Τον αγγλοσαξονικό κόσμο πολλοί τον μίσησαν και τον φοβήθηκαν, αλλά ποτέ δεν ήταν αντικείμενο λύπησης. Ο φόβος και το μίσος υπαγόρευαν σεβασμό. Αυτός είναι που σήμερα έχει εκλείψει. Και πώς να μην έχει εκλείψει, όταν η χώρα που ανέδειξε τον περίφημο rule of law πριν από 400 και πλέον χρόνια, σήμερα τον πετάει στο καλάθι των αχρήστων.
Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Τον αγγλοσαξονικό κόσμο πολλοί τον μίσησαν και τον φοβήθηκαν, αλλά ποτέ δεν ήταν αντικείμενο λύπησης. Ο φόβος και το μίσος υπαγόρευαν σεβασμό. Αυτός είναι που σήμερα έχει εκλείψει. Και πώς να μην έχει εκλείψει, όταν η χώρα που ανέδειξε τον περίφημο rule of law πριν από 400 και πλέον χρόνια, σήμερα τον πετάει στο καλάθι των αχρήστων.
Πριν από 75 χρόνια, το κύρος των ΗΠΑ και της Βρετανίας ήταν στο ζενίθ του. Οι δυο μεγάλες δυνάμεις της εποχής εκείνης, στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, είχαν νικήσει την αυτοκρατορική Ιαπωνία και τη ναζιστική Γερμανία, έστω και με πρόσκαιρο σύμμαχο τη σταλινική Σοβιετική Ένωση .Οι Αγγλοσάξονες νικητές διαμόρφωσαν έτσι τη μεταπολεμική τάξη σε αρκετά μέρη του κόσμου. Παράλληλα, για μια εξηκονταετία, παρά το βαρύ κλίμα του Ψυχρού Πολέμου και την καιροσκοπική υποστήριξη προς ορισμένους μη δημοκρατικούς συμμάχους, Βρετανία και ΗΠΑ εδραίωσαν την εικόνα τους ως μοντέλων φιλελεύθερης δημοκρατίας και διεθνισμού. Κορυφαία, δε, υπήρξε και η συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη της Δύσης, στην οποία η κοινωνική προστασία γνώρισε επίπεδα που δύσκολα θα μπορούσαν να φανταστούν οι άνθρωποι στις αρχές του 20ού αιώνα.
Το αγγλοσαξονικό πρότυπο, μέσα σε αυτές τις μεταπολεμικές συνθήκες, άρχισε να διεθνοποιείται και αυτή του η διάσταση δεν είναι άμοιρη της προσπάθειας έξι δυτικοευρωπαϊκών χωρών να ξεκινήσουν μια πρωτότυπη μορφή ενοποίησής τους.
Όμως, από την αρχή του νέου αιώνα η αγγλοσαξονική υπεροχή άρχισε να φθίνει και σήμερα δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι τελεί υπό κατάρρευση. Το Brexit από τη μια πλευρά και ο λαϊκισμός του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ από την άλλη είναι φαινόμενα που υποδηλώνουν παρακμή. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Μεγ. Βρετανία οι δεξιοί λαϊκιστές κατέλαβαν παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα και την εξουσία και το μόνο που έχουν καταφέρει έως τώρα είναι να διασύρουν παραδόσεις των χωρών τους. Οι Ρεπουμπλικάνοι του Τραμπ -με το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική»- δανείζονται συνθήματα από τους απομονωτιστές της δεκαετίας του 1930, που συχνά έδειχναν να συμπαθούν πιο πολύ τον Χίτλερ παρά τον Ρούζβελτ. Η δε Μεγ. Βρετανία έδειξε την πλάτη της στην Ευρώπη, με έναν τρόπο εξευτελιστικό για την ίδια και τον οποίο ο Τσόρτσιλ δεν θα δεχόταν ποτέ.
Πώς και γιατί συνέβη αυτό; Η απάντηση δεν είναι διόλου εύκολη και ως εκ τούτου δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Σύμφωνα με αρκετές προσωπικές εμπειρίες και ανταλλαγές απόψεων, θα μπορούσα να πω ότι η σημερινή παρακμή είναι το αποτέλεσμα μιας προηγούμενης επιτυχίας, αυτής του 1945.
Από τότε έως και το 2016, οι ΗΠΑ και η Μεγ. Βρετανία κυριάρχησαν σε πάρα πολλούς τομείς συμπεριλαμβανομένου και του πολιτιστικού διά της αγγλικής γλώσσας. Την ίδια περίοδο, η τάση αρκετών Αμερικανών προέδρων να παρασύρονται σε εσφαλμένες επιλογές, όπως η εμπλοκή σε λάθος πολέμους και η πολιτική στήριξη λάθος καθεστώτων, κάθε άλλο παρά οφέλη έφερε για τον μέσο Αμερικανό η Βρετανό πολίτη. Κλασική η περίπτωση του Τζορτζ Μπους και η εισβολή του στο Ιράκ. Από κάθε άποψη, το κόστος αυτής της πολιτικής περιπέτειας είναι τεράστιο και βέβαια πυροδότησε ποικίλες παράπλευρες εξελίξεις. Μία από αυτές είναι η εξάπλωση της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Μία άλλη και ίσως η πιο δυσάρεστη, είναι η διάδοση του ανορθολογισμού, ένα φαινόμενο που με τη βοήθεια του διαδικτύου γίνεται πλέον παγκόσμιο…
Είναι δε όντως κωμικό, σήμερα, με αφορμή την πανδημία, ο ανορθολογισμός αυτός, με πηγή του τις ΗΠΑ και τη Μεγ. Βρετανία, ήτοι τις μεγάλες φιλελεύθερες δυνάμεις του πλανήτη μας, να εξελίσσεται και σε θανατηφόρο σκοταδισμό. Οι ηττημένοι ολοκληρωτισμοί του 20ού αιώνα, καλύτερη ιστορική ρεβάνς στο επίπεδο των ιδεών και της πολιτικής συμπεριφοράς δεν θα μπορούσαν να φανταστούν. Ιδιαίτερα δε όταν ο ανορθολογισμός και η διεθνής των ψεκασμένων έχουν βάλει στο στόχαστρό τους γενικά και αόριστα κάποιες ελίτ, που κανείς δεν γνωρίζει ποιες ακριβώς είναι.
Στη σημερινή συγκυρία της πανδημίας έτσι, η διεθνής του ψεκασμού και του παραλογισμού σημειώνει πόντους.
Όσο και αν ο κορονοϊός δεν είναι πίνακας αφηρημένου εξπρεσιονισμού, αλλά υπαρκτός, ανιχνεύσιμος ιός με καταφανώς θανάσιμα αποτελέσματα, υπάρχουν και επιστήμονες που λένε πως δεν υπάρχει καν.
Συμβάλλουν έτσι ώστε κάποιοι ψεκασμένοι να γίνονται φορείς εκθετικής μόλυνσης αθώων, ορισμένοι από τους οποίους εγκαταλείπουν τα εγκόσμια προς δόξαν της ηλιθιότητας. Αν δε κρίνουμε και κάποιες τελευταίες αποφάσεις του κυρίου Τζόνσον στο Λονδίνο, σχετικές με την αθέτηση συμφωνιών που έχει υπογράψει, τότε η κατάσταση είναι πολύ πιο σοβαρή απ’ ό,τι φαίνεται.