Η υγειονομική κρίση που πλήττει την παγκόσμια οικονομία είναι πρωτόγνωρη, ύπουλη, απρόβλεπτη εν μέρει και βαθύτατα διαρθρωτική, γράφει ο Αθανανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος.
Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Η υγειονομική κρίση που πλήττει την παγκόσμια οικονομία είναι πρωτόγνωρη, ύπουλη, απρόβλεπτη εν μέρει και βαθύτατα διαρθρωτική. Ξέσπασε δε, σε μια φάση ριζικού μετασχηματισμού, τεχνολογικού και οργανωτικού του συνόλου των διεθνών οικονομικών λειτουργιών. Ως εκ τούτου, για τις διάφορες μορφές και πτυχές του διεθνούς επιχειρείν και όχι μόνον, η πρόκληση είναι τεράστια. Είναι γνωστό ότι οι καλοί καπετάνιοι στις φουρτούνες φαίνονται. Το ίδιο ισχύει και για τους επιχειρηματίες, αλλά και όλους αυτούς που συμμετέχουν στη ζωή των επιχειρήσεων. Στις κρίσεις και κυρίως σ’ αυτές που είναι διαρθρωτικές δείχνουν τι ξέρουν και τι μπορούν να κάνουν. Κυρίως δε, στη διάρκεια μιας μεταβατικής κρίσης, επιχειρηματίες και ηγετικά στελέχη επιχειρήσεων, κρίνονται από τις ικανότητές τους να ανταποκρίνονται σε αλλαγές.
Και αυτή τη φορά, οι αλλαγές που προδιαγράφονται δεν προκύπτουν από γνωστές, οικονομικές διαδικασίες, αλλά από μια δύσκολη υγειονομική κρίση.
«Η άφιξη του κορωνοϊού», αναφέρει ο Γ. Πανταζόπουλος στο περιοδικό Leading της Εταιρείας Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), διαμόρφωσε ένα πρωτόγνωρο τοπίο για την επιχειρηματικότητα. Στη σημερινή συγκυρία, οι ηγετικοί πυρήνες κάθε οργανισμού πρέπει να λαμβάνουν “ριψοκίνδυνες” αποφάσεις χωρίς οποιαδήποτε βεβαιότητα για την επόμενη μέρα, αποδεικνύοντας τη σφαιρικότητα των γνώσεων και των εμπειριών τους, τόσο σε σχέση με την επιχείρησή τους και τους ανταγωνιστικούς της φορείς, όσο και με την ευρύτερη συμπεριφορά της αγοράς σε τόσο ιδιαίτερες συνθήκες.
Στις νέες συνθήκες έτσι, η ηγεσία της εταιρείας πρέπει να καταλάβει τις διαφορετικές πτυχές του νέου περιβάλλοντος και να αφουγκραστεί τις αλλαγές της εποχής. Αν υπάρχει ένας κίνδυνος μεγαλύτερος από αυτόν της οικονομικός ύφεσης, αυτός είναι οι σπασμωδικές επιχειρηματικές κινήσεις. Ένας άλλος κίνδυνος είναι αυτός του «κλειστού ορίζοντα». Επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη πρέπει να δώσουν το παράδειγμα των ανοικτών οριζόντων. Όταν υπάρχουν απειλές παγκόσμιας κλίμακας όπως είναι η πανδημία, τα εθνικιστικά τροπάρια καραγκιόζηδων πολιτικών μόνον ζημιές προκαλούν. Προσοχή λοιπών στις περιχαρακώσεις.
