Ο Μοχάμεντ έκανε ένα διάλειμμα και έψαχνε μία γωνιά για να πιει με ησυχία το τσάι του. Είναι μία κουραστική ημέρα στο μικρό μαγαζάκι με τα ντονέρ σε μία σχετικά κεντρική περιοχή του Βερολίνου, καθώς η καλοκαιρία έκανε πολλούς να βγουν βόλτα αυτό το Σάββατο και να σταματήσουν για κάτι γρήγορο στο χέρι. Το μυαλό του Μοχάμεντ γύριζε σε αυτούς που άφησε πίσω του πριν από τέσσερα χρόνια όταν ακολούθησε ένα καραβάνι, το οποίο προσπαθούσε να γλιτώσει από τον πόλεμο και να οδηγηθεί με ασφάλεια στην Ευρώπη, τη νέα Γη της Επαγγελίας. Το 2020 ο κορωνοϊός «πάγωσε» την οικονομία, την κοινωνία και μείωσε δραστικά τις προσφυγικές ροές και κατά συνέπεια τις αιτήσεις ασύλου κατά 33% παγκοσμίως στο α΄εξάμηνο, όταν είχαμε την επέλαση του πρώτου κύματος της πανδημίας και 168 χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους. Οι αντιμεταναστευτικές φωνές στην Ευρώπη χαμήλωσαν και οι πολιτικοί έδιναν και δίνουν μάχη με την πανδημία. Όμως - όπως όλοι ελπίζουμε - σύντομα ο Covid-19 θα νικηθεί ή τουλάχιστον θα παροπλιστεί και η ζωή θα επιστρέψει στην κανονικότητα με όλα τα καλά και τα προβλήματά της. Τότε θα έρθουν στην επιφάνεια όλα τα θέματα που έμειναν πίσω και μαζί και το μεταναστευτικό/προσφυγικό που ταλανίζει ιδιαίτερα την Ευρώπη.
Της Πέπης Γρηγοριάδου
[email protected]
Ο Μοχάμεντ έκανε ένα διάλειμμα και έψαχνε μία γωνιά για να πιει με ησυχία το τσάι του. Είναι μία κουραστική ημέρα στο μικρό μαγαζάκι με τα ντονέρ σε μία σχετικά κεντρική περιοχή του Βερολίνου, καθώς η καλοκαιρία έκανε πολλούς να βγουν βόλτα αυτό το Σάββατο και να σταματήσουν για κάτι γρήγορο στο χέρι. Το μυαλό του Μοχάμεντ γύριζε σε αυτούς που άφησε πίσω του πριν από τέσσερα χρόνια όταν ακολούθησε ένα καραβάνι, το οποίο προσπαθούσε να γλιτώσει από τον πόλεμο και να οδηγηθεί με ασφάλεια στην Ευρώπη, τη νέα Γη της Επαγγελίας.
Ο Μοχάμεντ αποτελεί έναν από τα τουλάχιστον 79,5 εκατομμύρια ανθρώπους (το 67% προέρχεται από 5 μόνο χώρες) που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και το 1,1 εκατομμύριο που έχει εγκαταστηθεί στη Γερμανία. Στον συνολικό αριθμό περιλαμβάνονται περίπου 26,4 εκατομμύρια πρόσφυγες. Ανάμεσά τους τα μισά είναι παιδιά, σύμφωνα με στοιχεία της UNHCR (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες).
Το 2020 ο κορωνοϊός «πάγωσε» την οικονομία, την κοινωνία και μείωσε δραστικά τις προσφυγικές ροές και κατά συνέπεια τις αιτήσεις ασύλου κατά 33% παγκοσμίως στο α΄εξάμηνο, όταν είχαμε την επέλαση του πρώτου κύματος της πανδημίας και 168 χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους.
