Το τελευταίο διάστημα δύο λέξεις επικρατούν στο λεξιλόγιο των γαλλικών business schools: «le distanciel» και «le presentiel», δηλαδή η «εξ’ αποστάσεως» και η «δια ζώσης» εκπαίδευση. Η πανδημία οδηγεί στο ακόλουθο πρόβλημα: ο φοιτητής δεν ασχολείται με το αν έχει μάθημα μεταξύ 12:00 με 13:00, αλλά αν θα συνδεθεί στον υπολογιστή του.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Το τελευταίο διάστημα δύο λέξεις επικρατούν στο λεξιλόγιο των γαλλικών business schools: «le distanciel» και «le presentiel», δηλαδή η «εξ’ αποστάσεως» και η «δια ζώσης» εκπαίδευση. Η πανδημία οδηγεί στο ακόλουθο πρόβλημα: ο φοιτητής δεν ασχολείται με το αν έχει μάθημα μεταξύ 12:00 με 13:00, αλλά αν θα συνδεθεί στον υπολογιστή του. Ακόμη, ήταν γνωστό ότι η ψηφιακή τεχνολογία και η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση θα αποτελούσε μέρος των δραστηριοτήτων των σχολών του μάνατζμεντ, αλλά όχι σε τόσο γρήγορο χρόνο. Βέβαια, η ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης ήταν αναπόφευκτη, αλλά δεν είχε προβλεφθεί ότι ο τρόπος μάθησης θα ήταν τόσο αλληλεπιδραστικός και δυναμικός. Οι εκπαιδευτικοί έπρεπε να ξανασκεφτούν τη διδασκαλία των μαθημάτων τους, μετασχηματίζοντας ριζοσπαστικά την παιδαγωγική τους. Δεν τίθεται πλέον θέμα μια διάλεξη να διαρκεί τρεις με τέσσερις ώρες. Η νέα μορφή της διάλεξης πρέπει να είναι πιο ευέλικτη με μικρότερη χρονική διάρκεια, για παράδειγμα: μισή ώρα παραδοσιακή διάλεξη, συζήτηση, προσομοίωση με υπολογιστή, ένα συλλογικό παιχνίδι ή μια περίοδος ατομικού προβληματισμού.
Οι νέες δυνατότητες που προσφέρονται από την εξ’ αποστάσεως μάθηση μέσω μιας ψηφιακής πλατφόρμας φαίνονται χωρίς όρια. Είναι πλέον βέβαιο: όταν η υγειονομική κρίση θα έχει περάσει, δεν θα ξαναγυρίσουμε ποτέ σε μια διάλεξη 100% διά ζώσης. Βέβαια, και η εξ’ αποστάσεως μάθηση έχει τα όριά της. Οι φοιτητές δεν επιδιώκουν να γίνουν μόνο υποδοχείς γνώσεων: η συμμετοχή σε μια σχολή είναι επίσης μια κοινωνική εμπειρία, που μοιράζεται σε μια αίθουσα. Ποτέ δεν μαθαίνεις μόνος σου: χρειάζεσαι μη λεκτικά σήματα, άμεσες συζητήσεις, ερωτήσεις από άλλους … Η αλληλεπίδραση είναι απαραίτητη, η νοημοσύνη δεν υπάρχει χωρίς συγκίνηση και οι ψηφιακές πλατφόρμες εξαντλούνται πολύ γρήγορα (Zoom, Webex, Tims, … ).
Στη σχολή του μέλλοντος, η εξ’ αποστάσεως μάθηση θα χρησιμοποιηθεί για να απελευθερώσει μαθήματα από το θεωρητικό μέρος, το οποίο μπορεί να είναι προσβάσιμο από απόσταση και να δώσει προτεραιότητα σε πρόσωπο με πρόσωπο εφαρμογές και συζητήσεις, οι οποίες δίνουν ουσιαστική σημασία στη θεωρητική μάθηση. Οι διαλέξεις εξ’ αποστάσεως μπορούν να είναι επίσης χρήσιμες για την επιμόρφωση, μετεκπαίδευση, μεταπτυχιακή έρευνα.