Από την άλλη πλευρά, ζωτικός προβάλλει πλέον ο ρόλος της πολυσυμμετοχικότητας. Καθώς οι εξελίξεις που αφορούν τον κορωνοϊό είναι καθημερινές, η αβεβαιότητα κάνει συχνά τα ηγετικά στελέχη να περιορίζουν τις αποφάσεις σε ένα στενό κύκλο διοικητικών στελεχών, δίνοντας στην ουσία το πράσινο φως σε ένα γκρουπ μόλις 5-10 ατόμων να θέσουν την πολιτική, βάσει της οποίας θα κινηθεί η επιχείρηση για ολόκληρους μήνες. Η σωστή ηγετική στρατηγική είναι η απόρριψη του αυστηρού ιεραρχικού μοντέλου και η εμπλοκή δημιουργικών εργαζομένων από όλο το φάσμα του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και εξωτερικών εμπλεκόμενων φορέων. Η εμπιστοσύνη σε όλες τις φωνές που στηρίζουν το όραμα της επιχείρησης θα οδηγήσει σε μια δημιουργική πολυφωνία, θα αλλάξει προς το καλύτερο το ενδοεταιρικό κλίμα και θα ξεχωρίσει τους εργαζόμενους των κατώτερων βαθμίδων που αξίζουν περισσότερες ευκαιρίες στα κέντρα αποφάσεων.
Όπως τονίζει ο σύμβουλος επιχειρήσεων Σκοτ Κέλερ, «…η παγκόσμια κρίση έχει ήδη ξεκλειδώσει αλλαγές τέτοιες οι οποίες ακόμα και στους πιο προοδευτικούς ιθύνοντες επιχειρήσεων τους υποχρεώνουν να κάνουν ουσιαστικές επαναθεωρήσεις στις υποθέσεις εργασίας τους. Ζωτική προβάλλει έτσι η ανάγκη νέων καθορισμών στόχων και αλλαγών στα μοντέλα λειτουργίας… Από την άποψη αυτή, ήδη αρκετές επιχειρήσεις έχουν πετύχει πράγματα που στο παρελθόν τα θεωρούσαν αδύνατα…».
Στο πλαίσιο αυτό, αρκετοί ιθύνοντες αναγνωρίζουν, σύμφωνα με τη McKinsey, όταν τα εμπόδια στην εκτέλεση τολμηρών και γρήγορων αποφάσεων κάθε άλλο παρά τεχνικά είναι. Στην ουσία είναι διανοητικά και έχουν άμεση σύνδεση με αυτά που οι άνθρωποι της οργάνωσης και όχι μόνο θέλουν να κάνουν. Υπάρχει με άλλα λόγια σοβαρό θέμα ψυχολογίας, βούλησης και θεώρησης της πραγματικότητας. Συμβαίνει όμως η πιο αντικειμενική θεώρηση της πραγματικότητας να συνδέεται με τη γνώση που κατέχει ένα άτομο.
Όσο καλύτερη και πιο πλήρης είναι εξάλλου η γνώση αυτή τόσο πιο εύστοχες θα είναι και οι αποφάσεις στο επίπεδο της επιχείρησης, η οποία εκ των εξελίξεων πλέον έχει αποκτήσει και ιδιαίτερα σημαντικό κοινωνικό ρόλο. Ένα ρόλο που της δίνει την ευκαιρία να εδραιωθεί και ως αποφασιστικό για την πρόοδο οικονομικό και πολιτιστικό κύτταρο.
Με διαφορετικά λόγια, η πανδημία σε συνδυασμό με την ψηφιακή ανατροπή και τον υπό διαμόρφωση πολιτισμό των αλγορίθμων, φέρνουν την επιχείρηση μπροστά σε νέες κοινωνικές και οικονομικές ευθύνες, αισθητά διαφοροποιημένες από αντίστοιχες του παρελθόντος. Τα ανώτατα στελέχη έτσι και οι ίδιοι επιχειρηματίες έχουν να κάνουν με ψυχολογικές προκλήσεις οι οποίες αφ’ αυτές είναι ήδη κορυφαίοι συντελεστές μεταβολών και μετασχηματισμών, που απαιτούν ταχύτητα προσαρμογής και βέβαια διαφορετική σκέψη. Η ψυχολογία έχει τον πρώτο λόγο.