Οι αντιμεταναστευτικές φωνές στην Ευρώπη χαμήλωσαν και οι πολιτικοί έδιναν και δίνουν μάχη με την πανδημία. Όμως - όπως όλοι ελπίζουμε - σύντομα ο Covid-19 θα νικηθεί ή τουλάχιστον θα παροπλιστεί και η ζωή θα επιστρέψει στην κανονικότητα με όλα τα καλά και τα προβλήματά της. Τότε θα έρθουν στην επιφάνεια όλα τα θέματα που έμειναν πίσω και μαζί και το μεταναστευτικό/προσφυγικό που ταλανίζει ιδιαίτερα την Ευρώπη
Το 2019 υπήρχαν 612.700 αιτούντες άσυλο στην ΕΕ των 27 με αύξηση 63.700 από το 2018. Όμως το 2020 οι αριθμοί περιορίστηκαν κατά πολύ. Για παράδειγμα στην Ελλάδα από 77.275 άτομα που αιτήθηκαν άσυλο για πρώτη φορά το 2019 είχαμε μόνο 40.560 το 2020, ενώ αντίστοιχη ήταν η μείωση και σε άλλες χώρες όπως η Γαλλία με 93.470 το 2020 έναντι 151.070 το 2019, σύμφωνα με την Eurostat.
Τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2020, ο αριθμός των μεταναστών που εισέρχονται στην ΕΕ ήταν ο χαμηλότερος από τότε που άρχισε η επίσημη καταγραφή το 2009.
Ενδεικτικά, στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 2020, σε σχέση με τον Απρίλιο του 2019 η μείωση ήταν 97,26% (τον Απρίλιο του 2019 κατέφθασαν στη χώρα μας 2.773 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ το 2020 μόλις 76), ενώ τον Μάιο οι αφίξεις ήταν λιγότερες κατά 91% (3.141 άτομα το 2019 και 204 το 2020).
Οι εμβολιασμοί προχωρούν
Με τους εμβολιασμούς να προχωρούν στην Ευρώπη, η προσοχή στρέφεται στο τι θα συμβεί όταν ανοίξουν ξανά τα σύνορα της ηπείρου, καθώς αυτή η συζήτηση θα μπορούσε να ανακινήσει το ακανθώδες ζήτημα της μετανάστευσης.
Πρόσφατα, ο λαϊκιστής ευρωσκεπικιστής Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος για πολλούς θεωρείται «ηθικός αυτουργός» του Brexit, έγραψε στο Twitter για «κρίση Covid στο Ντόβερ», ισχυριζόμενος αβάσιμα ότι ένα πλοίο που μετέφερε μετανάστες είχε αράξει στη νοτιοανατολική Αγγλία», με 12 επιβάτες που όλοι τους βγήκαν θετικοί στο τεστ κορωνοϊού.
Η βρετανική κυβέρνηση απάντησε άμεσα στο tweet του Φάρατζ, με το υπουργείο Εσωτερικών να επισημαίνει: «Αυτό είναι λάθος. Κανένα από αυτά τα 12 άτομα δεν ήταν θετικό στον Covid-19. Όλοι οι ενήλικες που έφτασαν σήμερα έχουν κάνει τεστ για τον Covid-19».
Το Twitter στη συνέχεια αφαίρεσε την ανάρτηση του Φάρατζ, επειδή παραβίασε τους κανόνες του ιστότοπου. Την ίδια αντιμεταναστευτική ρητορική είχε ακολουθήσει ο Βρετανός πολιτικός και τη χρονιά του δημοψηφίσματος για το Brexit, το 2016. Τους μήνες που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος, η Ευρώπη είχε βιώσει μια τεράστια εισροή προσφύγων εξαιτίας των ένοπλων συγκρούσεων κυρίως στη Συρία. Ο Φάρατζ δεν αποτελεί τον μοναδικό που προσπαθεί να συνδέσει την πανδημία με τους μετανάστες.
Βρετανικοί προβληματισμοί
Η Migration Watch, μια βρετανική δεξαμενή σκέψης που υποστηρίζει τη μείωση ποσοστών μετανάστευσης, έγραψε πρόσφατα ότι ένα στέλεχος του ιού που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη νοτιοανατολική Αγγλία ήταν υπεύθυνο για το 61% των λοιμώξεων στην Αγγλία και συνεχίζει τονίζοντας ότι τον Σεπτέμβριο του 2020 υπήρχε μεγάλη αύξηση στις παράνομες διελεύσεις προσφύγων.
Ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι εισροές προσφύγων προκάλεσαν τη μετάλλαξη στον ιό. Σύμφωνα με το CNN, πολλοί ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με τη μεταναστευτική πολιτική ανησυχούν ότι καθώς η Ευρώπη αρχίζει να ανοίγει, οι λαϊκιστές θα ασχοληθούν με την ιδέα ότι οι μετανάστες θα μπορούσαν να διαδώσουν τον ιό - είτε υπάρχουν στοιχεία για να το υποστηρίξουν είτε όχι.
