Ομόφωνα εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) η Β’ Φάση της υδραυλικής προμελέτης διευθέτησης ομβρίων υδάτων της βόρειας κλιτύος της Ακρόπολης μέχρι τον αποδέκτη στην οδό Αποστόλου Παύλου.
Ομόφωνα εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) η Β’ Φάση της υδραυλικής προμελέτης διευθέτησης ομβρίων υδάτων της βόρειας κλιτύος της Ακρόπολης μέχρι τον αποδέκτη στην οδό Αποστόλου Παύλου.
Το ζήτημα της διευθέτησης και απορροής των ομβρίων υδάτων από την Ακρόπολη απασχολεί τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ συστηματικά τα τελευταία 10 έτη. Πλημμυρικά φαινόμενα σημειώθηκαν το 2013, όταν τοποθετήθηκε δεύτερος εργοταξιακός οικίσκος στα βόρεια των Προπυλαίων, οπότε ο τρόπος κατείσδυσης του νερού άλλαξε και η κατάσταση επιδεινώθηκε. Η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως (ΥΣΜΑ) μετά από έγκριση της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) υπό την προεδρία του αειμνήστου Χαράλαμπου Μπούρα, σε συνεννόηση με την τότε Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη -δεδομένου ότι η ΥΣΜΑ υπάγεται στον εκάστοτε Γενικό Γραμματέα- ανέθεσε την σύνταξη προμελέτης διαχείρισης των ομβρίων υδάτων στην επιφάνεια της Ακρόπολης. Για την εν λόγω προμελέτη το ΚΑΣ γνωμοδότησε ομοφώνως και εξεδόθη η εγκριτική απόφαση τον Ιούλιο 2014.
Συναφής ήταν και η μελέτη στερέωσης των ασταθειών των βραχωδών πρανών, κατά μήκος των νοτιοδυτικών προσβάσεων στην Ακρόπολη, η οποία εκπονήθηκε με την ίδια διαδικασία. Η μελέτη αυτή εισήχθη στο ΚΑΣ για την κατά νόμον γνωμοδότηση τον Σεπτέμβριο 2014 και η σχετική εγκριτική απόφαση εξεδόθη τον Δεκέμβριο 2014.
Έκτοτε, το θέμα των πλημμυρών της Ακρόπολης δεν φαίνεται να απασχόλησε ιδιαίτερα το ΥΠΠΟΑ. Οι έντονες βροχοπτώσεις της 28ης Ιουνίου 2018 είχαν ως αποτέλεσμα την κατάπτωση τεμαχών βράχων και λίθων, στον βόρειο περίπατο της Ακρόπολης, από την Κλεψύδρα μέχρι το εργοταξιακό αναβατόριο, με συνέπεια ο βόρειος περίπατος να παραμείνει κλειστός για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για πρώτη φορά κατασκευάστηκε υδραυλικό έργο επί της Ακροπόλεως, στο πλαίσιο των εργασιών για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στην Ακρόπολη, σύμφωνα με μελέτες που ξεκίνησαν τον Οκτώβριο 2019. Κατασκευάστηκαν, φρεάτιο απορροής στην ανατολική πλευρά του Παρθενώνα, μεταξύ του μνημείου και του παλαιού Μουσείου και αυλάκι αποστράγγισης και απορροής στην νοτιοανατολική πλευρά.
Τον Δεκέμβριο του 2020 το ΚΑΣ γνωμοδότησε υπέρ «της προμελέτης διευθέτησης ομβρίων στην περιοχή της βόρειας κλιτύος της Ακρόπολης των Αθηνών», η οποία πρότεινε λύσεις στο πρόβλημα της απορροής των όμβριων υδάτων από την επιφάνεια του Βράχου, στην περιοχή δυτικά του Ερεχθείου, από την περιοχή του νέου ανελκυστήρα, από τον περίπατο στη βόρεια κλιτύ έως την Κλεψύδρα και στη συνέχεια έως την κατάληξή τους στους πλησιέστερους υφιστάμενους αποδέκτες. Ακολούθησε η εκπόνηση και η έγκριση της ολοκληρωμένης μελέτης εφαρμογής «Εργασίες Διευθέτησης των ομβρίων Υδάτων στην Περιοχή της Βόρειας Κλιτύος της Ακρόπολης Αθηνών». Η υλοποίηση της μελέτης ξεκινά άμεσα με στόχο την διευθέτηση της ομαλής και ελεγχόμενης απορροής των κατειδυόντων επιφανειακών υδάτων, τα οποία από το μεγάλο πλάτωμα του Βράχου, θα απολήγουν βορείως του Αρχαίου Περιπάτου, μπροστά από την πηγή της Κλεψύδρας, ακολουθώντας την αρχαία διαδρομή τους.
Μία μεγάλη ποσότητα αυτών των επιφανειακών υδάτων διέρχεται από τα Προπύλαια και στραγγίζει, εδώ και έναν αιώνα, στην επίχωση του ανδήρου, δυτικά του βάθρου του Αγρίππα. Η επίχωση, η οποία παρουσιάζει σημαντική καθίζηση, συνδέεται άμεσα με την κλίση που παρουσιάζει το βάθρο. Μόλις προ ολίγων εβδομάδων ολοκληρώθηκαν οι εργασίες στεγανοποίησης της επιφάνειας της επίχωσης, η οποία διαστρώθηκε με «πατημένο» χώμα, παγιωμένο με μικρό ποσοστό σταθεροποιητή, στην σύνθεσή του, ενώ τοποθετήθηκαν αγωγοί απορροής για την προστασία του υποθεμελίου του μνημείου. Θα ακολουθήσουν εργασίες διασφάλισης της ευστάθειάς του βάθρου με την κατασκευή ικριώματος. Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε ο πρόεδρος της ΕΣΜΑ ακαδημαϊκός Μανόλης Κορρές, προβλέπεται να τοποθετηθούν νάρθηκες περίδεσης από ανοξείδωτο χάλυβα.
Στην Β’ Φάση της υδραυλικής προμελέτης, η οποία εγκρίθηκε ομοφώνως από το ΚΑΣ στην τελευταία συνεδρίασή του, εξετάστηκε η επέκταση του δικτύου αποστράγγισης με την μεταφορά των ομβρίων υδάτων από την περιοχή της Βόρειας Κλιτύος της Ακρόπολης, απευθείας στο οργανωμένο δίκτυο ομβρίων της πόλης. Επίσης, μεταφέρονται τα όμβρια από την περιοχή της Κλεψύδρας, μέσω της νότιας πλευράς του Αρείου Πάγου, χωρίς να επιβαρύνεται πλέον η Αρχαία Αγορά.
Το ζήτημα της διευθέτησης των ομβρίων υδάτων που κατεισδύουν με μεγάλη ταχύτητα και ιδιαίτερα αυξημένες ποσότητες από το πλάτωμα του Βράχου της Ακρόπολης προς την Βόρεια Κλιτύ, καταλήγοντας στην αρχαία Αγορά, αποτελεί χρόνιο πρόβλημα, το οποίο έχει προκαλέσει σημαντικές φθορές στο σύνολο των υλικών, τόσο στις σωζόμενες τοιχοποιίες των μνημείων και των τμημάτων της Παναθηναϊκής οδού, όσο και στις νεότερες στερεωτικές επεμβάσεις σε αυτά, συμπεριλαμβανομένης και της διαδρομής βορείως της οδού Θεωρίας στον χώρο του Αρείου Πάγου.
Τα ύδατα καταλήγουν στο βαθύτερο σημείο της Αγοράς, στον χώρο του βωμού των Δώδεκα Θεών και αποστραγγίζουν στα κατάντη της γραμμής του ΗΣΑΠ, με αποτέλεσμα ο χώρος να εμφανίζει πλημμυρικά φαινόμενα, στον χώρο της Ποικίλης Στοάς, βορείως της οδού Αδριανού. Τα μέσα προστασίας που έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα, δεν είναι επαρκή για την επίλυση του προβλήματος. Παλαιότερος σχεδιασμός περιλάμβανε την δημιουργία φραγμάτων ανάσχεσης των κατεισδυόντων ομβρίων υδάτων. Εγιναν στοιχειώδεις επεμβάσεις, στην οδό Θεωρίας, οι οποίες όμως δεν λειτούργησαν αποτελεσματικά. Επίσης, το δεύτερο σημείο ανάσχεσης των υδάτων προς την Αγορά, στην οδό Αστεροσκοπείου, παρουσιάζει πολλά προβλήματα λιμναζόντων υδάτων, μετά από βροχόπτωση.
Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με το έργο, που προβλέπεται σε αυτή την προμελέτη. Πρόκειται για την κατασκευή ενός επιφανειακού ανοιχτού αγωγού, που θα δημιουργεί τη μικρότερη δυνατή όχληση στον αρχαιολογικό χώρο, χωρίς να επιβαρύνεται η περιοχή της Αρχαίας Αγοράς. Θα απορρέει στο υφιστάμενο δίκτυο ομβρίων της Αποστόλου Παύλου, ακολουθώντας τις κλίσεις του εδάφους. Συγκεκριμένα, ο αγωγός ξεκινά από τον Περίπατο, πλησίον της Κλεψύδρας, διέρχεται νοτίως της Ιματιοθήκης, υπογειοποιείται στην οδό Θεωρίας και οδεύει στο νότιο όριο του βράχου του Αρείου Πάγου, βορείως της ανασκαφής Dorpfeld, καταλήγοντας, εντέλει, στην συμβολή των οδών Αποστόλου Παύλου και Αστεροσκοπείου.
Μετά την έγκριση της προμελέτης, ξεκίνησε ήδη εκπόνηση της μελέτης εφαρμογής της Β’ Φάσης, που περιλαμβάνει την ακριβή χάραξη της όδευσης του επιφανειακού αγωγού, δεδομένου ότι πολλές από τις επιχώσεις, από τις οποίες θα διέλθει, χρήζουν όχι μόνον περαιτέρω διερεύνησης και αρχαιολογικής τεκμηρίωσης τους. αλλά και σωστικών μέτρων προστασίας των αρχαίων οικοδομικών καταλοίπων.
Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται συνολικά και με τις λιγότερες δυνατές παρεμβάσεις το χρόνιο πρόβλημα των πλημμυρών στην Ακρόπολη, αλλά και στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών. Το συνολικό κόστος των μελετών και των εργασιών αποτελεί μέρος της χορηγίας του Ιδρύματος Ωνάση προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.