Πριν από 23 χρόνια, στο ελληνικό χρηματιστήριο οι εταιρείες μικρής κεφαλαιοποίησης και τα ελπιδοφόρα stories που υπόσχονταν είχαν ξεκινήσει να συνεπαίρνουν όλη την Ελλάδα, γράφει ο Δημήτρης Τζάνας.
Από την έντυπη έκδοση
Πριν από 23 χρόνια, στο ελληνικό χρηματιστήριο οι εταιρείες μικρής κεφαλαιοποίησης και τα ελπιδοφόρα stories που υπόσχονταν είχαν ξεκινήσει να συνεπαίρνουν όλη την Ελλάδα. Οι χιλιάδες ΕΛΔΕ που μεταξύ 1997-2000 δημιουργήθηκαν συνέβαλαν στην πρωτόγνωρη χρηματιστηριακή φούσκα της εποχής επιβάλλοντας την αυξημένη αγοραστική δύναμη (τον «αέρα») για λογαριασμό των ιδιωτών επενδυτών που συνωστίζονταν για να αγοράσουν τις μετοχές των Αθηναϊκών Συμμετοχών, του ομίλου Κλωνατέξ, του ομίλου Altec, των Χαλυβδοφύλλων, του Εμπορικού Δεσμού, της Θεσσαλικής, των Γενικών Αποθηκών, του Κορασίδη, του Σιγάλα, του ΔΟΛ, του Πουλιάδη και άλλων εκπροσώπων της μικρής κεφαλαιοποίησης.
Η δυναμική του φαινομένου ήταν τέτοια που οι εποπτικές αρχές δεν μπόρεσαν να κάνουν οτιδήποτε για να το ανακόψουν, καθώς η ανατροφοδότηση της ζήτησης δικαίωνε όσους συμμετείχαν στην επενδυτική πυραμίδα που είχε διαμορφωθεί (αυτοεκπληρούμενη προφητεία). Έτσι, η μετοχή του πρωταθλητή των αποδόσεων της περιόδου εκείνης, της μετοχής των Αθηναϊκών Συμμετοχών, από 61 δρχ. την 1/1/97 έφτασε στις 18.993 δρχ. στις 17/9/1999 (+30.866,67%!), για να υποχωρήσει όμως κατά 97,15% στη συνέχεια μέχρι τις 13/2/2001, οπότε έφτασε στις 542 δρχ., καθώς το σπάσιμο της φούσκας οδήγησε στο κατρακύλισμα των τιμών όλων των μετοχών μικρής κεφαλαιοποίησης.
Ένα ανάλογο φαινόμενο σημειώνεται αυτήν την περίοδο στη Wall Street με μεγάλες ωστόσο διαφορές από το αντίστοιχο που βίωσε το ελληνικό χρηματιστήριο, προϊόν και αυτό της ακατάσχετης ροπής όλων μας να επιθυμούμε να αυξήσουμε γρήγορα τον πλούτο μας, ιδιαίτερα όταν αυτό βλέπουμε να συμβαίνει με τον διπλανό μας, της «βραχυθεσμοπάθειας», όπως μπορεί να ονομαστεί. Πρωταγωνιστές οι millennials, οι νεαροί επενδυτές που είναι εξοικειωμένοι με το Διαδίκτυο, τα social media και τις περσόνες που με ψηφιακό ψευδώνυμο («το γατάκι που βρυχάται», για παράδειγμα) διαμορφώνουν τις επενδυτικές στρατηγικές και τις on-line πλατφόρμες, όπως η Robinhood, που με (δήθεν) μηδενικό κόστος προσκαλούν τους επενδυτές να δραστηριοποιηθούν στις αγορές. Μετοχές όπως η GameStop που διαθέτει βιντεοπαιχνίδια, η RWLK με προϊόντα ρομποτικής, η Plug που παράγει καθαρά καύσιμα όπως το υδρογόνο, η Fubo (streaming TV), η Moderna των εμβολίων είναι μερικές από τις μετοχές που επιλέγονται από τους μικροεπενδυτές, ανάμεσα στους οποίους είναι και Έλληνες, αφού η τεχνολογία και η θεσμική απελευθέρωση επιτρέπουν τη συμμετοχή πολιτών από όλο τον πλανήτη, έχοντας τη μορφή μιας αποκεντρωμένης δημοκρατικής διαδικασίας!
