Από σήμερα τίθεται σε ισχύ ο νέος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις διαμεθοριακές μεταφορές αποβλήτων, ο οποίος έχει ως στόχο να εξασφαλίσει τον κατάλληλο χειρισμό των αποβλήτων, από τη στιγμή που αρχίζει η μεταφορά τους μέχρι τη διάθεση ή αξιοποίησή τους στον τόπο προορισμού.
Για την επίτευξη των στόχων του, ο κανονισμός ενισχύει και αποσαφηνίζει το κείμενο νομικό πλαίσιο, τόσο για τη μεταφορά των αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και σε χώρες εκτός αυτής. Ο κανονισμός, που εγκρίθηκε μεν το προηγούμενο έτος, αλλά αρχίζει να ισχύει από τις 12 Ιουλίου 2007, απαγορεύει επίσης τις εξαγωγές επικίνδυνων αποβλήτων και τη διάθεση αποβλήτων σε ορισμένες χώρες.
Αυστηρότερο καθεστώς για τη μεταφορά των αποβλήτων
Στόχος του νέου κανονισμού είναι να εξασφαλίσει ότι τα απόβλητα θα αντιμετωπίζονται κατά τρόπο φιλικό για το περιβάλλον καθόλη τη διαδικασία της μεταφοράς τους, συμπεριλαμβανομένων και των σταδίων της αξιοποίησης ή της διάθεσης στη χώρα προορισμού. Ο νέος κανονισμός βασίζεται στον κανονισμό του 1993 για τη μεταφορά των αποβλήτων[ τον οποίο και υποκαθιστά, εξασφαλίζοντας ένα σαφέστερο και απλούστερο νομικό πλαίσιο.
Ο κανονισμός θεσπίζει αυστηρότερα μέτρα εφαρμογής και υποχρεώνει τα κράτη μέλη να διενεργούν επιθεωρήσεις και δειγματοληπτικούς ελέγχους. Παράλληλα, παρέχει τη δυνατότητα επιτόπιων ελέγχων των μεταφερόμενων αποβλήτων, επιτρέποντας το άνοιγμα των περιεκτών και υποχρεώνει τα κράτη μέλη να υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή όσον αφορά τη νομοθεσία τους και τις ποινές που επιβάλλουν για την παράνομη μεταφορά αποβλήτων.
Ο κανονισμός βασίζεται στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει της Σύμβασης της Βασιλείας και της απόφασης του ΟΟΣΑ για τη διασυνοριακή διακίνηση αποβλήτων.
Ωστόσο, ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης προχωρά περισσότερο και περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τις μεταφορές αποβλήτων μεταξύ κρατών μελών. Ο κανονισμός παρέχει το απαραίτητο υπόβαθρο για το είδος των απαιτήσεων τις οποίες θα πρέπει να πληρούν τα μεταφερόμενα απόβλητα και το είδος των πληροφοριών που θα πρέπει να συνοδεύουν τα μεταφερόμενα απόβλητα.
Για παράδειγμα, οι απαιτήσεις για τα πράσινα απόβλητα είναι χαλαρότερες των επιβαλλόμενων για τα επικίνδυνα απόβλητα ή τα απόβλητα που προορίζονται για διάθεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κανονισμός καθορίζει τα κριτήρια βάσει των οποίων χαρακτηρίζονται τα είδη των αποβλήτων των οποίων απαγορεύεται η μεταφορά σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τη διαδικασία κοινοποίησης και τις απαιτήσεις ενημέρωσης. Καθορίζονται επίσης οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιστρέφονται τα παρανόμως μεταφερθέντα απόβλητα ή τα φορτία των οποίων δεν είναι δυνατή η παράδοση, καθώς και οι χρηματοοικονομικές εγγυήσεις για τα επιστρεφόμενα φορτία αποβλήτων.
Η απαγόρευση ορισμένων κατηγοριών εξαγωγών αποβλήτων
Σημαντικό χαρακτηριστικό του κανονισμού είναι η απαγόρευση των εξαγωγών επικίνδυνων αποβλήτων από την ΕΕ στις αναπτυσσόμενες χώρες, που βασίζεται σε τροποποίηση της Σύμβασης της Βασιλείας των Ηνωμένων Εθνών, γνωστής ως «απαγόρευση της Βασιλείας». ¶λλο χαρακτηριστικό του κανονισμού είναι η απαγόρευση των εξαγωγών αποβλήτων για διάθεση σε χώρες εκτός ΕΕ και ΕΖΕΣ.
Κατά συνέπεια, η απαγόρευση θα αποτελεί μέσο πρόληψης της μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών, καθώς και οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, προοριζόμενων για απόρριψη σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στην επίτευξη του εν λόγω στόχου θα συμβάλουν και οι πρόσφατες προτάσεις σχετικά με τις κυρώσεις για περιβαλλοντικά αδικήματα, καθώς και τα μέτρα πλαισίωσης των εκτελεστικών αρχών στα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Ειδική διάταξη του κανονισμού υποχρεώνει τα κράτη μέλη να συνεργάζονται, με στόχο να διευκολύνουν την πρόληψη μεταφοράς και τον εντοπισμό παράνομων φορτίων αποβλήτων, μειώνοντας έτσι τον αριθμό των παρανόμως διακινούμενων φορτίων αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών.