Τεχνολογία-Επιστήμη
Τρίτη, 28 Ιουλίου 2020 13:20

«Συνθετική φονικότητα»: Νέος τρόπος αντιμετώπισης του καρκίνου

Με τις εξελίξεις στη γενετική και τη βιοτεχνολογία, αντικαρκινικές θεραπείες επιδιώκουν όλο και περισσότερο να αξιοποιούν την ιδέα της «συνθετικής φονικότητας» (synthetic lethality): Την εκμετάλλευση συγκεκριμένων γενετικών προβλημάτων στον καρκίνο για τον εντοπισμό στόχων που είναι σημαντικοί για την επιβίωση των καρκινικών κυττάρων.

Με τις εξελίξεις στη γενετική και τη βιοτεχνολογία, αντικαρκινικές θεραπείες επιδιώκουν όλο και περισσότερο να αξιοποιούν την ιδέα της «συνθετικής φονικότητας» (synthetic lethality): Την εκμετάλλευση συγκεκριμένων γενετικών προβλημάτων στον καρκίνο για τον εντοπισμό στόχων που είναι σημαντικοί για την επιβίωση των καρκινικών κυττάρων.

Η συνθετική φονικότητα προκύπτει όταν μη φονικές μεταλλάξεις σε διαφορετικά γονίδια γίνονται φονικές όταν συνδυάζονται σε κύτταρα. Σε επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύτηκε online στις 27 Ιουλίου στο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) ερευνητές στο Ludwig Institute for Cancer Research και το University of California San Diego School of Medicine αναφέρουν πως η παρεμπόδιση ενός ενζύμου- «κλειδιού» κάνει ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα που σχετίζονται με δύο τύπους καρκίνου του στήθους και των ωοθηκών να πεθαίνει, και σε πειράματα σε ποντίκια μείωσε την ανάπτυξη όγκων.

Η ερευνητική ομάδα, υπό τον Ρίτσαρντ Κολόντνερ, μελέτησε το Saccharomyces cerevisiae, ένα είδος μαγιάς που χρησιμοποιείται σε έρευνες, για να ψάξει σχέσεις συνθετικής φονικότητας. Κατέληξε στο FEN1 (Flap Endonuclease 1), μία ενδονουκλεάση που εμπλέκεται στην αντιγραφή και επισκευή DNA. Στρέφοντας την προσοχή τους στα καρκινικά κύτταρα, διαπίστωσαν πως όταν μπλόκαραν λειτουργίες του FEN1 μέσω της χρήσης είτε ενός μικρού μοριακού παρεμποδιστή ή είτε γενετικής αφαίρεσης, οι μεταλλαγμένες καρκινικές κυτταρικές γραμμές BRCA1 και BRCA2 σκοτώνονταν. Επίσης, τα κανονικά κύτταρα ήταν σε θέση να αναρρώνουν.

Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 κανονικά εμποδίζουν τον καρκίνο, αλλά εάν μεταλλαχθούν κάνουν πιθανότερη την εμφάνισή του, ενδεχομένως και σε μικρότερη ηλικία. Κάτω το 10% των γυναικών στις οποίες γίνεται διάγνωση καρκίνου του στήθους έχουν μετάλλαξη BRCA, μα υπολογίζεται πως το 55-65% των γυναικών με μετάλλαξη BRCA1 θα εμφανίσουν καρκίνο στο στήθος πριν τα 70, ενώ περίπου το 45% αυτών με μετάλλαξη BRCA1 θα εμφανίσουν καρκίνο στο στήθος πριν τα 70, σύμφωνα με το National Breast Cancer Foundation. Αντίστοιχα, γυναίκες που έχουν κληρονομήσει μεταλλάξεις BRCA έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στις ωοθήκες, ενώ άνδρες με τέτοιες μεταλλάξεις έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο στήθος και στον προστάτη.