Και ερχόμαστε τώρα στις αποτιμήσεις αυτών των μετοχών μικρής κεφαλαιοποίησης, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι ότι αφορούν νέες τεχνολογικές δραστηριότητες που συνδέονται με την υπό διαμόρφωση νέα κανονικότητα λόγω της πανδημίας. Το σύνολο των αναλυτών συνομολογούν ότι η αποτίμησή τους με τα γενικώς αποδεκτά κριτήρια, όπως είναι οι δείκτες P/E και P/BV, οδηγεί στην εκτίμηση ότι είναι υπερτιμημένες. Όμως, αν ο σχεδιασμός κάποιων από αυτές ευοδωθεί (μία στις δέκα λένε οι ειδικοί των start-ups) είναι ενδεχόμενο μεσομακροπρόθεσμα κάποιες από αυτές να μεταμορφωθούν σε μια νέα Apple, μια νέα Amazon, μια νέα Microsft, μια νέα Alphabet ή ένα νέο Facebook, τις εταιρείες δηλαδή που έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση ιστορικά υψηλών επιδόσεων στους χρηματιστηριακούς δείκτες. Και σε μια περίοδο όπου η πανδημία επιταχύνει τον μετασχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας είναι ενδεχόμενο μια αποτίμηση με βάση τις μελλοντικές ταμειακές ροές να δικαιολογεί ακόμη και την τρέχουσα αποτίμηση της Tesla του Μασκ, που ήδη τιμολογείται όσο μερικές από τις «παλιές» αυτοκινητοβιομηχανίες μαζί, με το σκεπτικό ότι θα επιταχυνθεί με ραγδαίους ρυθμούς η παραγωγή και χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Καλή τύχη πάντως στους επενδυτές, καθώς μόνο η μεσομακροπρόθεσμη συμμετοχή με τις «σωστές» εταιρείες έχει πιθανότητες δικαίωσης.
Για την ώρα, αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ χρήζει ενός διαφορετικού σχολιασμού. Ο γενικευμένος διχασμός, ο φυλετικός, ο ταξικός, ο γεωγραφικός, ο πολιτισμικός, ο θρησκευτικός που ενδημεί στην Αμερική, γίνεται τώρα και επενδυτικός. Οι μικροεπενδυτές με τα χρήματα που έλαβαν με την «από ελικοπτέρου» κατάθεση ποσών στους λογαριασμούς τους, στη λογική ότι θα δαπανηθούν άμεσα στην πραγματική οικονομία, προτίμησαν να τα διακρατήσουν και να δραστηριοποιηθούν στις αγορές με τον τρόπο που προαναφέρθηκε. Την ίδια ώρα, τα αρπακτικά των hedge funds τις ξεπουλούσαν με όλους τους τρόπους θεωρώντας ότι οι μετοχές είχαν υπερτιμηθεί. Με την αντιπαράθεση να οδηγεί σε προσωρινή νίκη των μικροεπενδυτών-αλεπούδων απέναντι σε φυσιογνωμίες όπως ο Τζιμ Χάνος της Kynikos Associates, που παλιότερα είχε αποκαλύψει τις αλχημείες της Enron, μιλώντας τώρα για «σουρεάλ» επεισόδιο. Και με τις αιφνιδιασμένες εποπτικές αρχές να σπεύδουν μέσω των οίκων εκκαθάρισης να αναβαθμίζουν τις κεφαλαιακές προϋποθέσεις για τη λειτουργία των πλατφορμών φρενάροντας την υπερδραστηριοποίησή τους, εξέλιξη που οδήγησε σε βίαιο πισωγύρισμα των τιμών των μετοχών. Με σφαγή των μικροεπενδυτών λοιπόν απάντησαν τα γεράκια της Wall Street, με τον επενδυτικό εμφύλιο πόλεμο να οδηγεί σε γρήγορα αποτελέσματα, όταν το αλήστου μνήμης ελληνικό ‘99 και η στρεβλή επενδυτική παιδεία που το προκάλεσε δεν έχουν ίσως ακόμη ξεπεραστεί. Κάνοντας παράλληλα τις διδαχές του Αντρέ Κοστολάνι επίκαιρες σε σχέση με τον τρόπο που πρέπει να γίνονται οι επενδύσεις στις αγορές, για όσους βέβαια δεν εκλαμβάνουν τη διαδικασία ως ένα ακόμη τυχερό παιχνίδι.