Αν σε ένα σημείο η ανάγκη αισιόδοξων προβλέψεων για να θεμελιωθεί ο Προϋπολογισμός 2021 («η οικονομία είναι ψυχολογία») ξεφεύγει σε υψηλή πτήση, αυτό είναι η αναφορά του προσχεδίου σε ετήσιο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων κατά 30,4%.
Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Αν σε ένα σημείο η ανάγκη αισιόδοξων προβλέψεων για να θεμελιωθεί ο Προϋπολογισμός 2021 («η οικονομία είναι ψυχολογία») ξεφεύγει σε υψηλή πτήση, αυτό είναι η αναφορά του προσχεδίου σε ετήσιο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων κατά 30,4%.
Θυμίζουμε ότι πριν από έναν χρόνο -δηλαδή προτού επιπέσει η πανδημία του κορονοϊού, όταν η ελληνική οικονομία επιχειρούσε συνέχιση της εξόδου της από τα μνημόνια- ο καημένος ο Προϋπολογισμός 2020 «έβλεπε» αύξηση των επενδύσεων κατά 13,4% (όταν η προσδοκία ήταν για ρυθμό ανάπτυξης 2,8%). Βέβαια, με το σοκ της πανδημίας, με το πρώτο lockdown, με την έξοδο/επαναφορά που σκόνταψε, η επίσημη πρόβλεψη για σχηματισμό ακαθαρίστου παγίου κεφαλαίου φέτος κατέληξε να είναι -10,9%, οπότε λίγη υπεραισιοδοξία είναι αναγκαία για το 2021. (Θυμίζουμε: το βασικό σενάριο μιλά για ανάπτυξη 5,5%, το πιο αισιόδοξο, με Ταμείο Ανάκαμψης σε πλήρη ανάπτυξη, για 7,5%...)
Όμως η ανάπτυξη δεν είναι καταγραφή στόχων σε excelόφυλλο, οι επενδύσεις ακόμη λιγότερο! Η δεκαετία αποεπένδυσης που έζησε η χώρα, ιδίως λόγω του οδοστρωτήρα των μνημονίων που πέρασε από πάνω και της απώλειας ενός εντυπωσιακού μέρους του ΑΕΠ της, μαζί και με το φετινό σοκ του κορονοϊού, ασφαλώς και δημιουργεί ένα (χαμηλό) επίπεδο από το οποίο «πρέπει» να ξεκινήσει αναπήδηση, με τις επενδύσεις σε οδηγητικό ρόλο. Οι παλιότερες επισημάνσεις του ΣΕΒ, και οι αναλύσεις του ΙΟΒΕ για ανάγκη κάλυψης ενός επενδυτικού κενού 100 δισ. ευρώ σε σχετικά σύντομο χρονικό ορίζοντα (κατά τον Ντέκλαν Κοστέλο και την Επιτροπή το επενδυτικό κενό είναι στα 80 δισ.), τώρα και οι ανάλογες επισημάνσεις της Έκθεσης Πισσαρίδη χρειάζονται προσοχή στον χειρισμό τους.
Η προσδοκία να κλείσει αυτό το επενδυτικό κενό μέχρι το 2025 (αντί μέχρι το 2039 που κάποια στιγμή άφηναν να διαγράφεται οι προβολές), προσδοκία στην οποία αναφερόταν την άνοιξη του 2019 ο ΣΕΒ, καταγράφοντας ότι τότε οι επενδύσεις βρίσκονταν σε ένα 20,5% του μέσου ευρωπαϊκού ΑΕΠ έναντι 11,1% στην Ελλάδα, όντως «χρειάζεται» αντί ετήσιας αύξησης των επενδύσεων στην περιοχή του 5% (για την οποία μιλούσε το τότε Μεσοπρόθεσμο) μετάβαση στην περιοχή ετήσιας αύξησης κατά 15%. Την ίδια εποχή, ο ίδιος ΣΕΒ «μετέφραζε» κάπως νοικοκυρίστικα την επενδυτική ανάγκη σε περίπου 4 ΕΣΠΑ, ή σε 12 επενδύσεις όπως εκείνη του Ελληνικού.
