Στόχος της ανακοίνωσης που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι να προσανατολιστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση προς μία οικονομία αποτελεσματικής αξιοποίησης και εξοικονόμησης του ύδατος.
Σκοπός είναι να ξεκινήσει ο διάλογος σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα της λειψυδρίας και της ξηρασίας ενώ στο περιβάλλον δεσπόζει η αλλαγή του κλίματος.
Η ανακοίνωση αναφέρεται σε αρχική δέσμη πολιτικών εναλλακτικών δυνατοτήτων και θίγει θέματα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του νερού για όλες τις ανθρώπινες, οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Η Επιτροπή θα υποβάλει σχετική έκθεση προόδου το 2008.
Όπως δήλωσε ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Δήμας, «η πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες νερού είναι καθοριστικής σημασίας για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και πολλές δραστηριότητες τους. Οι σημαντικότατες επιπτώσεις της λειψυδρίας και της ξηρασίας αναμένεται να επιδεινωθούν λόγω της αλλαγής του κλίματος. Ως εκ τούτου θα πρέπει να υιοθετήσουμε ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά το νερό, δεδομένου ότι η αειφόρος διαχείρισή του είναι καθοριστικής σημασίας για να εξασφαλισθεί επαρκής παροχή του σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες και στις συναφείς οικονομικές δραστηριότητες».
Η κλιμάκωση των συνεπειών της λειψυδρίας και της ξηρασίας
Μολονότι η Ευρώπη θεωρείται ότι ως επί το πλείστον διαθέτει επαρκείς υδάτινους πόρους, παρατηρούνται όλο και συχνότερα φαινόμενα λειψυδρίας και ξηρασίας, επισημαίνει η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της.
Η ξηρασία οφείλεται σε φυσικές συνθήκες όπως οι ανεπαρκείς βροχοπτώσεις. Κατά την προηγούμενη τριακονταετία σημειώθηκε ουσιαστική αύξηση των ξηρασιών ως προς τον αριθμό και την ένταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κόστος για την ευρωπαϊκή οικονομία κατά την εν λόγω περίοδο ήταν τουλάχιστον 100 δισεκατ. €. Το 2003, μία από τις πλέον εκτεταμένες ξηρασίες έπληξε πάνω από 100 εκατ. ανθρώπους και σχεδόν το ένα τρίτο της έκτασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με συνολικό κόστος περίπου 8,7 δισεκατ. ευρώ.
Η λειψυδρία είναι το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμης ανισορροπίας, επειδή η ζήτηση υπερβαίνει τους διαθέσιμους πόρους νερού. Στην πράσινη βίβλο για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος που δημοσιεύτηκε στα τέλη Ιουνίου, η Επιτροπή τονίζει ότι ενδέχεται να επιδεινωθεί περαιτέρω η κατάσταση του νερού στην Ευρώπη, εάν οι θερμοκρασίες εξακολουθήσουν να αυξάνονται και δεν διαμορφωθεί σαφής στρατηγική για το μετριασμό των επιπτώσεων.
Η Επιτροπή κατέληξε, ως εκ τούτου, σε αρχική δέσμη πολιτικών εναλλακτικών δυνατοτήτων που θα πρέπει να αξιοποιηθούν σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της ξηρασίας, καθώς και για το μετριασμό των επιπτώσεών τους στο εσωτερικό της Ένωσης.
Η δέσμη των προτεινόμενων πολιτικών όσον αφορά το νερό έχει ως στόχο να στραφεί η ΕΕ προς μια οικονομία αποτελεσματικής αξιοποίησης και εξοικονόμησης του νερού.
Πολιτικές εναλλακτικές δυνατότητες
Η ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και των ξηρασιών βάσει του συνδυασμού διάφορων εναλλακτικών λύσεων αναμένεται να αποδώσει καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με την επιδίωξη μονοθεματικών στόχων.
Στο επίκεντρο των πολιτικών εναλλακτικών δυνατοτήτων βρίσκεται η ανάγκη για ορθή τιμολόγηση του νερού. Η αρχή “ο χρήστης πληρώνει” θα πρέπει να καταστεί ο κανόνας ανεξάρτητα της προέλευσης του νερού. Ως εκ τούτου θεωρούνται καθοριστικής σημασίας οι προσπάθειες που θα καταβληθούν για την επιβολή υποχρεωτικών προγραμμάτων μετρήσεων. Η εξοικονόμηση και η αποτελεσματική αξιοποίηση του νερού επιβάλλεται να προωθηθούν δεόντως, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τεράστιες δυνατότητες όσον αφορά την εξοικονόμηση του νερού. Ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 20% του διαθέσιμου νερού κατασπαταλάται, από πρόσφατα δεδομένα προκύπτει ότι το ποσοστό αυτό ενδέχεται να είναι μέχρι 40%. Κατά συνέπεια, επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά τον τρόπο χρήσης και διοχέτευσης του νερού στους χρήστες. Για παράδειγμα είναι εύκολο να προαχθεί η εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες, τις κεφαλές των καταιωνιστήρων (ντους) και τις τουαλέτες.
Σε μεγαλύτερη κλίμακα, επιβάλλεται να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η κατάλληλη κατανομή κατά τη χρήση του νερού μεταξύ των επιμέρους οικονομικών τομέων. Η χάραξη των πολιτικών πρέπει να βασίζεται σε “σαφή ιεραρχία του νερού”, με την έννοια ότι πρέπει να καταστεί προτεραιότητα την εξοικονόμησή του. Η εύστοχη τιμολόγηση του νερού και η λήψη μέτρων αποτελεσματικής αξιοποίησης των δαπανών για τη βελτίωση της διαχείρισης της ζήτησής του θα πρέπει επίσης να εξεταστούν πριν αποφασιστεί η δημιουργία επιπλέον υποδομών. Ως εκ τούτου, η ολοκλήρωση της αειφόρου χρήσης του νερού και του εδάφους θα πρέπει να καταστεί συστατικό στοιχείο της διαδικασίας χάραξης πολιτικών σε τομείς όπως η γεωργία και ο τουρισμός. Όλες οι δραστηριότητες θα πρέπει να προσαρμόζονται στις τοπικώς διαθέσιμες ποσότητες ύδατος, καταλήγει η ανακοίνωση της Κομισιόν.