Η Μαρίνα Φερνάντεζ-Ρέινο, ανώτερη σύμβουλος στο Παρατηρητήριο Μετανάστευσης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σημείωσε ότι - μέχρι στιγμής τουλάχιστον - «οι αρνητικές στάσεις απέναντι στους μετανάστες δεν φαίνεται να έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης».
«Έχουμε δει πάρα πολλούς πολιτικούς να χρησιμοποιούν φτηνή ρητορική για το μεταναστευτικό σε μια προσπάθεια εύκολης αντιπολιτευτικής τακτικής», δήλωσε η Ρομπέρτα Μέτσολα, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η Μέτσολα πιστεύει ότι ένας τρόπος αντιμετώπισης του συγκεκριμένου αφηγήματος είναι να χτιστεί η εμπιστοσύνη στη Frontex, τον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Κρίσιμες κάλπες
Προς το παρόν, μία συζήτηση για την επόμενη ημέρα της πανδημίας φαίνεται μακρινή καθώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αυτήν την στιγμή δεν μπορούν να συζητήσουν ούτε για την άρση περιορισμών στο εσωτερικό τους, πόσο μάλλον των συνόρων. Ωστόσο, είναι ένα θέμα που θα απασχολήσει σύντομα τους Ευρωπαίους πολιτικούς καθώς μέσα στους επόμενους 13 μήνες έχουν εκλογές σε βασικά κράτη της Ε.Ε., όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Γαλλία.
Και στις τρεις χώρες, τα λαϊκιστικά, ακροδεξιά κόμματα είναι πιθανό να συγκεντρώσουν σημαντικό αριθμό ψήφων.
Στη Γαλλία, οι προεδρικές εκλογές του 2022 θα έχουν σίγουρα άρωμα κόντρας για το μεταναστευτικό ανάμεσα στον Εμμανουέλ Μακρόν και το ακροδεξιό κόμμα ID της Μαρίν Λεπέν.
Το ID σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του politico συγκεντρώνει 25%, όταν το 2020 είχε 27% και 22% το 2017. Αντιστοίχως άλλα ακροδεξιά κόμματα που μάχονται τη μεταναστευτική πολτική είναι στη Γερμανία το AfD με 11% (13% το 2020 και μόλις 5% το 2015) , το ολλανδικό FvD με 3%, έχοντας όμως σχεδόν διπλασιάσει τη δύναμή του από το 1,8% το 2017. Επίσης αξίζει να αναφερθεί και η Αυστρία - μολονότι δεν έχει σύντομα εκλογές - με το FPO να προτιμάται από το 17% σήμερα (11% αρχές του 2020 και 26% το 2015).
Ακόμα κι αν κάποιο μικρό κόμμα όπως το ολλανδικό είναι απίθανο να καταλήξει στην εξουσία, έχει τη δυνατότητα να ασκήσει πιέσεις στο πλαίσιο της ακροδεξιάς ευρωπαϊκής τάσης στους κυβερνώντες. Και μην ξεχνάμε και πολιτικούς όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας που γενικότερα αποτελεί παραφωνία στα θέματα ενότητας της Ε.Ε. (τόσο για το μεταναστευτικό, όσο και για την έγκριση και προμήθεια των εμβολίων και πολλά άλλα).
Η ακροδεξιά και η «επί τόπου βοήθεια»
Την προσέλευση κόσμου προς την ακροδεξιά, την οργάνωσή της όλο και περισσότερο επαγγελματικά, την επίσης ευρεία διάδοση του ρατσισμού στην καθημερινότητα, αλλά και τα προσφερόμενα πεδία στρατολόγησης σε περιόδους κρίσης, όπως η τρέχουσα της πανδημίας, επισημαίνει το Αρχείο Τεκμηρίωσης της Αυστριακής Αντίστασης στη Βιέννη.
Ο αριθμός των «πραγματικών» ακροδεξιών εξτρεμιστών στην Αυστρία εκτιμάται ότι είναι σαφώς κάτω από το 10% τονίζει ο Αντρέας Πέχαμ από το Αρχείο Τεκμηρίωσης, αλλά θεωρεί ότι σε περιόδους κρίσης η ακροδεξιά έχει άνθηση και είναι πολύ δημοφιλής. «Οι καιροί κρίσης είναι πολύ ευνοϊκοί για την ακροδεξιά επειδή είναι καιροί φόβου και αβεβαιότητας, και οι άνθρωποι που φοβούνται και είναι ανασφαλείς δεν απαιτούν περισσότερη ελευθερία και δημοκρατία, αλλά ένα ισχυρό χέρι, προστασία και ασφάλεια».
