θα παραμείνει δάσκαλός του.
Το ταλέντο του αναδεικνύεται πολύ σύντομα και αρχίζει να βραβεύεται σε μουσικούς διαγωνισμούς στη Μόσχα (1945), την Πράγα (1947 και 1950) και τη Βουδαπέστη (1949). Σε ηλικία μόνο 23 ετών διακρίνεται με το σημαντικότερο βραβείο της Σοβιετικής Ενωσης, το Βραβείο Στάλιν.
Το ίδιο γρήγορα θα πέσει σε δυσμένεια. Τον Σεπτέμβριο του 1970, δέχεται στο σπίτι του με τη σύζυγό του την σοπράνο Γκαλίνα Βισνέφσκαγια, τον αντικαθεστωτικό συγγραφέα Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, άρρωστο και πάμφτωχο, για τον οποίο απευθύνει επιστολή προς τον σοβιετικό ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ.
Αντιμετωπίζει αμέσως τα αντίποινα του καθεστώτος, αποκλείεται από τουρνέ στο εξωτερικό και του απαγορεύεται να παίζει με μεγάλες ορχήστρες. Ο Ροστροπόβιτς μεταναστεύει στη Δύση στις 26 Μαΐου 1974 για πολιτικούς λόγους. Τέσσερα χρόνια αργότερα του αφαιρείται η σοβιετική υπηκοότητα.
Αποκαθίσαται το 1990 με διάταγμα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και επιστρέφει στη Ρωσία με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ουάσινγκτον, την οποία διηύθυνε από το 1977 μέχρι το 1994.
Μεγάλος υπερασπιστής της ρωσικής μουσικής κληρονομιάς (Τσαϊκόφσκι, Μουσόργκσκι), είναι επίσης ένθερμος υπηρέτης της σύγχρονής μουσικής. Πολλοί από τους μεγάλους συνθέτες του 20ού αιώνα, ο Μπρίτεν, ο Σοστακόβιτς, ο Ντιτιγέ, ο Λουτοσλάφσκι, ο Προκόφιεφ, συνέθεσαν για τον μουσικό αυτόν με την ακόρεστη περιέργεια, που συνέβαλε όσο κανείς στον εμπλουτισμό του ρεπερτορίου του μουσικού του οργάνου.
Ο Μστισλάβ Ροστροπόβιτς έθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία ανθρωπιστικών υποθέσεων: υπήρξε πρεσβευτής καλής θελήσεως της Unesco, και το 2006 έγινε ειδικός εκπρόσωπος του Προγράμματος του ΟΗΕ για το AIDS. Δημιούργησε με τη σύζυγό του Γκαλίνα Βισνέφσκαγια ίδρυμα για την εφαρμογή προγραμμάτων υγείας για τα παιδιά της πρώην Σοβιετικής Ενωσης.
Τεράστια απώλεια για το ρωσικό πολιτισμό χαρακτήρισε ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν το θάνατο του.
Τη λύπη του για το θάνατο του "φίλου" του Ροστροπόβιτς εξέφρασε επίσης ο γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ, λέγοντας ότι η ζωή του ρώσου μουσικού έδωσε ένα "μάθημα θάρρους και αρμονίας" στον κόσμο.
ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γαλλικό Πρακτορείο