Εδώ ακριβώς η Μεγάλη Λευκή Ελπίδα του Ταμείου Ανάκαμψης/του Next Generation EU, έτσι όπως υπόσχεται να είναι μέσα στην επόμενη 3ετία/5ετία «ένα πρόσθετο ΕΣΠΑ», που θα λειτουργήσει παράλληλα με το παραδοσιακό, δημιουργεί μια νέα πλατφόρμα για εκτόξευση των προσδοκιών. Παράλληλα, αυτό, με την προβολή της αντίληψης ότι μια νέα εποχή μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων, τις οποίες (α) η σημερινή κυβέρνηση θεωρεί βασική της προγραμματική προσέγγιση (β) το ίδιο το Ταμείο Ανάκαμψης ενσωματώνει, ως προϋπόθεση, στη στήριξη της εξόδου από την κρίση της πανδημίας και (γ) η Έκθεση Πισσαρίδη έχει εξαρχής αναγάγει σε κομβική της προσέγγιση.
Αυτό το παιχνίδι των προσδοκιών θα κριθεί στο ερχόμενο 18μηνο, αν δηλαδή ο κορονοϊός δεν εκτροχιάσει περαιτέρω την κατάσταση. Σίγουρα πάντως, έπειτα από μια 3ετία όταν διαβάζουμε τα αποτελέσματα θα είμαστε σοφότεροι (θα έχει μεσολαβήσει, σ’ αυτόν τον ορίζοντα, και η βασική υλοποίηση των προγραμμάτων Ταμείου Ανάκαμψης και… μια, αναγκαστικά, προεκλογική εκστρατεία). Στην τωρινή πάντως φάση, υπάρχει η πρόσθετη ανάγκη εμβληματικών επενδύσεων/ανακοινώσεων.
Μια τέτοια είδαμε με τη θέση σε διαβούλευση της απολιγνιτοποίησης από το υπουργείο Ενέργειας: έχει ήδη αναφορά σε 16 επενδύσεις, με άμεσο προϋπολογισμό στις τιμολογημένες γύρω στο 1,8 δισ., συν 300 εκατ. σε αποκαταστάσεις ορυχείων.
Η περίπτωση Microsoft έχει την πρόσθετη λάμψη της τεχνολογικής αύρας, την υπόσχεση για κατάρτιση/ψηφιακή εξοικείωση 100.000 Ελλήνων, πέραν της πρωθυπουργικής στράτευσης, του Νταβός κ.λπ. Ακούστηκε και τάξη μεγέθους της επένδυσης 1 δισ. (το μισό «άμεσα», το υπόλοιπο με 50 εκατ./έτος). Όμως… τι ακριβώς είναι μια επένδυση σε Data Centre; Τρία ειδικής κατασκευής ακίνητα, υπερασφαλείς και υπερταχείες συνδέσεις σε διεθνές δίκτυο συν τεράστια κατανάλωση ενέργειας. Όροι τιμολόγησης, ιδίως της τελευταίας, δεν αναφέρθηκαν. Είναι δε ευτύχημα ότι προηγήθηκε η ανακοίνωση της απολιγνιτοποίησης, ώστε η ενέργεια που θα καταναλώνεται να μην είναι υψηλού ανθρακικού αποτυπώματος.
Μαζί με την υπόθεση Microsoft ανακοινώθηκαν και 1,8 δισ. σε προεγκρίσεις «στρατηγικών επενδύσεων», με άλλο 1,6 δισ. στην αναμονή. Όμως… κοιτάζοντας από πιο κοντά διαπιστώνει κανείς ότι από τις ήδη εγκριθείσες, οι 8 είναι τουριστικές, οι δύο ΑΠΕ, άλλες δύο σε ακίνητα, μία σε χαρτί. Οι τρεις που παραμένουν, επίσης ΑΠΕ/φωτοβολταϊκά/αιολικά.
Όχι ακριβώς μεταβολή του αναπτυξιακού προτύπου, που ακούγαμε.