Όπως παρατηρεί ο Αντρέας Πέχαμ, η κύρια ομάδα-στόχος της ακροδεξιάς είναι οι «νεαροί θυμωμένοι άντρες», αλλά και οι γυναίκες δεν βρίσκονται μακριά σε αριθμό καταδικαστικών αποφάσεων, ειδικότερα για ρητορική μίσους».
Σε σχέση με την προσέλευση κόσμου προς την άκρα δεξιά στην Αυστρία, δεν είναι λίγες οι υποθέσεις που αυτές τις ημέρες απασχολούν, για παράδειγμα, το Περιφερειακό Ορκωτό Δικαστήριο στο Κλάγκενφουρτ, πρωτεύουσα του ομόσπονδου κρατιδίου της Καρινθίας στη νότια Αυστρία.
Εκπρόσωπος του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Κλάγκενφουρτ τονίζει πως «έχουμε την αντίληψη στο Περιφερειακό Δικαστήριο ότι έχουν αυξηθεί απότομα οι καταγγελίες και οι δικαστικές διαδικασίες, ειδικότερα σε ό,τι αφορά την ναζιστική επαναδραστηριοποίηση».
Η αυστριακή κυβέρνηση συνασπισμού του Λαϊκού Κόμματος του καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς και των Πράσινων εμμένει στην «επί τόπου βοήθεια» για τους πρόσφυγες στη Λέσβο.
Κάποιοι αντιστέκονται και προσπαθούν να κινητοποιήσουν τον κόσμο. Μία τεράστια αφίσα του διάσημου Αυστριακού γελοιογράφου Γκέρχαρντ Χάντερερ, η οποία καλύπτει επιφάνεια 230 τετραγωνικών μέτρων στον τοίχο κτηρίου της Βιέννης σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την άρνηση της Αυστρίας στην υποδοχή προσφύγων από τη Λέσβο, εμφανίζει τον καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς «χωρίς καρδιά» κάτω από το ανοικτό σακάκι του.
Επίσης, ο ομοσπονδιακός πρόεδρος της Αυστρίας Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν, αλλά και ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στη χώρα, ο καρδινάλιος Κρίστοφ Σένμπορν, έχουν απευθύνει επανειλημμένα επείγουσα έκκληση προς την αυστριακή κυβέρνηση, να προχωρήσει σε υποδοχή προσφύγων από τη Λέσβο, όπως απαιτούν εδώ και μήνες εκατοντάδες προσωπικότητες στην Αυστρία.
Επείγουσα έκκληση προς την αυστριακή κυβέρνηση απευθύνουν από τα τέλη του 2020 εκατοντάδες προσωπικότητες, όπως επίσης φιλανθρωπικές οργανώσεις και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και πάνω από 600 προσωπικότητες του Πολιτισμού στην Αυστρία.
Ο φόβος ως πολιτικό εργαλείο
Ο φόβος ήταν πάντα αποτελεσματικό πολιτικό εργαλείο. Η πανδημία θα συνεχίσει να ανησυχεί τον κόσμο, ενώ οι μνήμες από τη μεταναστευτική κρίση του 2015 είναι ακόμη νωπές. Κατά συνέπεια εκτιμάται ότι αρκετοί πολιτικοί θα ενεργοποιήσουν τις δύο αυτές παραμέτρους για να κάνουν αντιπολίτευση και να κερδίσουν ψηφοφόρους.
Στα 2015 και 2016 η ΕΕ γνώρισε μια άνευ προηγουμένου εισροή προσφύγων και μεταναστών. Περισσότεροι από 1 εκατομμύρια άνθρωποι έφθασαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την Eurostat, από τους 198 χιλιάδες αιτούντες που ήταν εγγεγραμμένοι στο 2017, η Γερμανία είχε μερίδιο 31% στην ΕΕ-28. Ακολουθούσε η Ιταλία (127.000 ή 20%), η Γαλλία (91.000 ή 14%), η Ελλάδα (57.000. ή 9%), το Ηνωμένο Βασίλειο (33.000 ή 6%).