Υβριδικό σύστημα και επιδόσεις
Ένα υβριδικό σύστημα υπόσχεται να δημιουργηθεί το οποίο θα βασίζεται σε μια διαφορετική δια ζώσης μάθηση (κοινωνικές σχέσεις και δημιουργικός διάλογος) και μια εξ’ αποστάσεως διδασκαλία πιο προσωπική και ελκυστική. Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη βρίσκεται καθ’ οδόν, αλλά το άλμα θα είναι βίαιο και ριζοσπαστικό. Οι σχολές έδειξαν να αντιδρούν, παραμένοντας ωστόσο σε μακροπρόθεσμους στόχους. Αλλά τί πρέπει να επιλέξουν οι φοιτητές οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι μεταξύ δύο κόσμων;
Το περιοδικό Le Point, no 2531, 18 fevrier 2021, παρουσιάζει τις επιδόσεις των γαλλικών business schools με βάση σημαντικά κριτήρια εκτίμησης. Οι μελλοντικοί φοιτητές οφείλουν να τα λάβουν υπόψη τους. Μια παρόμοια μελέτη πραγματοποιήθηκε το 2017, με βάση μια έρευνα του περιοδικού L’ Express (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Τα γαλλικά business schools διεθνοποιούνται και αναβαθμίζονται, Ναυτεμπορική, Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2017.
Μεθοδολογία και αποτελέσματα
Η έρευνα του περιοδικού Le Point αφορούσε 37 business schools στα οποία το Κράτος χορηγεί το «bachelor of business administration» (ΒΒΑ), το οποίο αναγνωρίζεται από το γαλλικό υπουργείο παιδείας.
Οι υπεύθυνοι του περιοδικού προχώρησαν σε 6 κατατάξεις δυναμικότητας των σχολών, από τις οποίες στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε ένα συνοπτικό 3, τον πίνακα των επιδόσεων, τη δυναμική της έρευνας και το παιδαγωγικό πλαίσιο (ποιότητα του σώματος των καθηγητών).
Συνοπτικός Πίνακας: επιδόσεις και επίπεδα μισθού (με αλφαβητική σειρά, παρουσιάζονται οι 10 πρώτες σχολές με βάση την κατάταξη του 2020)
| Όνομα Σχολής | Πιστοποιήσεις | Κατάταξη 2020 | Επίπεδο μισθού |
| Audencia | Equis, AACSB, AMBA | 10 | 3 |
| Edhec | Equis, AACSB, AMBA | 5 | 1 |
| EM Lyon | Equis, AACSB, AMBA | 4 | 2 |
| ESCP | Equis, AACSB, | 3 | 1 |
| ESSEC | Equis, AACSB, AMBA | 2 | 1 |
| Grenoble | Equis, AACSB, AMBA | 6 | 2 |
| HEC Paris | Equis, AACSB, AMBA | 1 | 1 |
| Kedge | Equis, AACSB, AMBA | 9 | 4 |
| Neoma | Equis, AACSB, AMBA | 8 | 2 |
| Skema | Equis, AACSB, | 7 | 2 |
Αυτός ο πίνακας περιέχει γενικές πληροφορίες στα προγράμματα Master, πιστοποιήσεις (η τριπλή πιστοποίηση αφορά λιγότερο από 1% των business schools στον κόσμο, δηλαδή 100 σχολές στον κόσμο, από τις οποίες 15 γαλλικές σε ένα σύνολο 13670 σχολών). Η κατάταξη με βάση το επίπεδο μισθού έχει ως εξής:
Επίπεδο 1: > 54.000€
Επίπεδο 2: από 43.000 έως 54.000 €
Επίπεδο 3: από 42.000 έως 43.000 €
Επίπεδο 4: από 40.000 έως 42.000 €
Επίπεδο 5: από 38.000 έως 42.000 €
Επίπεδο 6: < 38.000 €
Δυναμική της έρευνας
Αυτός ο πίνακας αξιολογεί την παραγωγικότητα της έρευνας, την ποιότητα των δημοσιευμένων άρθρων και τη διεθνή ακαδημαϊκή επιρροή των business schools. Η βαθμολογία στηρίζεται στον αριθμό των άρθρων που δημοσιεύονται σε περιοδικά που αξιολογούνται από τον εθνικό οργανισμό έρευνας της Γαλλίας, CNRS ή την Fnege (Fondation Nationale pour l’ Enseignement de la Gestion des Entreprises), από το μόνιμο διδακτικό – ερευνητικό προσωπικό της σχολής το 2019, το επίπεδο επιλεκτικότητας των περιοδικών, το μέγεθος της σχολής και τον αριθμό των καθηγητών που έχουν δημοσιεύσει το 2019.
