Μια από τις εντονότερες διαμάχες στον χώρο των επικοινωνιακών σπουδών, που απασχολεί όμως συχνά και καθημερινές συζητήσεις, αφορά το αν οι πολίτες λαμβάνουν την κατάλληλη πληροφόρηση από τα μέσα ενημέρωσης για να ασκήσουν όλο το φάσμα των δημοκρατικών δικαιωμάτων τους, γράφει ο Μιχάλης Χατζηκωνσταντίνου.
Από την έντυπη έκδοση
Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
[email protected]
Μια από τις εντονότερες διαμάχες στον χώρο των επικοινωνιακών σπουδών, που απασχολεί όμως συχνά και καθημερινές συζητήσεις, αφορά το αν οι πολίτες λαμβάνουν την κατάλληλη πληροφόρηση από τα μέσα ενημέρωσης για να ασκήσουν όλο το φάσμα των δημοκρατικών δικαιωμάτων τους.
Με κίνδυνο να κατηγορηθούμε για υπεραπλούστευση, θα λέγαμε ότι η μια πλευρά των θεωρητικών υποστηρίζει ότι μέσα ενημέρωσης οφείλουν να ενημερώνουν λεπτομερώς και αδιαλείπτως τους πολίτες για κάθε ενέργεια των πολιτικών αξιωματούχων, σε κάθε ζήτημα της επικαιρότητας.
Η αντίπερα όχθη χαρακτηρίζει αυτή την αξίωση μη ρεαλιστική και αντιτείνει ότι αυτό που απαιτείται δεν είναι ένας πολίτης ενημερωμένος για τα πάντα, αλλά ένας «εποπτεύων πολίτης» (monitorial citizen) που θα ενημερώνεται για τα βασικά (π.χ. από τους τίτλους της ειδησεογραφίας).
Μια παραλλαγή αυτής της οπτικής θεωρεί, μάλιστα, ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν χρειάζεται «να φωνάζουν για τα πάντα», αλλά αρκεί στις κρίσιμες στιγμές για τη χώρα να κρούουν «συναγερμό διάρρηξης» (burglar alarm) ώστε να ενεργοποιούν τον εποπτεύοντα πολίτη.
Ακόμη και αν δεν είναι κανείς ειδικός αντιλαμβάνεται ότι το ελληνικό μιντιακό σύστημα, και ιδίως οι τηλεοπτικοί σταθμοί, δεν πληροί τα κριτήρια καμίας από τις δύο σχολές.
Η γενική εικόνα πόρρω απέχει από τον συνεχή ή -έστω- έκτακτο έλεγχο των αποφάσεων της πολιτικής εξουσίας και κατατείνει στην αναπαραγωγή αν όχι και υπεράσπιση του δημόσιου λόγου της.
Αυτό που ενδιαφέρει εδώ δεν είναι, βέβαια, η αναζήτηση των αιτίων αυτής της κατάστασης, αλλά η εκτίμηση των πιθανών συνεπειών της.
Σε μια πρωτόγνωρη περίοδο πολλαπλών και συνυφασμένων κρίσεων, όπως η σημερινή που προκαλεί η πανδημία του κορονοϊού, είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ η ύπαρξη μέσων ενημέρωσης που θα ενημερώνουν, θα ελέγχουν και θα προειδοποιούν.
Τέτοιου είδους ΜΜΕ έχουν ανάγκη τόσο οι πολίτες όσο και εκείνοι που κυβερνούν.