Η πλειοψηφία των προσφύγων προέρχεται κυρίως από 3 χώρες, τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, χώρες που κατά τα τελευταία χρόνια έχουν βιώσει σημαντικές ένοπλες συγκρούσεις.
Η μεταναστευτική κρίση του 2015 ήταν μια καθοριστική στιγμή στην ευρωπαϊκή πολιτική, καθώς εκατομμύρια που έφυγαν από τον πόλεμο και την πείνα εισήλθαν στην ήπειρο, αναγκάζοντας τους ηγέτες να συνάψουν συμφωνίες με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο σύγχρονος σουλτάνος συμφώνησε να κρατήσει τους μετανάστες στη χώρα του - αλλά κράτησε το γεγονός ως άσσο στο μανίκι του που μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάθε φορά απειλώντας ότι θα πλημμυρίσει η Ευρώπη με τα 3,6 εκατομμύρια μεταναστών που φιλοξενεί στη χώρα του.
Πέρυσι τέλος Φεβρουαρίου, μαζί με τα πρώτα κρούσματα στη χώρα μας, προκλήθηκε μία μεγάλη κρίση κατά μήκος των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο. Για ημέρες υπήρχε κλιμακούμενη ένταση στη συνοριακή γραμμή, όπου σε μία μόνο ημέρα καταγράφονταν απόπειρες από χιλιάδες μετανάστες που προσπαθούσαν να περάσουν παράνομα στην Ελλάδα.
Εσωτερική εμπιστευτική έκθεση της Frontex, που είχε δημοσιεύσει αρχές Μαρτίου του 2020 η εφημερίδα Die Welt, ανέφερε ότι η οργάνωση ανέμενε «περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μαζικές μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα» από την Τουρκία. Η έκθεση επισήμαινε ότι ένας λόγος για τη συγκεκριμένη εξέλιξη είναι και οι ψευδείς πληροφορίες που διακινήθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι μπορεί κανείς να περάσει τα σύνορα προς την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χθες, 12 Μαρτίου, έναν χρόνο μετά τα επεισόδια στις Καστανιές, ο επικεφαλής της Frontex Φ. Λετζέρι, έστειλε επιστολή στην Κομισιόν για να προειδοποιήσει για τον αυξανόμενο αριθμό πυροβολισμών στην περιοχή του Έβρου, ενώ διέταξε τους φρουρούς να φορούν αλεξίσφαιρα μπουφάν όταν περιπολούν στην περιοχή.
Συνολικά το 2020 έκλεισε για την Ελλάδα με δραστική μείωση αφίξεων και διαμενόντων σε όλες τις δομές της χώρας.
Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, μέσα στους 12 μήνες του 2020 σημειώθηκε μείωση αφίξεων (-80%) και διαμενόντων σε όλες τις δομές της χώρας (-63%), μεγάλη αποσυμφόρηση των νησιών του Αιγαίου και του Έβρου (-60%), σημαντική αύξηση επιστροφών-απελάσεων-μετεγκαταστάσεων (11.304 αποχωρήσεις), μεταφορών (+56%), επιτάχυνση διαδικασιών ασύλου (+64%) και μείωση των εκκρεμοτήτων της Υπηρεσίας (-43%).
Οι διαμένοντες αιτούντες άσυλο σε όλες -κάθε τύπου- δομές ανέρχονταν σε 64.756 όταν τον Δεκέμβριο του 2019 ήταν 92.383 (μείωση 30%, κατά 28.000 λιγότεροι διαμένοντες). Επίσης δημιουργήθηκαν μόλις 3 νέες δομές αιτούντων άσυλο.
Οι απευθείας πτήσεις από τη Λέσβο για τη Γερμανία πραγματοποιούνται σε συνέχεια της συμφωνίας του Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και της Γερμανίδας Καγκελαρίου, κα Άνγκελα Μέρκελ, μετά την καταστροφική πυρκαγιά στη Μόρια. Η συμφωνία προβλέπει τη μετεγκατάσταση συνολικά 1.553 προσφύγων από την Ελλάδα στη Γερμανία, ενώ μέχρι στιγμής, εξαιτίας των ταξιδιωτικών περιορισμών που επιβάλλει η πανδημία, έχουν αναχωρήσει για τη Γερμανία, 906 πρόσφυγες από το ΚΥΤ Μυτιλήνης.