| Κατάταξη | Όνομα Σχολής | Εκτίμηση |
| 1 | HEC Paris | 85,6 |
| 2 | Essec | 62,9 |
| 3 | EM Lyon | 59,7 |
| 4 | Ieseg | 55,1 |
| 5 | Montpelier BS | 52,4 |
| 6 | ESCP | 43,2 |
| 7 | Grenoble EM | 42,2 |
| 8 | Kedge | 42,2 |
| 9 | Neoma | 37,0 |
| 10 | Toulouse BS | 33,4 |
| 11 | Ipag | 33,1 |
| 12 | Skema | 32,1 |
| 12 | Edhec | 32,1 |
| 14 | Rennes SB | 31,3 |
| 15 | EM Normandie | 31,1 |
| 16 | Audencia | 29,6 |
| 17 | ESCE | 26,5 |
| 18 | EMLV | 26,4 |
| 19 | Inseec SBE | 26,2 |
| 20 | EBS Paris | 23,9 |
Παιδαγωγικό πλαίσιο
Η ποιότητα του σώματος των καθηγητών εκτιμάται με το κριτήριο αυτό. Αυτή η κατάταξη λαμβάνει υπόψη της, τον αριθμό των προσκεκλημένων ξένων καθηγητών, τον αριθμό των στελεχών επιχειρήσεων – οργανισμών που δίνουν σεμινάρια στη σχολή, τον αριθμό των μόνιμων διδασκόντων – ερευνητών, των καθηγητών που κατέχουν ένα διδακτορικό ή PhD, τον αριθμό των ερευνητών που έχουν συμμετάσχει το λιγότερο σε ένα άρθρο της λίστας περιοδικών CNRS ή Fnege το 2019, και τον αριθμό των μόνιμων ξένων καθηγητών.
| Κατάταξη | Όνομα Σχολής | Εκτίμηση |
| 1 | HEC Paris | 91,1 |
| 2 | ESCP | 90,8 |
| 3 | Essec | 74,6 |
| 4 | EM Lyon | 66,3 |
| 5 | Rennes SB | 66,1 |
| 6 | Kedge | 60,2 |
| 7 | Neoma | 58,2 |
| 8 | Audencia | 57,5 |
| 9 | Skema | 56,9 |
| 10 | Edhec | 55,5 |
Συμπερασματικά, η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση χορηγεί στους φοιτητές νέες δεξιότητες, οι οποίες θα ενδιαφέρουν τις επιχειρήσεις. Η ανάπτυξη του υβριδικού μοντέλου διδασκαλίας είναι ένας από τους βασικούς στόχους της γαλλικής κυβέρνησης η οποία ξεκλείδωσε 35 εκατομμύρια ευρώ για την επιμόρφωση των διδασκόντων στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και τη σεναριοποίηση των διαλέξεων. Ακόμη το υβριδικό μοντέλο συνεισφέρει σε οικονομίες κλίμακος σε όρους εφοδιαστικής, λιγότερες μετακινήσεις των φοιτητών σε ώρες αιχμής της κυκλοφορίας, μείωσης του θορύβου στις μεγάλες πόλεις και λιγότερες εκπομπές CO2. Είναι ένας τρόπος βέλτιστης απάντησης στις προκλήσεις της κοινωνίας σε περίπτωση παρατεταμένης υγειονομικής κρίσης.