Η Γερμανία αφήνει αιχμές
Όμως στο πρόβλημα των δευτερογενών μεταναστευτικών ροών από την Ελλάδα στη Γερμανία επιστρέφει με ένα ακόμη άρθρο η εφημερίδα Die Welt. Πρόκειται για μετανάστες που ναι μεν είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες από τις ελληνικές αρχές, αλλά κάνουν χρήση βίζας διάρκειας 90 ημερών για να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες της ΕΕ, εν προκειμένω στη Γερμανία, όπου και παραμένουν.
«Κάθε μήνα εγκαθίστανται 1.000 τέτοιοι άνθρωποι στη Γερμανία χωρίς η Ελλάδα να προσπαθεί να το εμποδίσει αποτελεσματικά. Τον περασμένο Ιανουάριο και Φεβρουάριο 2.100 υπέβαλαν αίτηση ασύλου στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προσφύγων και Ασύλου, αν και στην Ελλάδα τους έχει αναγνωριστεί καθεστώς προστασίας», σημειώνει ο αρθρογράφος και συνεχίζει: «Εδώ και χρόνια παρατηρείται τάση παράνομης μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, οι οποίοι καταθέτουν την ίδια ώρα και αίτηση ασύλου και στη Γερμανία, και στην πλειονότητά τους παραμένουν στη χώρα, ανεξαρτήτως έκβασης της διαδικασίας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προσφύγων και Ασύλου το 2020 καταμετρήθηκαν 7.200 τέτοιες αιτήσεις ανθρώπων, οι οποίοι είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες από τις ελληνικές αρχές, αλλά δεν επιστρέφουν στην Ελλάδα, ενώ οι αιτήσεις τους καταρχήν μένουν χωρίς επεξεργασία», καταλήγει ο αρθρογράφος.
Η πολιτική της Ε.Ε.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Ε.Ε. προσπαθεί να βελτιώσει τα πράγματα και να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου που περιλαμβάνει διάφορες νομοθετικές προτάσεις.
Το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (ΚΕΣΑ) ορίζει ελάχιστα πρότυπα για τη μεταχείριση όλων των αιτούντων άσυλο και την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου σε ολόκληρη την Ε.Ε. Η μεταναστευτική κρίση ανέδειξε την ανάγκη να αναμορφωθούν οι κανόνες της Ε.Ε. για το άσυλο.
Μέχρι σήμερα, η Ε.Ε. έχει συνάψει 18 συμφωνίες επανεισδοχής. Η συμφωνία του Κοτονού (το πλαίσιο για τις σχέσεις της Ε.Ε. με 79 χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού) περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στη χώρα καταγωγής τους.
Πέρα από τις συμφωνίες επανεισδοχής, η Ε.Ε. έχει επίσης συνάψει ρυθμίσεις επιστροφής με ορισμένες τρίτες χώρες για τον ίδιο σκοπό.
Στο πλαίσιο μιας γενικότερης μεταρρύθμισης των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στις 23 Σεπτεμβρίου 2020 ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο.
«Πρέπει να υπάρξει ισχυρός ευρωπαϊκός μηχανισμός επιστροφών με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα με κίνητρα και αντικίνητρα για τις τρίτες χώρες», ανέφερε στη χθεσινή παρέμβασή του ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, όπου συζητήθηκε το ζήτημα των επιστροφών.
Την Καθαρά Δευτέρα στο JUMBO Council (συνεδρίαση με τη συμμετοχή των υπουργών Εσωτερικών Υποθέσεων και υπουργών Εξωτερικών των χωρών - μελών της ΕΕ) θα δοθεί έμφαση στη συζήτηση για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης.
Ο υπουργός τόνισε την ανάγκη για υποχρεωτική και ουσιαστική αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της Ε.Ε. και ζήτησε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάγκη απαρέγκλιτης εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης ΕΕ - Τουρκίας, σκοπό για τον οποίο - όπως σημείωσε - η Ελλάδα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία με εποικοδομητικό τρόπο.
Οι κινήσεις της Ε.Ε. κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, όμως η εφαρμογή επαφίεται τόσο στις εκάστοτε κυβερνήσεις όσο και στη συναίνεση των κομμάτων της αντιπολίτευσης για μία εθνική -κάθε φορά - στρατηγική. Πολύ περισσότερο όμως εξαρτάται από τις κοινωνίες και τις οικονομίες που δοκιμάστηκαν και ακόμα δοκιμάζονται από την πανδημία και τις αλυσιδωτές επιπτώσεις της.